Το ζήτημα των στεγαστικών δανείων σε ελβετικό φράγκο αποτέλεσε σοβαρό οικονομικό και νομικό πρόβλημα για πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς οι μεγάλες διακυμάνσεις της συναλλαγματικής ισοτιμίας επιβάρυναν σημαντικά τους δανειολήπτες. Οι χώρες της Ε.Ε. έλαβαν διάφορες νομικές και θεσμικές αποφάσεις για την αντιμετώπιση της κατάστασης, διαμορφώνοντας νομολογίες που ευθυγραμμίζονται με το ευρωπαϊκό δίκαιο.
Ευρωπαϊκή νομολογία και δικαστικές αποφάσεις
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει εκδώσει σειρά αποφάσεων που ενισχύουν τη νομική προστασία των καταναλωτών, κρίνοντας καταχρηστικούς τους όρους που μετακυλίουν τον συναλλαγματικό κίνδυνο αποκλειστικά στους δανειολήπτες. Σε χώρες όπως η Πολωνία, η Γαλλία και η Ουγγαρία, οι αποφάσεις αυτές οδήγησαν σε ακύρωση ή αναπροσαρμογή των δανειακών συμβάσεων.
Νομικές ρυθμίσεις σε επιμέρους χώρες
Ισλανδία: Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε παράνομα τα δάνεια που συνδέονται με ξένα νομίσματα, απαλλάσσοντας τα νοικοκυριά από τις επιπτώσεις της υποτίμησης.
Γαλλία: Μετά από προσφυγές στο Δικαστήριο της Ε.Ε., το Ανώτατο Δικαστήριο ακύρωσε τις συμβάσεις με ρήτρα αξίας συναλλάγματος, αναγνωρίζοντας ότι οι τράπεζες δεν παρείχαν επαρκή ενημέρωση στους καταναλωτές.
Πολωνία: Οι αποφάσεις του ΔΕΕ (C-520/21, C-139/22, C-347/24) κατοχύρωσαν το δικαίωμα των καταναλωτών να διεκδικούν αποζημιώσεις πέραν της επιστροφής των καταβληθέντων ποσών.
Βουλγαρία: Το Ανώτατο Δικαστήριο ακύρωσε τις συμβάσεις δανείων σε ελβετικό φράγκο, υποχρεώνοντας τις τράπεζες να επιστρέψουν τους τόκους και τα επιπλέον καταβληθέντα ποσά.
Κροατία: Συλλογικές αγωγές οδήγησαν σε απόφαση που αναγνωρίζει τη μετατροπή των δανείων σε ευρώ, σύμφωνα με την αρχική ισοτιμία.
Ουγγαρία: Με την υπόθεση C-26/13, το ΔΕΕ αναγνώρισε ότι συμβάσεις με καταχρηστικούς όρους δεν μπορούν να συνεχίσουν να υφίστανται.
Ιταλία: Οι αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου ακύρωσαν δανειακές συμβάσεις λόγω έλλειψης διαφάνειας και επαρκούς ενημέρωσης.
Ισπανία: Δικαστικές αποφάσεις υποχρεώνουν τις τράπεζες να αναπροσαρμόσουν τα δάνεια με βάση την ισοτιμία εκταμίευσης και το επιτόκιο Euribor.
Ρουμανία: Δικαστικές αποφάσεις διατάσσουν την αποπληρωμή των δανείων με την ισοτιμία που ίσχυε κατά τη σύναψη της σύμβασης.
Κύπρος: Απόφαση του δικαστηρίου υποχρεώνει τις τράπεζες να μετατρέψουν τα δάνεια σε ευρώ με βάση την αρχική ισοτιμία.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, περίπου 70.000 δανειολήπτες και οι οικογένειές τους επηρεάζονται από τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο. Η κυβέρνηση και οι τράπεζες αναζητούν λύσεις που να συνάδουν με τις πρακτικές άλλων ευρωπαϊκών κρατών. Ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, έχει ζητήσει από τις τράπεζες να καταλήξουν σε βιώσιμες λύσεις, μελετώντας τις ευρωπαϊκές εξελίξεις.
Με δεδομένη τη νομολογία άλλων κρατών και τις αποφάσεις του ΔΕΕ, το ενδεχόμενο αναδρομικής μετατροπής των δανείων ή διαγραφής μέρους των υποχρεώσεων αποτελεί πιθανή λύση. Ωστόσο, το ζήτημα είναι σύνθετο και απαιτεί συντονισμένες ενέργειες από την κυβέρνηση, τις τράπεζες και τη δικαιοσύνη.
Η εξέλιξη του θέματος θα εξαρτηθεί από τις αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων και τη στάση της Πολιτείας, ενώ οι δανειολήπτες παραμένουν σε αναμονή για μια δίκαιη λύση που θα αποκαταστήσει την οικονομική τους σταθερότητα.
