Για τις εξελίξεις που αναμένονται τον Σεπτέμβριο μεταξύ του Λιβάνου και του Ισραήλ, για το ζήτημα της οριοθέτησης των θαλασσίων συνόρων τους που προέκυψε εξ αιτίας της ανακάλυψης κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, μίλησε στο Πρώτο Πρόγραμμα ο δρ. Γαβριήλ Χαρίτος, ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ στο Πρόγραμμα Μεσογείου, διδάσκων Ιστορία των Πολιτικών Σχέσεων Ελλάδας-Ισραήλ-Κύπρου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και στο ισραηλινό Πανεπιστήμιο Μπεν-Γκουριόν.
«Η ανάγκη της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών των δύο χωρών κατέστη επιτακτική. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι οι δύο αυτές χώρες δεν διατηρούν διπλωματικές σχέσεις και ως εκ τούτου δεν μπορούν να συνομιλούν απ’ ευθείας» τόνισε ο καθηγητής διευκρινίζοντας περεταίρω. «Το ρόλο του ενδιάμεσου συνομιλητή ανέλαβαν κατά τα προηγούμενα χρόνια η Κυπριακή Δημοκρατία, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Γαλλία, που έχει τον δικό της ιστορικό ρόλο στην λιβανική πολιτική πραγματικότητα. Δυστυχώς οι προσπάθειες εκείνες έπεσαν στο κενό, τόσο εξ αιτίας της χρόνιας κυβερνητικής κρίσης που ταλανίζει τον Λίβανο, αλλά και επειδή στο Ισραήλ ανάλογη κυβερνητική αστάθεια καθυστερούσε τις εξελίξεις. Από το 2020 ορίσθηκε νέο πλαίσιο έμμεσης διαπραγμάτευσης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ με διαμεσολαβητή τον Αμερικανό διπλωμάτη Άμος Χόχσταϊν.
Έκτοτε, η λιβανική πλευρά, πιεζόμενη και από τα τετελεσμένα της οικονομικής κρίσης, επέδειξε την θέληση να εξετάσει εναλλακτικές, δεδομένου ότι εν τω μεταξύ είχε μειωθεί η ένταση των αντιρρήσεων που εξέφραζε η φιλοϊρανική σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ, η οποία ελέγχει στρατιωτικά τις νότιες ακτές του Λιβάνου, αντίκειται σε οιαδήποτε συνεννόηση με το Ισραήλ αλλά συγχρόνως έπρεπε να λάβει υπ’ όψιν τις πολιτικές ευθύνες που της αποδίδονταν μετά την πολύνεκρη έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς.»
Στα μέσα Ιουλίου έγινε γνωστό από την ισραηλινή πλευρά, ότι υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις πως η φόρμουλα της επίλυσης της διαφοράς θα βασιζόταν αφ’ ενός στον διαμοιρασμό της διαφιλονικούμενης θαλάσσιας ζώνης εκτάσεως 840 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ούτως ώστε το κοίτασμα Karish να αποδοθεί στο Ισραήλ και το βορειότερο κοίτασμα Qanna να αποδοθεί στον Λίβανο. Ένα πρόσθετο ενδιαφέρον στοιχείο που προώθησε η αμερικανική διαμεσολάβηση σε συνεννόηση με το Ισραήλ ήταν ότι η ελληνικών συμφερόντων εταιρεία Energean να αναλάβει την αξιοποίηση όχι μόνο του Karish – για το οποίο έχει ήδη αδειοδοτηθεί από το ισραηλινό υπουργείο ενέργειας – αλλά συγχρόνως και την αξιοποίηση του κοιτάσματος Qanna.
Ο κρίσιμος ρόλος de facto εγγυητή Energean
«Η Energean θα αποτελούσε ουσιαστικά τον επιχειρηματικό de facto εγγυητή όχι μόνο για την ομαλή αξιοποίηση αμφοτέρων των κοιτασμάτων, αλλά και για την επικράτηση της ηρεμίας στην μεθόριο Ισραήλ-Λιβάνου, όπου κατά καιρούς σημειώνεται ένταση ανάμεσα στον ισραηλινό στρατό και την σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ. Φαίνεται πως αυτή η φόρμουλα επίλυσης της διαφοράς άρχισε να συζητείται σοβαρά στην Βηρυτό, παρά τις απειλές της Χεζμπολάχ ότι θα ξεσπάσει πόλεμος σε περίπτωση που η Energean θα αρχίσει να εξορύσσει το φυσικό αέριο από την πλατφόρμα που έχει ήδη εγκατασταθεί στα ανοικτά των ακτών του Νοτίου Λιβάνου που ελέγχονται στρατιωτικά από την οργάνωση.
Ο Σεπτέμβριος μάλιστα θεωρείται ως ένας μήνας ιδιαίτερα κρίσιμος για την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων επειδή η Energean φέρεται πως έχει δεσμευθεί να αρχίσει τις εξορύξεις από το Karish και παράλληλα το ισραηλινό υπουργείο ενέργειας έχει ανακοινώσει ότι έχει δεσμευθεί έναντι των αγοραστών του φυσικού αερίου ότι οι εξορύξεις θα αρχίσουν εντός του Σεπτεμβρίου.
Πέραν αυτών, και από πολιτικής απόψεως ο χρόνος τελειώνει επειδή στην 1η Νοεμβρίου θα πραγματοποιηθούν στο Ισραήλ βουλευτικές εκλογές, και κατά σύμπτωση, ακριβώς μία μέρα πριν λήγει και η θητεία του Λιβανέζου Προέδρου Μισέλ Αούν. Η αλλαγή πολιτικής σκυτάλης στις δύο εμπλεκόμενες χώρες κινδυνεύει να αναιρέσει τις διαμεσολαβητικές προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες προωθούν τον εγγυητικό ρόλο της Energean, μίας πολυεθνικής μεν εταιρείας, η οποία ωστόσο διαθέτει «ελληνική ψυχή» δεδομένου ότι εμπλέκεται σε σημαντικά εγχειρήματα της ενεργειακής ασφάλειας της χώρας μας».
