Η λιποθυμία μίας 13χρονης μαθήτριας του 1ου Γυμνασίου Συκεών στη Θεσσαλονίκη, μετά το viral στο TikTok challenge, που καθόριζε η δοκιμασία Válsava, είναι το πιο πρόσφατο περιστατικό στη χώρας μας, το οποίο αποτυπώνει την επιρροή που ασκούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στους εφήβους, φέρνοντας στο προσκήνιο τις προκλήσεις και τους κινδύνους που συνεπάγεται η χρήση του TikTok και των… δημοφιλών προκλήσεών του, των λεγόμενων challenges.
Η εκπαιδευτική κοινότητα της Θεσσαλονίκης, όπου η ανήλικη μαθήτρια κατέληξε στο νοσοκομείο, βρίσκεται σε κατάσταση σοκ.
Η 13χρονη δοκίμασε το άκρως επικίνδυνο challenge, που ορίζει ότι πρέπει να σταματήσεις να αναπνέεις μέχρι να λιποθυμήσεις, με αποτέλεσμα να μεταφερθεί στο «Ιπποκράτειο» νοσοκομείο για προληπτικούς λόγους.
Το σχολείο έστειλε σχετικό email στους γονείς ενημερώνοντάς τους και ζητώντας τους να μιλήσουν στα παιδιά τους σχετικά με τους κινδύνους τέτοιων προκλήσεων.
Με βάση το email του σχολείου της μαθήτριας, επισημαίνεται: «Η παραπάνω δοκιμασία ενεργοποιεί το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα με αποτέλεσμα να προκληθεί μείωση του καρδιακού ρυθμού και λιποθυμία. Αναφέρθηκε επίσης ότι την παραπάνω δοκιμασία την έχουν επιχειρήσει και άλλοι μαθητές μας εκτός σχολείου και προκάλεσαν και αυτοί λιποθυμικό επεισόδιο στον εαυτό τους».
Μαθητές που έχουν δοκιμάσει το εν λόγω challenge που γίνεται στο TikTok σημειώνουν ότι δεν πρόκειται να υποβάλλουν εκ νέου τον εαυτό τους και τους συμμαθητές τους σε αντίστοιχη… δοκιμασία, καθώς είναι άκρως επικίνδυνο.
Ο περιφερειακός διευθυντής Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας, Αλέξανδρος Κόπτσης, αναμένεται να συζητήσει με τη διευθύντρια, εκπαιδευτικούς και ψυχολόγους για δράσεις αποτροπής ανάλογων περιστατικών στο μέλλον.
Eπίσης, στη Θεσσαλονίκη, ομάδα ανηλίκων κρεμάστηκε από το πίσω μέρος του λεωφορείου, χωρίς τα παιδιά να γίνουν αντιληπτά από τον οδηγό και τους επιβάτες. Αυτή ήταν η δοκιμασία που τους καλούσε η νέα… πρόκληση του TikTok.
Σε προηγούμενο χρόνο ένας 13χρονος από τη Ρόδο τραυματίστηκε σοβαρά έπειτα από προσπάθεια να μιμηθεί το Superman Challenge, μία επικίνδυνη δοκιμασία που έγινε δημοφιλής μέσω του TikTok. Παρόμοιο περιστατικό συνέβη και στην Πάτρα, όπου ένας μαθητής τραυματίστηκε ελαφρότερα, επιχειρώντας το ίδιο trend.
Τον Ιανουάριο του 2021, στο Παλέρμο της Ιταλίας, ένα 10χρονο κορίτσι πέθανε αφού προσπάθησε να πνίξει τον εαυτό της, αντιγράφοντας όσα είδε σε ένα βίντεο για το «παιχνίδι της λιποθυμίας», όπου οι συμμετέχοντες πιέζουν το σώμα τους μέχρι να χάσουν τις αισθήσεις.
Η «σκοτεινή» επίδραση του TikTok
Το TikTok, με περισσότερους από 1 δισεκατομμύριο χρήστες παγκοσμίως, κυριαρχεί στα παιδιά, τους εφήβους και τους νέους. Το 63% των παιδιών ηλικίας 12-17 ετών χρησιμοποιούν την πλατφόρμα σε εβδομαδιαία βάση. Η ανάγκη για κοινωνική αλληλεπίδραση, που εντάθηκε κατά την πανδημία, έκανε το TikTok ακόμα πιο δημοφιλές, ειδικά στις ηλικίες 10-29 ετών. Απευθύνεται σε χρήστες άνω των 13 ετών, και η χρήση του από παιδιά κάτω των 13 ετών δεν επιτρέπεται. Στη θετική επίδραση της πλατφόρμας ιδιαίτερης σημασίας κρίνεται η δυνατότητα που παρέχεται στον νέο για εύρεση μιας κοινότητας και οι συνθήκες υποστήριξης. Προσφέρει στους νέους έναν χώρο επιβεβαίωσης και κοινότητας, ιδιαίτερα για άτομα που νιώθουν κοινωνικά απομονωμένα.
Παρά τα όποια οφέλη, το TikTok ενδέχεται να επιδεινώσει προβλήματα ψυχικής υγείας. Σύμφωνα με έρευνες, η υπερβολική χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης συσχετίζεται με φαινόμενα και καταστάσεις, όπως άγχος και απομόνωση, αυξημένα επίπεδα κατάθλιψης ειδικά στους εφήβους και διαδικτυακός εκφοβισμός. Μέσα στο περιβάλλον του TikTok καλλιεργείται η «κουλτούρα της σύγκρισης», που επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση και την αίσθηση αξίας.
Μελέτη της Διεθνούς Αμνηστίας κατέγραψε πως αν ένας έφηβος δείξει ενδιαφέρον για περιεχόμενο ψυχικής υγείας-ψυχολογίας σε λιγότερα από 20 λεπτά πιθανόν να ξεκινήσει να βλέπει βίντεο που σχετίζονται με κατάθλιψη, αυτοτραυματισμό, ακόμη και με πράξεις αυτοκτονίας.
Έρευνα του «Youth Endowment Fund» έδειξε ότι το TikTok αποτελεί την πλατφόρμα στην οποία ένας έφηβος μπορεί να δει ευκολότερα βίντεο που εμπεριέχουν βία.
Αντίστοιχα έρευνα σε εφήβους στην Κίνα αποκάλυψε πως τα άτομα που έκαναν υπερβολική χρήση του TikTok είχαν επιδείνωση στην ψυχική τους υγεία, αλλά και χειρότερες επιδόσεις στο σχολείο.
Σε συλλογές της πλατφόρμας, όπως «Σκοτεινό παρελθόν στο TikTok» ή πολλά βίντεο που χρησιμοποιούν τη λειτουργία duet δημιουργούν το κατάλληλο περιβάλλον για εκδήλωση bullying.
Η απαγόρευση της πλατφόρμας από το αμερικανικό Κογκρέσο τον Απρίλιο του 2024 και οι πρόσφατες μηνύσεις γονέων στη Γαλλία, ότι συμβάλλει στην αύξηση των αυτοκτονιών στην εφηβική και νεανική ηλικία, φέρνουν επιτακτικά στο προσκήνιο το ερώτημα: Είναι το TikTok πραγματικά επικίνδυνο και πώς μπορούν να προστατευτούν τα παιδιά;
