Με φόντο τα ανησυχητικά δεδομένα για τα υδάτινα αποθέματα της χώρας, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συγκαλεί σήμερα ευρεία σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου για την παρουσίαση του Εθνικού Σχεδίου για τα Ύδατα, μιας ολιστικής πρωτοβουλίας που φιλοδοξεί να δώσει λύσεις σε ένα πρόβλημα που αγγίζει άμεσα την καθημερινότητα των πολιτών και τη βιωσιμότητα κρίσιμων υποδομών.
Η διαχείριση των υδάτων πλέον δεν είναι απλώς ένα περιβαλλοντικό ζήτημα, αλλά εθνική προτεραιότητα. Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί: στην Αττική, τα υδάτινα αποθέματα έχουν μειωθεί κατά περισσότερο από 50% σε σύγκριση με το 2022, ενώ η στάθμη των φραγμάτων βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, θέτοντας σε δοκιμασία την επάρκεια της πρωτεύουσας. Η Ελλάδα κατατάσσεται στη 19η θέση παγκοσμίως ως προς τον κίνδυνο εμφάνισης λειψυδρίας, με την πίεση να εντείνεται λόγω της εκρηκτικής ανόδου της ζήτησης ύδατος, κυρίως από τον τουρισμό, ο οποίος μόνο την τελευταία δεκαετία έχει συμβάλει σε αύξηση άνω του 130% στη χρήση νερού για ύδρευση.
Τα νησιά της χώρας αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα, καθώς μέχρι σήμερα η διαχείριση γινόταν αποσπασματικά και χωρίς κεντρικό συντονισμό. Το νέο σχέδιο έρχεται να αλλάξει αυτή τη λογική, επιβάλλοντας ενιαία στρατηγική για έργα και υποδομές που θα στηρίζονται σε εθνικό σχεδιασμό και όχι σε απομονωμένες τοπικές επιλογές.
Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η εικόνα των δικτύων διανομής, όπου οι απώλειες φτάνουν έως και το 50%, αναδεικνύοντας την ανάγκη για άμεσες επενδύσεις εκσυγχρονισμού. Η κυβέρνηση ήδη από το φθινόπωρο είχε προαναγγείλει τη δρομολόγηση στρατηγικών έργων, όπως η ένωση του Ευήνου και του Μόρνου με την τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών, το οποίο μπορεί να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη υδροδότηση της Αττικής.
Παράλληλα, ο πρωτογενής τομέας απορροφά το 80% της συνολικής κατανάλωσης, με την Ελλάδα να κατέχει την πρωτιά στην ΕΕ σε κατανάλωση ανά εκτάριο αρδευόμενης γης. Στη Θεσσαλία, η οποία έχει πληγεί σφοδρά τα τελευταία χρόνια από ακραία καιρικά φαινόμενα, η κατάσταση είναι οριακή: η στάθμη της λίμνης Πλαστήρα έχει πέσει στο μισό και η Σμοκόβου είναι σχεδόν ανενεργή. Ο νέος Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (ΟΔΥΘ), που συγκροτήθηκε πρόσφατα, αποτελεί το πρότυπο για ένα ενιαίο μοντέλο διαχείρισης σε ολόκληρη τη χώρα, με συντονισμένες δράσεις, εποπτεία, σχεδιασμό και υλοποίηση έργων.
Τι περιλαμβάνει το νέο Εθνικό Σχέδιο
Το Εθνικό Σχέδιο για τα Ύδατα στηρίζεται σε τρεις βασικούς άξονες: καθορισμός των διαχειριστικών δομών σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, προτεραιοποίηση των απαιτούμενων έργων (όπως φράγματα, διασυνδέσεις δικτύων και υποδομές αφαλάτωσης) και αναθεώρηση ή κατάρτιση των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης. Η συνολική δαπάνη για την υλοποίηση αυτών των έργων εκτιμάται έως και τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ προβλέπεται ενεργοποίηση ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων.
Για την Αττική, η οποία βρίσκεται στην κορυφή της λίστας κινδύνου, εξετάζονται και προσωρινές λύσεις μέχρι να τεθούν σε λειτουργία τα μεγάλα έργα, όπως η μεταφορά νερού με πλοία από τον Αχελώο, η αξιοποίηση γεωτρήσεων ή ακόμα και επενδύσεις σε μονάδες αφαλάτωσης.
Σύμφωνα με συνεργάτες του πρωθυπουργού, πρόκειται για «μια θεμελιώδη μεταρρύθμιση, η οποία δεν περιορίζεται στη διαχείριση των έκτακτων αναγκών αλλά προετοιμάζει τη χώρα για τις μακροπρόθεσμες προκλήσεις που φέρνει η κλιματική αλλαγή». Οι ίδιες πηγές υπογραμμίζουν ότι το νερό παραμένει δημόσιο αγαθό και ότι δεν πρόκειται να υπάρξουν αυξήσεις στα τιμολόγια για τις λογικές καταναλώσεις, πέρα από ήπιες αναπροσαρμογές στον ρυθμό του πληθωρισμού.
Η σημερινή σύσκεψη στο Μαξίμου δεν αφορά απλώς την παρουσίαση ενός ακόμα σχεδίου, αλλά τη θεμελίωση μιας νέας εθνικής στρατηγικής για τον πιο πολύτιμο φυσικό πόρο της χώρας.
