Ο Ντόναλντ Τραμπ ακύρωσε τη σχεδιαζόμενη σύνοδο με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στη Βουδαπέστη, σε μια κίνηση που σηματοδοτεί στροφή προς πιο επιφυλακτική στάση απέναντι στη Μόσχα, μετά το φιάσκο της συνάντησης στην Αλάσκα. Παρά τις διπλωματικές προσπάθειες του Τραμπ, ο Ρώσος πρόεδρος επιμένει σε μαξιμαλιστικές απαιτήσεις, ζητώντας τον έλεγχο της Κριμαίας και επιπλέον ουκρανικών εδαφών με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων.
Ο Πούτιν ζητά την αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας στην Κριμαία και σε τέσσερις ουκρανικές περιφέρειες που λειτουργούν ως γέφυρα με τη Ρωσία, είτε στο σύνολό τους είτε εν μέρει, όπως αναφέρει σε άρθρο του στο Bloomberg ο James Stavridis.
Εάν εκπληρώνονταν οι απαιτήσεις της Μόσχας, το υπόλοιπο ουκρανικό κράτος θα έμενε ανυπεράσπιστο απέναντι σε μελλοντική ρωσική επίθεση, ενώ η Ρωσία θα απαλλασσόταν από τις διεθνείς κυρώσεις που επιβραδύνουν, αν όχι πλήττουν, την πολεμική της οικονομία. Πρόκειται για μαξιμαλιστικές απαιτήσεις, τις οποίες η Ρωσία, ως επιτιθέμενος, δεν δικαιούται.
Αργά ή γρήγορα, ο Πούτιν πιθανότατα θα αναγκαστεί να διαπραγματευτεί σοβαρά, καθώς πάνω από ένα εκατομμύριο νέοι έχουν είτε σκοτωθεί ή τραυματιστεί βαριά στο μέτωπο, είτε έχουν φύγει από τη χώρα για να αποφύγουν την επιστράτευση.
Για να αποσπάσει όμως πραγματικές παραχωρήσεις από τη Μόσχα, ο Τραμπ πρέπει να στείλει αμέσως όπλα μεγάλης εμβέλειας στην Ουκρανία, όπως οι πύραυλοι Tomahawk, που μέχρι σήμερα αρνείται να δώσει.
Εξίσου σημαντικό είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες να ενισχύσουν τις δευτερογενείς κυρώσεις σε οποιονδήποτε συναλλάσσεται με τη Μόσχα και να ενθαρρύνουν την Ευρώπη να δεσμεύσει τα ρωσικά κεφάλαια (υπολογίζονται έως και στα 300 δισεκατομμύρια δολάρια) που βρίσκονται σε ευρωπαϊκές τράπεζες.
Ωστόσο, αυτά είναι βραχυπρόθεσμα ζητήματα. Μόνο αν το Κίεβο αποκτήσει πραγματική αίσθηση ασφάλειας μπορεί να υπάρξει νόμιμη και σταθερή συμφωνία κατά μήκος των τρεχουσών γραμμών του μετώπου, σημειώνει ο αρθρογράφος.
Η Δύση πρέπει να αρχίσει να διαμορφώνει από τώρα σταθερές θέσεις διαπραγμάτευσης που θα εγγυηθούν τη μόνιμη ασφάλεια της Ουκρανίας. Υπάρχει και προηγούμενο ιστορικό: το ΝΑΤΟ και οι δυτικοί σύμμαχοι παρείχαν τέτοιες εγγυήσεις στο Κόσοβο στα τέλη της δεκαετίας του 1990.
Το σχέδιο για την Ουκρανία πρέπει να αντλήσει διδάγματα από το Κόσοβο και να στηριχθεί σε εγγυήσεις ασφάλειας για τη θάλασσα, τον αέρα, την ξηρά και τον κυβερνοχώρο.
Σε πρώτη φάση, η Ουκρανία πρέπει να έχει διαβεβαιώσεις ότι ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας δεν θα στραγγαλίσει το εμπόριό της, ιδίως τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων και ποτάσας. Πριν από τη σύγκρουση, η Ουκρανία ήταν ο «σιτοβολώνας της Ευρώπης», και η ικανότητά της να εξάγει μέσω της Οδησσού και των υπόλοιπων λιμανιών θα είναι καθοριστικής σημασίας για την οικονομία της.
Μια μόνιμη ναυτική παρουσία του ΝΑΤΟ θα είναι απαραίτητη, με αντιτορπιλικά, φρεγάτες και ναρκαλιευτικά σκάφη, καθώς και αεροπορική κάλυψη με αεροσκάφη όπως το P-8 Poseidon. Η δύναμη αυτή θα μπορούσε να επιχειρεί από βάσεις του ΝΑΤΟ σε Ρουμανία, Βουλγαρία και Τουρκία, όπως συνέβη στο Κόσοβο, όταν το ΝΑΤΟ δημιούργησε ναυτική δύναμη στην Αδριατική για να εμποδίσει τη Σερβία να προμηθευτεί όπλα.
Στον αέρα, το πιο σημαντικό αμυντικό στοιχείο θα ήταν η εγκαθίδρυση απαγόρευσης πτήσεων (no-fly zone) πάνω από την Ουκρανία, που θα επιβάλλεται από μαχητικά του ΝΑΤΟ και τις ουκρανικές αεροπορικές δυνάμεις. Με την άφιξη αμερικανικών F-16 μέσω των Ευρωπαίων συμμάχων, αυτό μπορεί να υλοποιηθεί άμεσα. Η βάση Ράμσταϊν της Γερμανίας θα λειτουργούσε ως αρχηγείο, με 40 έως 50 αεροσκάφη του ΝΑΤΟ να περιπολούν και να συντονίζουν τις επιχειρήσεις.
Η επίθεση θα στηριζόταν σε πυραύλους μακρού βεληνεκούς όπως οι Tomahawk (εμβέλειας 1.500 μιλίων). Ένα τέτοιο οπλοστάσιο θα αποτελούσε σοβαρή απειλή για την κρίσιμη ρωσική οικονομική υποδομή, ιδίως στα συστήματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Στο Κόσοβο, το ΝΑΤΟ χρησιμοποίησε πυραύλους κρουζ εναντίον στόχων στο Βελιγράδι, συμπεριλαμβανομένου του υπουργείου Άμυνας.
Οι εγγυήσεις ασφάλειας για την ξηρά θα χρειαστούν περισσότερη πολιτική διαχείριση. Η Μόσχα θα αντιταχθεί σε αποστολή του ΝΑΤΟ, αλλά μια «συμμαχία των πρόθυμων» με περίπου 10.000 στρατιώτες από κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ (Πολωνία, Βαλτικές χώρες, Φινλανδία, Σουηδία) ίσως καταστεί αναγκαία. Θα μπορούσαν να λειτουργούν υπό ενιαίο διοικητή, πιθανότατα Πολωνό στρατηγό, υπαγόμενο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αντίστοιχα, στο Κόσοβο υπήρξε αποστολή του ΝΑΤΟ 17.000 στρατιωτών, με ισχυρή παρουσία της ΕΕ, που διατηρεί ακόμη λίγες χιλιάδες άνδρες για τη σταθερότητα της περιοχής.
Ένα ακόμη μέρος των εγγυήσεων θα είναι η μόνιμη πρόσβαση του Κιέβου σε δυτικά συστήματα χερσαίου πολέμου, όπως πυρομαχικά, άρματα μάχης και πυροβολικό. Αυτή η γραμμή εφοδιασμού υπάρχει ήδη και πρέπει να θεσμοθετηθεί, υπό την εποπτεία του EUCOM στη Στουτγάρδη.
Τέλος, η Ουκρανία θα χρειαστεί προστασία από ρωσικές κυβερνοεπιθέσεις. Παρά τις επιτυχίες της στον αμυντικό κυβερνοπόλεμο, η βοήθεια της US Cyber Command στο Fort Meade θεωρείται κρίσιμη. Η ομάδα αυτή θα ενίσχυε και τη διασφάλιση της συνδεσιμότητας της Ουκρανίας με το διάστημα, μέσω Starlink και άλλων δικτύων.
Με ένα τέτοιο πακέτο εγγυήσεων ασφάλειας για τη θάλασσα, τον αέρα, την ξηρά και τον κυβερνοχώρο, η Ουκρανία θα μπορούσε ρεαλιστικά να εξετάσει μια συμφωνία «γη για ειρήνη». Αν και η προοπτική να διατηρήσει ο Πούτιν έλεγχο στο 20% της Ουκρανίας προκαλεί αποστροφή, οι εξελίξεις στο πεδίο δείχνουν πως αυτό ίσως είναι αναπόφευκτο, σύμφωνα με τον αρθρογράφο του Bloomberg.
Η μόνη ρεαλιστική πορεία προς τα εμπρός είναι η Δύση να διαπραγματευθεί ουσιαστικές εγγυήσεις που θα εξασφαλίσουν μακροχρόνια ευημερία και ασφάλεια για την Ουκρανία. Αυτό σημαίνει σχεδιασμό τώρα, με λεπτομέρεια, για την εφαρμογή του και προετοιμασία μιας συνόδου ΗΠΑ-Ρωσίας που θα έχει πραγματικό νόημα.
