Στη δίνη του πολέμου, ακόμα και τα παιδιά χρησιμοποιούνται ως εργαλείο προπαγάνδας, και δη αδυσώπητης. Μια σκληρή, ακόμα και απάνθρωπη, εικόνα, ένα καταβεβλημένο παιδικό πρόσωπο, ένα θλιμμένο βλέμμα, συνοδευμένα με την κατάλληλη περιγραφή, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως στοχευμένη επιχείρηση παραπληροφόρησης, προκειμένου να επικρατήσει το αφήγημα της εκάστοτε πλευράς.
Αυτό συμβαίνει κατά κόρον και στον πόλεμο της Μέσης Ανατολής, που εκκίνησε μετά τη βάρβαρη επίθεση της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς την 7η Οκτωβρίου 2023 και εν συνεχεία οδήγησε στην απάντηση του Ισραήλ.
Κλίμα με fake news
Την ώρα που η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα βαίνει διαρκώς επί τα χείρω, με αποτέλεσμα μεγάλες χώρες όπως η Γαλλία και η Βρετανία να προαναγγέλλουν την αναγνώριση από πλευράς τους ενός Παλαιστινιακού κράτους, ορισμένα δημοσιεύματα που αποδείχθηκαν fake news βαραίνουν έτι περαιτέρω το κλίμα, τροφοδοτώντας αντισημιτικές ενέργειες, όπως αυτές που έλαβαν χώρα εν Ελλάδι με την απόπειρα αποκλεισμού Ισραηλινών τουριστών.
Τις τελευταίες εβδομάδες, δύο ιστορίες συγκίνησαν τον πλανήτη, σε πρώτο τουλάχιστον χρόνο. Ο μικρός Muhammad Zakariya Ayyoub al-Matouq παρουσιάστηκε από διεθνή μέσα ως εμβληματική φιγούρα ενός μαζικού λιμού. Μέσα ενημέρωσης όπως οι «New York Times», ο «Guardian», το «Al Jazeera», το «Sky News», η «Le Monde», το «Associated Press» και άλλα παρουσίασαν το παιδί ως σύμβολο πείνας στη Γάζα, υπερτονίζοντας τον «λιμό» που προέρχεται από ισραηλινό αποκλεισμό.
Εντούτοις, λίγες μέρες αργότερα, οι «New York Times» προέβησαν σε διορθωτικό σημείωμα, παραδεχόμενοι το λάθος τους. Ειδικότερα, ο δημοσιογραφικός κολοσσός ανέφερε ότι το παιδί δεν υπέφερε από λιμό, αλλά από μια γενετικά κληρονομημένη νευρολογική διαταραχή και χρειαζόταν από τη γέννησή του εξειδικευμένη ιατρική φροντίδα. Η μητέρα του, όπως επικαλέστηκε ρεπορτάζ του CNN, αποκάλυψε ότι ο γιος της πάσχει από μυϊκή διαταραχή και λαμβάνει ειδική διατροφή και φυσιοθεραπεία.
«Ο Muhammad πάσχει από εγκεφαλική παράλυση. Ωστόσο, το BBC, το CNN, η ‘‘Daily Express’ και οι ‘‘New York Times’’ διέδωσαν μια παραπλανητική ιστορία, χρησιμοποιώντας μια φωτογραφία ενός άρρωστου, ανάπηρου παιδιού για να προωθήσουν μια αφήγηση μαζικής λιμοκτονίας στη Γάζα – παίζοντας με τον τρόπο αυτόν τον προπαγανδιστικό πόλεμο της Χαμάς», ανέφερε το υπουργείο Εξωτερικών του Ισραήλ.
Η έτερη υπόθεση αφορά τον μικρό Osama al-Raqab. Εν προκειμένω, η εικόνα του μικρού παιδιού παρουσιάστηκε εσφαλμένα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και σε ειδησεογραφικές ιστοσελίδες ως «θύμα πείνας από την ισραηλινή πολιορκία», χωρίς καμία αναφορά στη γνωστή χρόνια ασθένειά του.
Να πώς μοιάζει μια σύγχρονη συκοφαντία αίματος: ένα άρρωστο παιδί. Μια κλεμμένη φωτογραφία. Ενα ψέμα που εξαπλώνεται πιο γρήγορα από την αλήθεια», σημείωσε το ισραηλινό ΥΠΕΞ, υπογραμμίζοντας ότι το παιδί πάσχει από κυστική ίνωση, μια σοβαρή γενετική ασθένεια.
Σύμφωνα με την ίδια γραμμή πληροφόρησης, ο νεαρός Παλαιστίνιος βρίσκεται στην Ιταλία και λαμβάνει θεραπεία από τις 12 Ιουνίου. «Αλλά αυτό δεν εμπόδισε τα μέσα ενημέρωσης να χρησιμοποιήσουν την εικόνα του ως όπλο – ΟΧΙ για να πουν την ιστορία του, αλλά για να δυσφημήσουν το Ισραήλ. Επειδή, όταν πρόκειται για το Ισραήλ, τα γεγονότα είναι προαιρετικά. Το μίσος πάντα βρίσκει τίτλο», προσέθεταν σκωπτικά από το ισραηλινό υπουργείο Εξωτερικών.
Η παραποίηση αυτών των ιστοριών μόνο αθώα δεν είναι. Η εργαλειοποίηση των παιδιών και η διασπορά παραπληροφόρησης δεν βοηθούν ούτε τους Παλαιστίνιους ούτε την ειρήνη. Ενώ, ταυτόχρονα, δημιουργεί, συντηρεί και ενισχύει ψευδείς αφηγήσεις, ευνοώντας τη Χαμάς και τροφοδοτώντας τις επιδιώξεις της.
Στο πλαίσιο αυτό, ανησυχητική είναι η στοχοποίηση φωνών που επιχειρούν να αναδείξουν τη συνθετότητα αυτών των ζητημάτων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η καθηγήτρια Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικής Φιλοσοφίας στο ΕΚΠΑ, η οποία μέσω αναρτήσεών της κατήγγειλε την προπαγάνδα της Χαμάς και εξέφρασε ανησυχία για τη διάχυση ρητορικής μίσους και αντισημιτισμού, την οποία παρομοίασε με τα φαινόμενα που προηγήθηκαν της ναζιστικής θηριωδίας. Αποτέλεσμα; Να δεχθεί καταιγισμό επιθέσεων, προσβολών και απειλών.
«Ο λαός σας κατάλαβε»
Το αραβοϊσραηλινό ζήτημα και η ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα απασχόλησαν και τη Βουλή, και μάλιστα σε πολύ υψηλούς τόνους. Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης, κατηγόρησε τα κόμματα της αντιπολίτευσης ότι αποπειρώνται να υπονομεύσουν τη «στρατηγική συμμαχία» Ελλάδος-Ισραήλ προς εξυπηρέτηση «των στόχων της Τουρκίας».
«Μη νομίζετε ότι δεν καταλαβαίνει ο λαός τι κάνετε στα λιμάνια της χώρας, όταν προσπαθείτε να αποτρέψετε με αυτές τις γελοίες, περιθωριακές ομάδες την προσέλκυση καραβιών, για να υπονομεύσετε τη συμμαχία αυτήν – και το ξαναλέω, το κάνετε υπέρ της Τουρκίας», υποστήριξε ο κ. Φλωρίδης, για να εισπράξει τα πυρά από ΣΥΡΙΖΑ και Νέα Αριστερά, ενώ το ΠΑΣΟΚ ζήτησε την παραίτηση του υπουργού.
Οπωσδήποτε, τα fake news για τα δύο παιδάκια από την Παλαιστίνη (όπως αυτό για τη «νεκρή Μαρία» στον Εβρο, που η αντιπολίτευση δυστυχώς είχε σπεύσει να υιοθετήσει το θέρος του 2022) αναδεικνύουν τη σημασία της ορθής και διασταυρωμένης ενημέρωσης, αλλά και την ανάγκη για νηφάλια προσέγγιση από πολιτικά κόμματα και φορείς, δίχως κραυγές όπως αυτές που ακούστηκαν προσφάτως σε ορισμένα λιμάνια της χώρας εναντίον Ισραηλινών τουριστών.
