To 2006 o Thomas Lubanga έγινε ο πρώτος άνθρωπος που καταδικάστηκε από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ως εγκληματίας πολέμου. Για πρώτη φορά, μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, η διεθνής κοινότητα έστελνε ένα ηχηρό μήνυμα, ενωμένα και αποφασιστικά, ότι η προάσπιση της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας αποτελεί πρωταρχικό καθήκον του δημοκρατικού κόσμου, άτι οι μαζικές παραβιάσεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου θα τιμωρούνται, ότι η δικαιοσύνη, πλέον, θα αποδίδεται.
Δεκαπέντε χρόνια μετά, οι μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνεχίζουν να αποτελούν, σε πολλά μέρη του κόσμου, το σημαντικότερο διακύβευμα. Γενοκτονίες εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων, εκτελέσεις και βασανισμοί αμάχων, φυλακίσεις αντιφρονούντων, διώξεις εναντίων δημοσιογράφων, κάθε είδους διακρίσεις σε βάρος πολιτών.
Την ίδια στιγμή, η ατιμωρησία προστατεύει τους ισχυρούς, που βρίσκουν ασυλία παρά τα εγκλήματα που έχουν διαπράξει κατά της ανθρωπότητας, τα οποία εντείνονται διαρκώς. Σήμερα, περίπου 40 χιλιάδες άμαχοι χάνουν τη ζωή τους ετησίως, ενώ περίπου 80 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν αναγκαστεί, την τελευταία τετραετία, να εγκαταλείψουν τις εστίες τους για να αποφύγουν τη βία του πολέμου και την αυταρχικότητα των καθεστώτων.
Η συλλογική προσπάθεια του δυτικού κόσμου να εδραιώσει τη δημοκρατία και να προασπίσει τα ανθρώπινα δικαιώματα, πέραν των ορίων του, υπήρξε εν πολλοίς ανεπαρκής. Ωστόσο, η ικανότητα προάσπισης των δημοκρατικών αρχών στο εξωτερικό προϋποθέτει την ενδυνάμωση και εμβάθυνση τους στο εσωτερικό.
Στον απόηχο του τελευταίου Παγκοσμίου Πολέμου, οι ηγέτες του φιλελεύθερου και δημοκρατικού τόξου κατόρθωσαν να θέσουν τα θεμέλια προκειμένου ο κόσμος μας να μπει σε μια τροχιά ειρήνης, σταθερότητας, δημοκρατίας και ανάπτυξης, σε μια κατεύθυνση παγίωσης και επέκτασης των δικαιωμάτων του ανθρώπου, του κράτους δικαίου και των ελευθεριών.
Τα τελευταία χρόνια, οι πολλαπλές κρίσεις και η ανησυχητική άνοδος του εθνικισμού και του λαϊκισμού κάθε απόχρωσης αμφισβήτησαν ευθέως τη μεταπολεμική δημοκρατική τάξη και υπονόμευσαν την παγκόσμια δημοκρατία και τη διεθνή πολυμερή συνεργασία. Οι συμμαχίες υποσκάφθηκαν, οι εμπορικές αντιπαραθέσεις εντάθηκαν, ενώ ο τέως αμερικανός πρόεδρος επέλεξε να εφαρμόσει μια εξωτερική πολιτική που οριζόταν από επιχειρηματικά συμφέροντα, θέτοντας τις αξίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα σε δεύτερη μοίρα.
Ο πρόεδρος Μπάιντεν ήρθε να αποκαταστήσει τις βασικές δημοκρατικές αξίες, τη διεθνή θεσμική τάξη, καθώς και να αναλάβει πρωτοβουλίες για συλλογική δράση μπροστά στις νέες απειλές. Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε, το μεγάλο διακύβευμα είναι η χρησιμότητα της δημοκρατίας στον 21ο αιώνα. Για να καταστεί, όμως, η δημοκρατία μας χρήσιμη και αποτελεσματική, οφείλει να προάγει την παγκόσμια συλλογική δράση και συνεννόηση, που η εποχή μας απαιτεί, προκειμένου οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να ελαχιστοποιηθούν.
Κατά την προγενέστερη ιδιότητά μου, αυτή του Ευρωπαίου Επιτρόπου Μετανάστευσης, Εσωτερικής Ασφάλειας και Ιθαγένειας, η προάσπιση των δικαιωμάτων ιδίως των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων υπήρξε στο επίκεντρο της πολιτικής μου ευθύνης αλλά και των αξιών και των αρχών που στο όνομα της Ενωμένης Ευρώπης υπηρετούσα. Σήμερα, με τη νέα ιδιότητά μου ως μέλους του συμβουλίου της διεθνούς οργάνωσης FIGHT IMPUNITY, συνεχίζω, από κοινού με σημαντικές προσωπικότητες από όλον τον κόσμο, να συμβάλλω στην παγκόσμια προσπάθεια για την αποτελεσματική αντιμετώπιση μαζικών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κοινός όλων μας στόχος, να βάλουμε τέλος στη βία, στην αδικία και σας διακρίσεις κάθε μορφής. Να προσδώσουμε στις κοινωνίες και στα κράτη μας αρχές για πολιτικές αρμονικής συνύπαρξης, ελευθερίας, δημοκρατίας, δικαιοσύνης, ίσων ευκαιριών.
Για την επίτευξη αυτών των στόχων, είναι απαραίτητη η παγκόσμια συνεργασία. Γιατί είναι αλήθεια ότι δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τους κινδύνους εάν οι προσπάθειες είναι κατακερματισμένες. Ο κατακερματισμός μάς κάνει όλους εξίσου ευάλωτους. Αυτό ήταν ένα σκληρό μάθημα για τον κόσμο τα τελευταία χρόνια, κυρίως για την αντιμετώπιση των πολλαπλών κρίσεων που η παγκόσμια κοινωνία αντιμετωπίζει.
Κανένα έθνος ή οργανισμός δεν μπορεί από μόνος του να ανταποκριθεί σας αναδυόμενες προκλήσεις στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, αλλά κυρίως στις περιοχές που πραγματικά πλήττονται από την ατιμωρησία. Κράτη, οργανισμοί, επιχειρήσεις – όλοι οφείλουμε να συμβάλουμε στη συλλογική προσπάθεια για αποτελεσματική αντιμετώπιση εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και μαζικής παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υποστηρίζοντας την καθιέρωση της λογοδοσίας ως κεντρικού πυλώνα της διεθνούς δικαιοσύνης.
Οφείλουμε να συνδιαμορφώσουμε μια συνεκτική απάντηση στην ατιμωρησία. Να διασφαλίσουμε τη στοχευμένη δράση όλων των εμπλεκόμενων φορέων και να υιοθετήσουμε μηχανισμούς διερεύνησης και ελέγχου. Η δημιουργία περισσότερο ειρηνικών, ασφαλών και συμπεριληπτικών κοινωνιών προϋποθέτει την ενίσχυση ενός διεθνούς συστήματος βασισμένου στο Διεθνές Δίκαιο, σε αρχές, σε κανόνες και συνέργειες.
Το Διεθνές Δίκαιο και η Διεθνής Δικαιοσύνη με τις αρχές και τα όργανά τους αποτελούν τον φύλακα-άγγελο της ειρηνικής συνύπαρξης και το κατ’ εξοχήν όργανο της διεθνούς συνεργασίας. Είναι ο κώδικας που ορίζει τις ηθικές και πρακτικές σχέσεις ανάμεσα σε κράτη. Είναι το αξιακό σύστημα που τίθεται στην υπηρεσία της συλλογικής μας προσπάθειας για την πάταξη της ατιμωρησίας εκείνων που έχουν διαπράξει εγκλήματα κατά της ανθρώπινης ζωής, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της δημοκρατίας. Αυτή την αποστολή, με πλέγμα δράσεων και πρωτοβουλιών, έχει αναλάβει ο διεθνής οργανισμός FIGHT IMPUNITY, που έρχεται να ανταποκριθεί στις σημερινές αλλά και μελλοντικές ανάγκες της παγκόσμιας κοινωνίας των πολιτών.
Ο κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος είναι πρώην επίτροπος της ΕΕ και υπουργός, μέλος του Συμβουλίου της διεθνούς οργάνωσης FIGHT IMPUNITY. Το άρθρο δημοσιεύεται στο Βήμα της Κυριακής
