Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία μπορεί να θέσει την παγκόσμια γεωπολιτική τάξη, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, σε ευθύ κίνδυνο. Η μεταπολεμική αρχιτεκτονική ασφαλείας κινδυνεύει, το Διεθνές Δίκαιο παραβιάζεται, η γεωπολιτική σταθερότητα και η ισορροπία ισχύος στην Ευρώπη βρίσκονται στα πρόθυρα της ανατροπής. Ο πόλεμος περνά πλέον από τη σφαίρα του αδιανόητου στο πεδίο του εφικτού, ενώ το θεμελιώδες δικαίωμα των εθνών-κρατών στην ελευθερία και την ανεξαρτησία δεν είναι πλέον δεδομένο.
Η ρωσική επίθεση κατά της Ουκρανίας, είναι μια κρίση που είχε προαναγγελθεί από καιρό. Από την εποχή της κατάρρευσης της σοβιετικής αυτοκρατορίας και την αρχή της επέκτασης του ΝΑΤΟ, στα μέσα της δεκαετίας του ’90, το βαθύ ρωσικό κατεστημένο έστελνε διαρκώς ηχηρά μηνύματα ότι η προοπτική ένταξης της Ουκρανίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία θα αποτελούσε ευθεία απειλή για την εθνική της ασφάλεια και θα δημιουργούσε ισχυρή πιθανότητα αντιπαράθεσης ή ακόμη και γενικευμένου πολέμου.
Για τη Ρωσία, η στρατιωτική κυριαρχία στην Ουκρανία φαντάζει ως ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να παραμείνει το Κίεβο στη δική της σφαίρα επιρροής, αναχαιτίζοντας τον δυτικό ευρωπαϊκό προσανατολισμό και θωρακίζοντας την περιφερειακή της ηγεμονία.
Ωστόσο, η ρωσική επιθετικότητα δεν απαντά μόνο σε μια απειλή ασφαλείας αλλά ταυτόχρονα και σε μια ιδεολογική απειλή. Ο Πούτιν αντιλαμβάνεται τη στροφή της Ουκρανίας προς τη δημοκρατία και τις φιλελεύθερες αρχές, ως υπαρξιακό κίνδυνο για το αυταρχικό σύστημα διακυβέρνησης, το οποίο έχει οικοδομήσει και του οποίου προΐσταται, κατέχοντας πλέον στέρεες και απόλυτες εξουσίες. Μια ανεξάρτητη και δημοκρατική Ουκρανία, αποτελεί ευθεία υπονόμευση του αυτοκρατορικού του ονείρου. Ο ρώσος πρόεδρος κατανοεί ότι η δημιουργία, στον ζωτικό του χώρο, μιας κοινωνίας που ευημερεί, βασιζόμενη στις ελευθερίες και το κράτος δικαίου, μπορεί να πυροδοτήσει αιτήματα για παρόμοιες αλλαγές εντός της ίδιας της Ρωσίας. Η εδραίωση της ουκρανικής δημοκρατίας αποτελεί, δηλαδή, ευθεία απειλή για τη σταθερότητα του καθεστώτος του και τη διάρκεια της δικής του προσωπικής ηγεμονίας.
Ας μην ξεχνάμε ότι ο Βλ. Πούτιν δεν έκρυψε ποτέ, ότι αντιλαμβάνεται το διεθνές περιβάλλον πρωτίστως με όρους σύγκρουσης. Οτι τοποθετεί τη σχέση του με τη Δύση στη βάση μιας διαρκούς εχθρότητας, κατάλοιπο της εποχής που τον δημιούργησε. Οτι στον δικό του κόσμο, η προάσπιση των ρωσικών συμφερόντων ισοδυναμεί με την επιβολή δια της ισχύος. Από την κυβερνοεπίθεση κατά της Εσθονίας, το 2007, έως την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, και τώρα, με την εισβολή στην Ουκρανία, ο Βλ. Πούτιν αποδεικνύει ότι είναι διατεθειμένος να πράξει οτιδήποτε, προκειμένου να αποκαταστήσει τη χαμένη δόξα του ρωσικού imperium.
Σήμερα, εκμεταλλευόμενος το έλλειμμα συνοχής της Δύσης, την αδυναμία της Ευρωπαϊκής Ενωσης να μιλήσει με μια ενιαία και αποφασιστική φωνή, καθώς και τη γεωστρατηγική στροφή των Ηνωμένων Πολιτειών προς τον Ινδικό και Ειρηνικό Ωκεανό, επιχειρεί να ανατρέψει τη μεταπολεμική αρχιτεκτονική ασφάλειας μέσα από την αναδιαμόρφωση των συνόρων και να εγκαταστήσει μια νέου τύπου ρωσική αυτοκρατορία στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο.
Η κρίση στην Ουκρανία οφείλει να σημάνει μια για πάντα το τέλος των δυτικών ψευδαισθήσεων, ότι οι αρχές και οι αξίες της μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο και να τιθασεύσουν αρχέγονα ένστικτα εξουσίας. Οι τελευταίες εξελίξεις θέτουν την παγκόσμια κοινότητα προ των ευθυνών της, που κάθε μέρα γιγαντώνονται. Παρά τους περιορισμούς που θέτει η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία, εν μέσω μάλιστα της κλιμακούμενης ενεργειακής κρίσης, ο δυτικός κόσμος οφείλει να απαντήσει στοχευμένα και αποφασιστικά, θέτοντας κατ’ αρχήν τη Ρωσία και την ολιγαρχική της τάξη σε τροχιά απομόνωσης από την παγκόσμια οικονομία. Η διεθνής κοινότητα φέρει την ιστορική ευθύνη να μην επιτρέψει την επιστροφή του κόσμου μας σε σκοτεινούς καιρούς αέναης βίας και σύγκρουσης. Τα δημοκρατικά έθνη καλούνται να υψώσουν ισχυρό τείχος υπεράσπισης των κεκτημένων της μεταπολεμικής περιόδου: της ειρήνης, της ελευθερίας, της σταθερότητας.
Η απροκάλυπτη αμφισβήτηση και υπονόμευσή τους, από τη Ρωσία του Πούτιν, μας υπενθυμίζει, ότι τα κεκτημένα του αιώνα μας δεν είναι δεδομένα. Απαιτούν διαρκή εγρήγορση.
- Ο Δημήτρης Αβραμόπουλος είναι πρώην Επίτροπος. Το άρθρο δημοσιεύεται στα Νέα
