Ο Χρήστος Ζερεφός είναι γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι και εθνικός εκπρόσωπος της χώρας για την Κλιματική Αλλαγή – είναι δηλαδή ο άνθρωπος που πρέπει να ακούσουμε όταν βρούμε λίγη δύναμη να σταματήσουμε να μιλάμε: «Τα όσα είδαμε το καλοκαίρι του 2023 με τον καύσωνα και αυτές τις ημέρες με τον κυκλώνα Daniel είναι τόσο σπάνια, ώστε θα τα ξαναδούμε έπειτα από 300-400 χρόνια», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επιστήμονας και εξηγεί με εύληπτο τρόπο γιατί συνέβη αυτός ο σύγχρονος κατακλυσμός στον Θεσσαλικό κάμπο: «Η αιτία του φαινομένου είναι η υπερθέρμανση της θάλασσας που παρατηρήθηκε φέτος».
Χρήστος Ζερεφός: Υπερθερμαίνουμε την ατμόσφαιρα και η θάλασσα αντοποκρίνεται
Όλοι κάπου ακούσαμε ή διαβάσαμε ότι αυξήθηκε η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια της Μεσογείου και των ανατολικών ακτών των ΗΠΑ κατά δύο και πλέον βαθμούς Κελσίου, ενώ κατά το παρελθόν η αντίστοιχη αύξηση ήταν κάποια δέκατα του βαθμού ετησίως. «Υπερθερμαίνουμε την ατμόσφαιρα παγκοσμίως και η θάλασσα ανταποκρίνεται, συσσωρεύει τη θερμότητα και θα τη δώσει πίσω στην ατμόσφαιρα στέλνοντας υδρατμούς, οπότε θα εξατμιστεί νερό, θα πάει στον αέρα, θα συμπυκνωθεί και θα κάνει καταιγίδα. Αν έχει πολλούς υδρατμούς και πολλή ζέστη η θάλασσα, μπορεί να κάνει μια τροπική καταιγίδα, όπως η καταιγίδα Daniel», λέει ο κύριος Ζερεφός και κρούει κώδωνα κινδύνου, αφύπνισης και επαγρύπνησης. Υπογραμμίζει την ανάγκη «να επανασχεδιαστούν όλοι οι χάρτες επικινδυνότητας στα ποτάμια, στα ρυάκια, στα ρέματα. Υπάρχουν οι χάρτες επικινδυνότητας στα ποτάμια, αλλά ο χαρακτηρισμός αυτός θα πρέπει να περιγράφεται με απλά μαθηματικά και επίσης να υπάρχει ένας δείκτης επικινδυνότητας για διάφορες καταστροφές, όπως πυρκαγιά, πλημμύρα ακόμα και για κάθε χαράδρα και φαράγγι».
Στο πλαίσιο της συμβουλευτικής προς την πολιτεία λειτουργίας της Εθνικής Γεωδαιτικής και Γεωφυσικής Επιτροπής, της οποίας ο κ. Ζερεφός τελεί πρόεδρος, έχει ξεκινήσει συνεργασία ανάμεσα στην Ακαδημία Αθηνών και τη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, «που αφορά στο πώς στήνεται ένα πρόγραμμα τέτοιας έκτασης. Είναι ένα εθνικό έργο, στο οποίο θα πρέπει να βοηθήσουν και πανεπιστήμια, κυρίως πολυτεχνεία, και άλλες υπηρεσίες, υπό τον συντονισμό των αρμοδίων υπουργείων. Είναι ένα μακροχρόνιο σχέδιο που δεν έχει προχωρήσει σημαντικά. Υπάρχει η ιδέα, υπάρχουν σχέδια, αλλά πρέπει να υλοποιηθούν» ολοκληρώνει τη σκέψη του ο καθηγητής και είναι εμφανής η αγωνία να υπερβούμε ως χώρα τις παθογένειες της ασυνεννοησίας και της αναβλητικότητας, διότι –όπως λέει– είναι αδήριτη η ανάγκη «επανασχεδιασμού όλων των προγραμμάτων πολιτικής προστασίας, ώστε να ληφθούν υπ’ όψιν φαινόμενα, τα οποία τα θεωρούσαμε τόσο σπάνια που ήταν ανύπαρκτα. Για παράδειγμα, κανείς δεν υπολόγιζε ότι θα πέσουν στη Λάρισα μέσα σε κάποιες ώρες 600 χιλιοστά βροχής, δηλαδή όσα πέφτουν περίπου σε ενάμιση χρόνο. Είναι πολύ ακραίο. Αυτά λοιπόν θέλουν επανασχεδιασμό και χρειάζεται και στρατηγική, κυρίως για το ποιος παίρνει τις αποφάσεις για επεμβάσεις με στόχο πρώτα να σωθούν οι άνθρωποι, μετά οι περιουσίες και μετά όλα τα άλλα».
Χρήστος Ζερεφός: «Σε μεγάλα θέματα να συμμετέχει κι ο στρατός»
Προτείνει και κάτι ακόμη ο κ. Ζερεφός: «Σε μεγάλα θέματα, όπως η καταστροφή που προκάλεσε η κακοκαιρία Daniel, να συμμετέχει και ο στρατός» – για να μοιραστεί, κλείνοντας, την αγωνία του για την κλιματική αλλαγή και τις ενέργειες που απαιτούνται σε παγκόσμια κλίμακα, με την αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά πολύ μέχρι το 2030 και την οριστική απαλλαγή από τα ορυκτά καύσιμα έως το 2050, «προχωράει πιο αργά από ό,τι περιμέναμε λόγω του ότι υπάρχει ελαστική πολιτική βούληση από ορισμένες χώρες να μη συμμετέχουν. Αν δεν εφαρμοστεί αυτό από όλες τις χώρες, δεν υπάρχει ελπίδα, γιατί οι άλλες χώρες δεν επαρκούν για να αντιστρέψουμε το φαινόμενο».
Ο κ. Ζερεφός όμως αναδεικνύει και την ανάγκη καλύτερης ενημέρωσης του κόσμου για την αντίδραση σε ακραία φαινόμενα. «Οδηγίες υπάρχουν, αλλά θα πρέπει να γίνουν πιο σαφείς, πιο κατανοητές και να διαδοθούν καλύτερα. Δηλαδή όταν έχει πλημμύρα, ανεβαίνουμε στις ταράτσες και δεν φεύγουμε. Όταν έχει καύσωνα, καθόμαστε σπίτι. Αυτά θα πρέπει να τα συνηθίσουμε. Όπως συνηθίσαμε να ζούμε και με τους σεισμούς, έτσι θα ζούμε τώρα και με την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή» – η εξέλιξη του ανθρώπου στις χιλιετίες ανάμεσα ακριβώς σε αυτό συνηγορεί: είναι ον που προσαρμόζεται…
