Τέλος στον αποκλεισμό των ψυχικά πασχόντων φιλοδοξεί να βάλει ο νόμος 5129/2024, τονίζει στο «Μανιφέστο» ο υφυπουργός Υγείας, Δημήτρης Βαρτζόπουλος, και ξεκαθαρίζει ότι για την κυβέρνηση η χρήση ψηφιακών εργαλείων για την αποτροπή των ανηλίκων από τον εθισμό στο διαδίκτυο και την απαγόρευση της πρόσβασης σε αλκοόλ και καπνό είναι απόλυτη πολιτική προτεραιότητα.
Κύριε υπουργέ, πώς η εκπαίδευση στο QualityRights βοηθά να επιτευχθεί η ουσιαστική υλοποίηση του νόμου;
Ο νόμος 5129/2024 είναι ο οριστικός οδικός χάρτης για την ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης. Η κεντρική φιλοσοφία του είναι η ολοκλήρωση της μετάβασης από ένα σύστημα που βασιζόταν στα αναχρονιστικά άσυλα, στον αποκλεισμό και εν πολλοίς στον καταναγκασμό, σε ένα ολοκληρωμένο, σύγχρονο, κοινοτικό και ανθρωποκεντρικό πλαίσιο. Η πολιτική μας για την ψυχική υγεία είναι ξεκάθαρη: δεν θα αφήσουμε κανέναν πολίτη χωρίς την υποστήριξη που χρειάζεται.
Η ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης ήταν πολιτική επιλογή αυτής της κυβέρνησης. Για δεκαετίες, η ψυχική υγεία ήταν αόρατη και περιθωριοποιημένη. Εμείς πλέον την καθιστούμε αναπόσπαστο κομμάτι της δημόσιας υγείας και της κοινωνικής συνοχής, σε αγαστή συνεργασία και με την τεχνική βοήθεια του ΠΟΥ. Επομένως, η εκπαίδευση στο QualityRights είναι ένα βασικό εργαλείο για να κάνουμε ένα ακόμα βήμα. Μας δίνει μία κοινή γλώσσα και ένα παγκόσμιο πρότυπο για την αξιολόγηση και τη βελτίωση των υπηρεσιών μας.
Οι τρεις βασικοί άξονες είναι: α) Η προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην καθημερινή πρακτική, β) Η εφαρμογή πρακτικών αποκατάστασης που εστιάζουν στη ζωή και την ευημερία του ατόμου, και γ) Η προώθηση της υποστηριζόμενης λήψης αποφάσεων. Η πρώτη αυτή εκπαίδευση στελεχών των επτά Περιφερειακών Δικτύων Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας διασφαλίζει ότι τα υψηλά αυτά πρότυπα ποιότητας θα εφαρμοστούν ομοιόμορφα σε κάθε Υγειονομική Περιφέρεια (ΥΠΕ).
Η πρόσφατη νομοθέτηση προβλέπει τη δημιουργία ειδικού Τμήματος Ψυχικής Υγείας στον οργανισμό του ΕΚΑΒ, με σκοπό τον τερματισμό των αναχρονιστικών πρακτικών της ακούσιας νοσηλείας με τη συνδρομή περιπολικών και αστυνομικών. Τι προσδοκάτε να αλλάξετε με αυτή τη ρήξη;
Η δημιουργία του ειδικού Τμήματος Ψυχικής Υγείας στο ΕΚΑΒ είναι η απάντηση. Η νέα εποχή! Η παρέμβαση καθίσταται πλέον αμιγώς υγειονομική. Με εξειδικευμένο προσωπικό (νοσηλευτές ψυχικής υγείας, συνοδοί) και κατάλληλα οχήματα, διασφαλίζεται ότι από την πρώτη στιγμή ο πάσχων αντιμετωπίζεται με κλινική φροντίδα. Ο στόχος είναι η χρήση της αστυνομικής δύναμης να υπάρχει συνοδευτικά στις απολύτως απαραίτητες περιπτώσεις! Αυτή η αλλαγή δεν είναι απλά διοικητική: είναι μια σαφής πολιτική τοποθέτηση ότι ο ψυχικά πάσχων δεν είναι κίνδυνος, είναι ένας πάσχων συνάνθρωπος που έχει δικαίωμα στην προστασία της υγείας του με τον προσήκοντα σεβασμό!
Αναγνωρίζοντας ότι το φαινόμενο της παραβατικής συμπεριφοράς των ανηλίκων συνδέεται άμεσα με την ψυχική υγεία και την κοινωνική επισφάλεια, τι πολιτικό μοντέλο προτάσσει το υπουργείο Υγείας ως απάντηση σε αυτή τη μάστιγα;
Το υπουργείο Υγείας έχει δρομολογήσει μια πιλοτική ολοκληρωμένη παρέμβαση με δύο Κέντρα Ημέρας για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση της Παραβατικής Συμπεριφοράς των Ανηλίκων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, δουλεύοντας σε συνεργασία με την τοπική κοινότητα, την οικογένεια και τη γειτονιά. Οι πιλοτικές δράσεις μας βασίζονται στην έννοια του «τείχους προστασίας». Ο ρόλος των street workers είναι κομβικός: Δρουν ως γέφυρα μεταξύ των επίσημων δομών και της κοινότητας, ιδιαίτερα σε περιοχές με υψηλή κοινωνική επισφάλεια.
Πρώτον, καταγράφουν συστηματικά τα περιστατικά βίας και εκφοβισμού και ανιχνεύουν έγκαιρα τις πιο ευάλωτες περιπτώσεις ανηλίκων και οικογενειών. Δεύτερον, παρεμβαίνουν άμεσα σε περιπτώσεις υψηλού κινδύνου, προσφέροντας συμβουλευτική και ψυχολογική υποστήριξη. Τέλος, συντονίζουν όλους τους τοπικούς παράγοντες (Αυτοδιοίκηση, Εκκλησία, Συλλόγους Γονέων, Αθλητικούς Συλλόγους) για να προληφθεί η εκτροπή των ανηλίκων σε παραβατική συμπεριφορά. Στόχος είναι η τυποποίηση αυτών των πρωτοκόλλων για να δημιουργηθεί ένα εθνικό δίκτυο μονάδων ολικής φροντίδας.
Το υπουργείο Υγείας προωθεί τη χρήση ψηφιακών εργαλείων (όπως το alto.gov.gr και το Gov.gr Wallet, parko.gr) για την αποτροπή των ανηλίκων από τον εθισμό στο διαδίκτυο και της πρόσβασης σε αλκοόλ και καπνό. Τι νέο έρχεται και πώς αυτά τα εργαλεία ενισχύουν την υπευθυνότητα στην κοινωνία; Τέλος, ποιο είναι το πολιτικό χρονοδιάγραμμα για την ανάπτυξη των νέων δομών και την πλήρη στελέχωση των Περιφερειακών Δικτύων;
Η προστασία της υγείας των παιδιών μας είναι απόλυτη πολιτική προτεραιότητα και οφείλουμε να χρησιμοποιήσουμε κάθε μέσο. Με τον νόμο 5216/2025, αυστηροποιήσαμε το πλαίσιο και, σε συνεργασία με την Ψηφιακή Διακυβέρνηση, μετατρέπουμε την τεχνολογία σε ασπίδα προστασίας και ελέγχου. Η νέα ψηφιακή μας στρατηγική βασίζεται σε δύο ισχυρούς πυλώνες:
• Ελεγχος και Λογοδοσία της Αγοράς: Μέσω του Ψηφιακού Μητρώου (alto.gov.gr) και της ψηφιακής Αναγγελίας Εκδηλώσεων, επιβάλλουμε σε κάθε επιχείρηση να είναι νόμιμη, αποκλείοντας τους παραβάτες. Διαφορετικά, τα νυχτερινά κέντρα δεν θα γίνονται χώροι παρανομίας για ανηλίκους.
• Πρόληψη και Συνειδητοποίηση: Το πιο σημαντικό είναι ο Μηχανισμός Επαλήθευσης Ηλικίας (μέσω Gov.gr Wallet), ο οποίος δημιουργεί ένα φίλτρο προστασίας σε κάθε σημείο πώλησης. Ο στόχος μας δεν είναι η τιμωρία, αλλά η καλλιέργεια συνειδητοποίησης και η αλλαγή νοοτροπίας στην εστίαση και στις οικογένειες. Η πολιτεία στηρίζει την υπεύθυνη στάση όλων.
• Με την εφαρμογή parko.gr δίνεται η δυνατότητα γονεϊκού ελέγχου για την ασφάλεια των παιδιών και των εφήβων κατά τη χρήση του διαδικτύου.
Για εμάς, η πλήρης λειτουργία του Εθνικού Δικτύου Ψυχικής Υγείας, όπως προβλέπει ο νόμος 5129/2024, είναι ζωτικής σημασίας και απόλυτης προτεραιότητας και εργαζόμαστε συστηματικά για να έχουμε απτά αποτελέσματα τόσο το 2026 όσο και το 2027. Για να γίνει αυτό, απαιτείται μόνιμη στελέχωση, την οποία δρομολογούμε μέσα στο 2026 με έμφαση στην ενίσχυση του επιστημονικού προσωπικού στα 7 Περιφερειακά Δίκτυα, ώστε να εξασφαλιστεί η πλήρης κάλυψη και η ισονομία στην πρόσβαση σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Η ψυχική υγεία πρέπει να πάψει να είναι αόρατη.
