Στις 27 Αυγούστου του 1948 η Ελένη Γκατζογιάννη, η πρωταγωνίστρια της ταινίας «Ελένη», στη Λια της Θεσπρωτίας, καταδικάζεται σε θάνατο από λαϊκό δικαστήριο των ανταρτών και μια μέρα μετά δολοφονείται –ύστερα από βασανισμό– σε μαζική εκτέλεση μαζί με τη συγγενή της Αλέξω, επειδή πολύ απλά θέλησε να σώσει τα παιδιά της και συγχωριανούς της από το παιδομάζωμα, εμποδίζοντας να βρεθούν στο Παραπέτασμα.
Ο γιος της Νίκος, διακεκριμένος δημοσιογράφος στις ΗΠΑ, τρεις δεκαετίες μετά και αφού έχει συλλέξει έπειτα από πολυετή έρευνα όλα τα στοιχεία, εκδίδει ένα βιβλίο-επιτομή της Ιστορίας του χειρότερου πολέμου που έχει περάσει η χώρα για τη μητέρα του και για τα μαύρα εκείνα χρόνια, το οποίο βιβλίο και καταλήγει στον βάρβαρο θάνατό της.
Η ταινία υπό τη σκιά των ταραχών δεν γυρίστηκε καν στην Ελλάδα –για την ακρίβεια, γυρίστηκε στην Ισπανία, ενώ πλήθος διαμαρτυριών συντονισμένων από το ΚΚΕ έλαβε χώρα έξω από τις κινηματογραφικές αίθουσες– και όχι άδικα για την Αριστερά, καθώς ήταν η πρώτη φορά, δεκαετίες ολόκληρες μετά τη λήξη του πολέμου, που το κοινό είχε τη δυνατότητα να δει και να θυμηθεί τις θηριωδίες της περιόδου, και μάλιστα να δει μια αληθινή ιστορία, σαν αυτές τις εκατοντάδες που έγιναν στην ελληνική επαρχία.
Η ταινία «Ελένη» αναδεικνύει με συγκλονιστικό τρόπο το σκοτάδι του κομμουνισμού στην πιο θηριώδη εκδοχή του, ενώ την ίδια στιγμή φωτίζει τον αδάμαστο ηρωισμό μιας γυναίκας που αρνήθηκε να λυγίσει. Η Ελένη, σύμβολο μητρικής στοργής και αφοσίωσης στην οικογένεια, στέκεται απέναντι στην τρομοκρατία, στην ιδεολογική τυραννία και στην ωμή βία, πληρώνοντας με τη ζωή της την πίστη της στην ελευθερία και στον άνθρωπο.
Η ταινία δεν είναι απλώς μια αφήγηση ιστορικών γεγονότων· είναι ένας ύμνος στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια που αντιστέκεται στο ολοκληρωτικό καθεστώς. Σε κάθε σκηνή, η θυσία της Ελένης ξεπερνά την προσωπική της μοίρα και μετατρέπεται σε φάρο ελπίδας για τις επόμενες γενιές. Απέναντι στην καταπίεση, η Ελένη αποδεικνύει πως η αληθινή δύναμη βρίσκεται στη θέληση να προστατεύσεις ό,τι ιερότερο έχεις: την ελευθερία, την οικογένεια και την πίστη στην ανθρωπιά.
Η «Ελένη» κανονικά θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία, καθώς η ιστορία για να διδάσκει θα πρέπει πρώτα να διδάσκεται.
