Στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, μια παρέα πρωτοετών φοιτητών στέκεται μπροστά σε μια αγγελία για ένα μικρό δυάρι. «Ζητάει 550 ευρώ για 40 τετραγωνικά, χωρίς ασανσέρ», λέει η Μαρία, φοιτήτρια στο ΑΠΘ. «Δεν ξέρω αν πρέπει να γελάσω ή να κλάψω». Το ίδιο σκηνικό επαναλαμβάνεται σε δεκάδες δρόμους της Αθήνας, της Κρήτης, αλλά και σε όλες σχεδόν τις μεγάλες φοιτητουπόλεις. Το 2025, η εύρεση φοιτητικής στέγης έχει μετατραπεί σε οικογενειακή περιπέτεια.
Αριθμοί που καίνε
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της αγοράς, οι ζητούμενες τιμές για φοιτητικά σπίτια αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 7,4% μέσα σε έναν χρόνο. Στη Θεσσαλονίκη, η αύξηση έφτασε το 11%, ενώ σε τουριστικές περιοχές, όπως τα Χανιά, οι τιμές εκτοξεύτηκαν έως και 15%. Στην Αθήνα, σπάνια μπορείς να βρεις μια παλιά γκαρσονιέρα κάτω από 400 ευρώ, ενώ σε πιο δημοφιλείς συνοικίες το ενοίκιο για ένα μικρό διαμέρισμα μπορεί να αγγίξει τα 700-800 ευρώ.
«Εδώ και τρεις εβδομάδες κοιτάμε αγγελίες», λέει ο κ. Γιώργος, πατέρας φοιτητή που μπήκε φέτος στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. «Στο τέλος αποφασίσαμε να βάλουμε το παιδί με άλλον συμφοιτητή του, γιατί μόνο έτσι βγαίνει ο λογαριασμός».
Η εικόνα αυτή δεν είναι τυχαία. Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν ότι η κατηγορία «Στέγαση» στον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή ανέβηκε κατά 8,1% τον Ιούλιο. Την ίδια στιγμή, η Τράπεζα της Ελλάδος καταγράφει συνεχή αύξηση στις τιμές κατοικιών, κάτι που επηρεάζει και τις αποδόσεις των ενοικίων.
Η ζήτηση έχει εκτοξευτεί. Μετά την πανδημία, πολλοί νέοι επιστρέφουν στις μεγάλες πόλεις, ενώ παράλληλα αυξάνονται οι ξένοι φοιτητές που φοιτούν στην Ελλάδα. Όλα αυτά ασκούν πίεση σε μια αγορά που εδώ και χρόνια δεν έχει δει αρκετές νέες οικοδομές. «Τα σπίτια που χτίζονται είναι λίγα και συνήθως μεγάλα, άρα δεν καλύπτουν το φοιτητικό κοινό», εξηγεί μεσίτης στην Αθήνα.
Στην εξίσωση μπαίνουν και οι βραχυχρόνιες μισθώσεις. Ειδικά σε τουριστικούς προορισμούς, όπως η Κρήτη ή η Θεσσαλονίκη, πολλοί ιδιοκτήτες προτιμούν το Airbnb, μειώνοντας έτσι τον αριθμό κατοικιών που θα μπορούσαν να διατεθούν προς ενοικίαση σε φοιτητές. Αν και οι μελέτες δείχνουν ότι η επίδραση δεν είναι τόσο μεγάλη πανελλαδικά, τοπικά κάνει τη διαφορά.
«Έψαχνα σπίτι στα Πατήσια, αλλά τα περισσότερα ήταν είτε σε κακή κατάσταση είτε πανάκριβα», λέει ο Δημήτρης, φοιτητής Νομικής. «Τελικά βρήκα κάτι με 450 ευρώ, αλλά με τα κοινόχρηστα πάει σχεδόν 500».
Από την άλλη, οι γονείς νιώθουν ότι καλούνται να σηκώσουν ένα βάρος δυσανάλογο με το εισόδημά τους. «Είμαστε δύο μισθωτοί με δάνειο. Το επίδομα φοιτητικής στέγασης βοηθάει, αλλά στην πράξη το ενοίκιο μας καταπίνει», σημειώνει η κυρία Αντωνία, μητέρα φοιτήτριας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Η εικόνα δεν είναι, όμως, μόνο γκρίζα. «Πλέον αρκετά παιδιά συγκατοικούν. Αυτό δεν είναι μόνο λύση ανάγκης, αλλά και μια εμπειρία ζωής», λέει ο κ. Σταύρος, πρόεδρος Συλλόγου Γονέων. «Μαθαίνουν να μοιράζονται και να συνεργάζονται».
Μια γενιά σε αναμονή
Για τους φοιτητές, η στέγη δεν είναι μόνο αριθμοί και επιδόματα. Είναι το πρώτο τους βήμα προς την ανεξαρτησία. Όταν αυτό το βήμα γίνεται δύσκολο, η εμπειρία της φοιτητικής ζωής αλλάζει.
«Δεν με νοιάζει να είναι μικρό το σπίτι», λέει η Ελένη, που μπήκε φέτος στη Φιλοσοφική. «Θέλω απλώς να έχω έναν χώρο δικό μου για να μπορώ να διαβάζω. Αν βρω κάτι αξιοπρεπές στα 400 ευρώ, θα είμαι ευτυχισμένη».
Οι ιδιοκτήτες, από την άλλη, τονίζουν ότι κι αυτοί έχουν τα δικά τους βάρη. «Ο ΕΝΦΙΑ, οι αυξήσεις στην ενέργεια, όλα επηρεάζουν», λέει ο κ. Νίκος, που νοικιάζει δύο μικρά διαμερίσματα σε φοιτητές. «Δεν είναι ότι θέλουμε να ανεβάσουμε τις τιμές, αλλά πολλές φορές δεν γίνεται αλλιώς».
Το πρόβλημα της φοιτητικής στέγης δεν είναι καινούργιο, αλλά το 2025 έχει φτάσει σε οριακό σημείο. Οι αριθμοί το αποδεικνύουν, οι ιστορίες των φοιτητών το επιβεβαιώνουν. Η πολιτεία έχει θεσπίσει εργαλεία στήριξης, όπως το επίδομα και την επιστροφή ενοικίου, που ανακουφίζουν έστω και μερικώς. Όμως η ουσιαστική λύση θα έρθει μόνο με την αύξηση της προσφοράς κατοικιών και τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Μέχρι τότε, οι φοιτητές θα συνεχίσουν να ψάχνουν, οι γονείς να κάνουν υπολογισμούς και οι μεσίτες να σηκώνουν τα τηλέφωνα χωρίς σταματημό. Γιατί κάθε Σεπτέμβριο, μαζί με τα μαθήματα, ξεκινά και ο αγώνας για την εύρεση ενός σπιτιού.
Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης
Μέσα σε αυτή τη δύσκολη πραγματικότητα, η κυβέρνηση προχώρησε σε σειρά παρεμβάσεων. Το φοιτητικό στεγαστικό επίδομα, που φτάνει τα 1.500 ευρώ στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και έως 2.000 ευρώ στην περιφέρεια, αυξήθηκε και δόθηκε η δυνατότητα σε φοιτητές που συγκατοικούν να λάβουν μεγαλύτερο ποσό. Η διαδικασία γίνεται ηλεκτρονικά, ώστε να είναι πιο απλή και γρήγορη.
Παράλληλα, εφαρμόζεται για πρώτη φορά η επιστροφή ενοικίου. Πρόκειται για ένα μέτρο που προβλέπει την αυτόματη καταβολή ενός μέρους του μισθώματος σε ετήσια βάση, με όριο τα 800 ευρώ για κάθε μισθωτή και προσαυξήσεις για οικογένειες με παιδιά. Το ποσό θα καταβληθεί απευθείας στους δικαιούχους που έχουν δηλώσει σωστά το μισθωτήριο στην ΑΑΔΕ.
Την ίδια στιγμή, τρέχουν προγράμματα κοινωνικής στέγης μέσω συνεργασίας κράτους και ιδιωτών, με στόχο να αυξηθεί η προσφορά κατοικιών με χαμηλότερο ενοίκιο. Αν και αυτά τα σχέδια θέλουν χρόνο για να αποδώσουν, αποτελούν μια πρώτη προσπάθεια να δοθεί μακροπρόθεσμη λύση.
