Ένα πρωί στο Κουκάκι, στη γωνία Ολυμπίου και Δράκου, μια κυρία με καρό καροτσάκι περιμένει υπομονετικά να περάσει το τραμ. Στο χέρι της ένα ταπεράκι με γεμιστά. «Για τον εγγονό», μου λέει. Ο εγγονός δουλεύει delivery. Η γιαγιά είναι η τελευταία ένοικος της πολυκατοικίας που κάποτε είχε οκτώ διαμερίσματα με μόνιμους κατοίκους. Πλέον έχει έξι Airbnb και έναν φωτογράφο που κάνει yoga στον φωταγωγό.
Λίγο πιο πέρα, έξω από το Lotte, ένα ζευγάρι Γερμανών ρωτάει αν μπορεί να μπει να αφήσει βαλίτσα - μόλις παρέδωσαν το Airbnb τους.
Το Κουκάκι άλλαξε – και δεν ρώτησε κανέναν.
Ο ίδιος ο δήμος λέει «η περιοχή έγινε brand». Στατιστικά της AirDNA δείχνουν αύξηση 130% σε βραχυχρόνιες μισθώσεις από το 2018. Οι καφετέριες διπλασιάστηκαν και οι ενοικιαστές, πλέον... ψάχνουν στο Ίλιον.
Στο Μεταξουργείο: Κεμπάπ, κοκτέιλ και κουβέντα
Στο Μεταξουργείο δεν σε προλαβαίνει η αισθητική. Την Τετάρτη το μεσημέρι στη γωνία Κεραμεικού και Μυλλέρου, ανάμεσα σε συνεργεία και οικοδομές, πετυχαίνω τον Μανώλη. «Εδώ γεννήθηκα. Το ’65», λέει. «Και τώρα μένω στον Πειραιά. Εδώ έρχεται η κόρη μου μόνο για ποτό».
Το Μεταξουργείο έχει ακόμα τσαγκαράδικα - και έχει και «σερβικό brunch». Οι τιμές ανέβηκαν τόσο που οι ιδιοκτήτες προτιμούν Airbnb, φωτογραφήσεις και φοιτητές από το Erasmus. Ο Δήμος Αθηναίων το ονομάζει «αναζωογόνηση της δυτικής πλευράς του ιστορικού κέντρου». Οι παλιοί το λένε «σουβάς στα μνήματα».
«Ναι, ήρθε πρόοδος. Αλλά χωρίς εμάς», μου λέει η κυρία Νίκη, παλιά μοδίστρα. Κάποτε έραβε γαμπριάτικα. Τώρα παίρνει τη σύνταξή της και βλέπει από το μπαλκόνι της νέους με skateboard και φορητά ηχεία.
Κυψέλη: Ακόμη μια γειτονιά που δεν άντεξε
Η Φωκίωνος Νέγρη έχει ξαναγεννηθεί. Τα παγκάκια γέμισαν κόσμο, οι βιτρίνες στα καφενεία άδειασαν από σκόνη και μπήκαν πίσω τα ντελικάτα ποτήρια του φρέντο. Όμως πιο πάνω, στη Δροσοπούλου, οι παλιές πολυκατοικίες ακόμα μυρίζουν οικόσιτη ιστορία και ναφθαλίνη.
Η κυρία Ιουλία μένει εδώ από το 1970. «Μου αρέσουν τα νέα παιδιά, οι πολυπολιτισμικοί, όλα. Αλλά το ενοίκιο πήγε 800 ευρώ. Πώς να μείνει η κόρη μου;» Ξένοι αγοραστές, ανακαινισμένα studios και κάμποσα… aircondition που στάζουν στα πεζοδρόμια.
Οι αλλαγές έχουν ρυθμό αλλά και αντίσταση. Οι πρωτοβουλίες κατοίκων στην Κυψέλη έχουν οργανώσει ομάδες για την προστασία της Φωκίωνος. Ένα καφενείο στην Επτανήσου κερνάει ελληνικό στις γιαγιάδες κάθε Παρασκευή. Η «αντίσταση του καναπέ» έγινε οργανωμένο αίτημα στο δημαρχείο.
Ανάπτυξη ή εκτόπιση;
Οι γειτονιές αλλάζουν. Όχι όλες με τον ίδιο ρυθμό - ούτε με την ίδια συγκατάθεση. Η ανάπτυξη φέρνει ζωή, μερικές φορές και ασφάλεια. Αλλά φέρνει και έξωση. Το ερώτημα δεν είναι αν αλλάζουν. Είναι ποιος χωράει ακόμα μέσα τους.
Για την κυρία Νίκη στο Μεταξουργείο, τον Μανώλη στο Κουκάκι ή την Ιουλία στην Κυψέλη, οι γειτονιές είναι ακόμα κάτι πιο βαθύ από coordinates στο Google Maps. Είναι μνήμη. Και η μνήμη δεν ανακαινίζεται εύκολα.
