Ένα διαρκώς αυξανόμενο πρόβλημα για τους ωκεανούς αποτελούν τα θαλάσσια απορρίμματα. Με τις μελέτες των ερευνητών να είναι κάθε χρόνο όλο και πιο δυσοίωνες, ο πλανήτης Γη «φωνάζει» απεγνωσμένα για βοήθεια, ωστόσο λίγοι είναι εκείνοι που ανταποκρίνονται στο κάλεσμά του. Μάλιστα, σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός για το 2018, τουλάχιστον 8 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών εισέρχονται κάθε χρόνο στους ωκεανούς, ενώ αναμένεται μέχρι το 2050 να περιέχουν περισσότερο πλαστικό από ό,τι ψάρια (σε βάρος). Οι θάλασσες της Ελλάδας δεν αποτελούν εξαίρεση σε αυτό, με πρόσφατο παράδειγμα τις εικόνες του πρακτορείου Reuters από την υποθαλάσσια χωματερή στην Άνδρο, που έκαναν το γύρο του κόσμου.
Ένας «Τυφώνας» όμως, επιδιώκει να βάλει το δικό του λιθαράκι, ώστε να καθαριστούν οι ελληνικές ακτές και ο βυθός τους και να σαρώσει τη θαλάσσια ρύπανση. Το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη, στο πλαίσιο του έργου του για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, ενισχύθηκε στη μάχη του κατά της ρύπανσης με την απόκτηση του πλοίου «Typhoon», το οποίο έχει ήδη ξεκινήσει τη δράση του με παράκτιους καθαρισμούς στο Αιγαίο, αναδεικνύοντας τον σημαντικό του ρόλο για την προστασία των ελληνικών θαλασσών.
Το νορβηγικής ναυπήγησης Typhoon έχει μήκος 72 μέτρα και πλάτος 16. Εκτός από τα σύγχρονα συστήματα ναυτικής πλοήγησης και τον βασικό εξοπλισμό πυρόσβεσης και καταπολέμησης πετρελαϊκής ρύπανσης, το πλοίο φιλοξενεί ταχύπλοα που χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό δυσπρόσιτων ακτών. Το Typhoon υλοποίησε κάποιες δοκιμαστικές δράσεις στην περιοχή του Λαυρίου, της Κέας, και κάποιων νησιών στον Αργοσαρωνικό.
Ο Σαρωνικός Κόλπος φαίνεται να είναι επιβαρυμένος, σύμφωνα με τον επιστημονικό υπεύθυνο της δράσης και καθηγητή Γεωλογικής και Περιβαλλοντικής Ωκεανογραφίας του Τμήματος Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, Γιώργο Παπαθεοδώρου. Όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Παπαθεοδώρου, «ο Σαρωνικός Κόλπος είναι ένας κόλπος επιβαρυμένος. Σύμφωνα με τα δεδομένα που έχουμε από τον πυθμένα του διαπιστώνεται ότι η πυκνότητα των απορριμμάτων μπορεί να φτάσει μέχρι και σε 3.500 απορρίμματα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο». Στο ζήτημα του επιβαρυμένου πυθμένα του Σαρωνικού κόλπου έρχονται να προστεθούν και οι πολλές απομονωμένες ακτές που βρίσκονται σε αυτόν. «Έχουμε έναν κόλπο που έχει πάρα πολλές απομονωμένες ακτές, δηλαδή δεν έχουν πρόσβαση από την ξηρά με αποτέλεσμα οι ακτές αυτές να ρυπαίνονται αποκλειστικά από απορρίμματα που έρχονται από τα ανοιχτά των θαλασσών», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Παπαθεοδώρου.
Με καταδύσεις τηλεκατευθυνόμενων βαθυσκαφών σε επιλεγμένες περιοχές του Σαρωνικού η ομάδα δράσης του Typhoon Project επεδίωξε την επανεκτίμηση και την επικαιροποίηση των δεδομένων, καθώς επίσης και την επίσκεψη σε απομονωμένες ακτές του Σαρωνικού κάνοντας αποκομιδή και καθαρίζοντας τις ακτές, ενώ παράλληλα κατέγραφαν και ταξινομούσαν τα απορρίμματα. «Η δράση αυτή στέφθηκε από απόλυτη επιτυχία. Καταδυθήκαμε σε τουλάχιστον πέντε διαφορετικές περιοχές στον Σαρωνικό Κόλπο, με δύο διαφορετικά τηλεκατευθυνόμενα βαθυσκάφη και ανακτήσαμε υποβρύχια βίντεο περίπου 8 ωρών με αποτέλεσμα να έχουμε μια καλύτερη εικόνα για τα απορρίμματα στον πυθμένα του Σαρωνικού. Εντοπίσαμε και περιοχές με μεγάλη πυκνότητα απορριμμάτων. Εκείνο που προέκυψε από τη μελέτη των βενθικών απορριμμάτων του Σαρωνικού, δηλαδή τα απορρίμματα που αναπαύονται στον πυθμένα είναι ότι φαίνεται να μην έχουμε μία ομοιογενή κατανομή στον πυθμένα του Σαρωνικού Κόλπου αλλά να υπάρχουν περιοχές που συγκεντρώνουν μεγάλες ποσότητες, ενώ άλλες περιοχές που έχουν πολύ μικρές πυκνότητες. Επιπλέον, διαπιστώθηκαν παραλίες επιβαρυμένες με εκατοντάδες κιλά πλαστικών», υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Παπαθεοδώρου. Περιγράφοντας τη διαδικασία που ακολουθήθηκε εξηγεί: «Πραγματοποιήθηκε καθαρισμός των ακτών με τους εθελοντές και τα μέλη του Ιδρύματος Λασκαρίδη. Συλλέξαμε τα σκουπίδια που θα οδηγηθούν με πρωτοβουλία του Ιδρύματος σε φορείς υποδοχής έτσι ώστε να ανακυκλωθούν και καταγράψαμε τα απορρίμματα και μάλιστα πήγαμε ένα βήμα παραπέρα καθώς συλλέξαμε παλαιάς χρονολογίας πλαστικά απορρίμματα, στα οποία θα προβούμε σε συγκεκριμένες χημικές αναλύσεις έτσι ώστε να δούμε το βαθμό κατά τον οποίο τα πλαστικά αυτά απορρίμματα θρυμματίζονται και ουσιαστικά μετασχηματίζονται σταδιακά σε μικροπλαστικά».
Σύμφωνα με τον κ. Παπαθεοδώρου, τα απορρίμματα που βρίσκονται, σε μεγαλύτερη συχνότητα, στις ακτές του Σαρωνικού κόλπου, είναι το πλαστικό μπουκάλι νερού μιας χρήσης, τα πλαστικά καπάκια, η πλαστική σακούλα και τα καλαμάκια.
Ωστόσο εκτός από τον καθαρισμό των ακτών και των βυθών από τα απορρίμματα που αποτελεί πρωταρχικό στόχο του Typhoon Project, η δράση αυτή αποτελεί και ένα έργο ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού σε σχέση με τη θαλάσσια ρύπανση. «Στόχος δικός μας και στόχος του Ιδρύματος είναι να μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά στο χώρο της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος κάνοντας δουλειά το ίδιο στους καθαρισμούς, χρηματοδοτώντας και υποστηρίζοντας άλλες ομάδες», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η εκτελεστική διευθύντρια του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανάσιου Λασκαρίδη, Αγγελική Κοσμοπούλου.
«Στηρίζουμε την έρευνα και πάνω από όλα λειτουργούμε σαν ένας καταλύτης γύρω από τον οποίο κινείται ένα ολόκληρο οικοσύστημα καθώς φέρνουμε όλες τις δημιουργικές δυνάμεις που έχουν κοινό σκοπό με εμάς κοντά μιας και στόχος όλης αυτής της προσπάθειας είναι να συνδεθούμε για να μπορέσουμε σε πρώτη φάση να περιορίσουμε την εξάπλωση του φαινομένου της θαλάσσιας ρύπανσης και να βοηθήσουμε τη χώρα μας στην προσπάθεια να τελειώσει με τα πλαστικά μιας χρήσης μέχρι το 2021 που τελειώνει και η προθεσμία που έχει δοθεί από την ΕΕ», συμπληρώνει η κ. Κοσμοπούλου.
Την πρόκληση των πλαστικών μίας χρήσης επισημαίνει και ο κ. Παπαθεοδώρου αναφέροντας ότι είναι αναγκαία η μείωση και ο περιορισμός τους, ώστε να ανακουφιστεί το θαλάσσιο περιβάλλον. «Θεωρώ ότι στις επόμενες δράσεις μας, τα πλαστικά μιας χρήσης θα πρέπει να αποτελέσουν κύριο ερευνητικό στόχο μας και στόχο ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του κόσμου», σημειώνει.
Όπως εξηγεί η κ. Κοσμοπούλου η Ελλάδα είναι αρκετά επιβαρυμένη, καθώς έρευνες αποδεικνύουν ότι το 80% του προβλήματος της θαλάσσιας ρύπανσης ξεκινάει από τις χερσαίες πηγές, «έρχεται δηλαδή από τους χείμαρρους, από τα ποτάμια, από την κακή διαχείριση των απορριμμάτων και των αποβλήτων. Το 80% της επιβάρυνσης είναι κάτι που ξεκινάει από τη στεριά».
Σημειώνεται ότι από τις αρχές Σεπτεμβρίου, το Typhoon θα υποστηρίξει τα τρέχοντα προγράμματα του Ιδρύματος και θα επεκταθεί σε μεγάλης κλίμακας παράκτιους και υποθαλάσσιους καθαρισμούς στο Αιγαίο και στο Ιόνιο, σε ακτές που δεν προσεγγίζονται από συμβατικά μέσα και προσπάθειες μικρής κλίμακας. Στόχος είναι το πλοίο να συνεχίσει τη δράση του σε όλη τη διάρκεια του έτους, σε συνεργασία με μη κυβερνητικές οργανώσεις, ερευνητικούς φορείς καθώς και τα ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας μας.
