Απεβίωσε χθες στις ΗΠΑ, σε ηλικία 83 ετών, ο Τούρκος ιμάμης, ιεροκήρυκας, λόγιος, συγγραφέας, επιχειρηματίας και ηγέτης εκατομμυρίων, Μοχάμεντ Φετουλάχ Γκιουλέν. Ο κάποτε μέντορας και συνοδοιπόρος του Ταγίπ Ερντογάν κατέστη ο χειρότερος εχθρός του καθεστώτος του. Το 2014, είχε εκδοθεί ένταλμα σύλληψης εναντίον του από τις τουρκικές αρχές.
Το πραξικόπημα του θέρους του 2016, εγκέφαλος του οποίου θεωρήθηκε ο Γκιουλέν από την ισλαμική κυβέρνηση της Τουρκίας, οδήγησε σε πρωτοφανείς διωγμούς κατά των στελεχών αλλά και των υποστηρικτών του πολύ μεγάλου δικτύου του ιμάμη. Μάλιστα, η Αγκυρα είχε ζητήσει – ανεπιτυχώς– την έκδοσή του από τις ΗΠΑ, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να προκαλέσει πολύ άσχημα την Ουάσιγκτον για να το πετύχει. Είχε συλλάβει, κατηγορήσει για δεσμούς με τους γκιουλενιστές και το ΡΚΚ και φυλακίσει επί διετία στη Σμύρνη τον Αμερικανό προτεστάντη πάστορα, Αντριου Μπράνσον.
Ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αντέδρασε στον τουρκικό εκβιασμό με οργή· ελήφθησαν εις βάρος της Αγκυρας σειρά σκληρότατων οικονομικών μέτρων που περιλάμβαναν επιβολή δασμών στα προϊόντα της (κυρίως χάλυβα και αλουμίνιο) που εισάγονταν στις ΗΠΑ. Επίσης, δέχθηκε συντονισμένη επίθεση η τουρκική λίρα (έχασε 40% της αξίας της), με ανυπολόγιστες επιπτώσεις –και δη επί μακρόν– για την οικονομία της γείτονος. Εκείνη την εποχή ενισχύθηκε η στήριξη της Ουάσιγκτον στους Κούρδους. Με λίγα λόγια, η Αγκυρα πλήρωσε βαρύτατο κόστος για την απόπειρά της να «ξεριζώσει» το δίκτυο του Γκιουλέν, που σημειωτέον, διατηρούσε παραρτήματα σε όλο τον κόσμο.
Παγκόσμια επιρροή
Ο Γκιουλέν ήταν ο επικεφαλής από το 1999 μέχρι τον θάνατό του, του Rumi Forum, ενός δικτύου Διαθρησκειακού Διαλόγου και Διαπολιτισμικής Κατανόησης, το οποίο εδρεύει στην Ουάσιγκτον. Οπως αναγράφεται στην ιστοσελίδα του, «το Φόρουμ εργάζεται για την ενίσχυση μιας κουλτούρας ειρήνης, πλουραλισμού και κοινωνικής αρμονίας μεταξύ θρησκευτικών κοινοτήτων και ατόμων διαφορετικών καταβολών και κοσμοθεωριών». Η συγκεκριμένη πλατφόρμα, όπου το διακρατικό κίνημα του Γκιουλέν (Hizmet) ήταν κυρίαρχο, βοήθησε τον Τούρκο ιμάμη, γνωστό για τις στενές σχέσεις του με τους σούφι και τις –μυστικιστικές– ασκητικές κοινότητες του Ισλάμ, να διευρύνει κατά πολύ την επιρροή του. «Χτίζουμε σχέσεις, προσφέρουμε ευκαιρίες μάθησης και κινητοποιούμε ηγέτες στην ευρύτερη περιοχή της Ουάσιγκτον», αναγράφεται στην ιστοσελίδα του Rumi Forum. Εκεί, οι «ζυμώσεις» δίνουν και παίρνουν από το 1999. Βιβλιοπαρουσιάσεις, ομιλίες από διακεκριμένους επιστήμονες και συζητήσεις με θεματική όπως «Επανεξετάζοντας τη θρησκεία και τον εθνικισμό στο παγκόσμιο τοπίο» ή «Βιώσιμη Ανάπτυξη», έδωσαν έναν τρόπον τινά «κοσμικό» μανδύα στο φόρουμ, ανοίγοντας ορίζοντες και ενισχύοντας την επιρροή του στα κέντρα αποφάσεων.
Ανελέητο κυνηγητό
Η Αγκυρα έφτασε στο σημείο να σχεδιάζει την απαγωγή του Γκιουλέν και τη μεταφορά του στην Τουρκία με lear Jet, προσεγγίζοντας γι’ αυτόν τον σκοπό έναν στενό φίλο της, τον σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας του Ντόναλντ Τραμπ, Μάικλ Φλιν. Την υπόθεση αποκάλυψε το 2017 ο πρώην διευθυντής της CIA, Τζέιμς Γούλσεϊ, αναφέροντας μάλιστα ότι μετείχε σε συνάντηση σε ξενοδοχείο της Νέας Υόρκης, όπου συζητήθηκε το θέμα, παρουσία μάλιστα του τότε ΥΠΕΞ της γείτονος, Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Ο Γούλσεϊ, ο οποίος ξεκαθάρισε ότι αιφνιδιάστηκε όταν έφτασε στη συνάντηση για το θέμα που συζητήθηκε, τόνισε μιλώντας στην εφημερίδα «Wall Street Journal» ότι «υπήρχε σοβαρή συζήτηση για την εξεύρεση τρόπου μεταφοράς του κ. Γκιουλέν από τις ΗΠΑ στην Τουρκία» και υπογράμμισε ότι «θα μπορούσατε να το ονομάσετε καταιγισμό ιδεών (σ.σ.: brainstorming). Αλλά ήταν καταιγισμός ιδεών για ένα πολύ σοβαρό θέμα που θα συνιστούσε ξεκάθαρα παραβίαση του νόμου. Ηταν μια σοβαρή και ανησυχητική συζήτηση, αλλά δεν ανήλθε, επαναλαμβάνω, όσο βρισκόμουν στην αίθουσα, στο επίπεδο του να είναι ένα συγκεκριμένο σχέδιο για να αναληφθεί μια κακουργηματική πράξη». Η πραγματικά δυσώδης αυτή υπόθεση αναδεικνύει το γεγονός ότι η Αγκυρα γράφει στα παλαιότερα των υποδημάτων της το διεθνές δίκαιο, αλλά και το μένος και τον τρόμο που τη διακατείχε μπροστά στη μεγάλη επιρροή που ασκούσε ο Τούρκος ιμάμης σε διεθνές επίπεδο.
