Ορόσημο για τις ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις, τους περιφερειακούς συσχετισμούς ισχύος αλλά και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί η σημερινή επίσκεψη του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι στην Αθήνα και η πρώτη συνεδρίαση του διμερούς Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας.
Σε μια περίοδο διεθνούς γεωπολιτικής αβεβαιότητας, κατά την οποία η ευρύτερη περιοχή έχει πολλές εστίες αστάθειας –με την Τουρκία να έχει τον ρόλο του βασικού αποσταθεροποιητικού δρώντα σε ποικίλα μέτωπα– Ελλάδα και Αίγυπτος αποφάσισαν να ενισχύσουν έτι περαιτέρω τη στενή σχέση τους αναβαθμίζοντάς τη σε στρατηγική εταιρική σχέση.
Σήμερα ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, συναντάται με τον Αιγύπτιο πρόεδρο στο Μέγαρο Μαξίμου. Εν συνεχεία θα ακολουθήσουν οι εργασίες της ολομέλειας του πρώτου διμερούς ΑΣΣ, μετά την ολοκλήρωση του οποίου οι δύο ηγέτες θα προβούν σε κοινές δηλώσεις.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η αναβάθμιση της διμερούς σχέσης σε στρατηγική εταιρική σχέση θα περιλαμβάνει την ενίσχυση της συνεργασίας και του συντονισμού σε πολιτικό επίπεδο με τη θεμελίωση ενός μηχανισμού τακτικών πολιτικών διαβουλεύσεων.
Ταυτόχρονα, βάσει της ίδιας γραμμής πληροφόρησης, αναμένεται η ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της διασυνδεσιμότητας και της ενεργειακής ασφάλειας η οποία έχει ως κορωνίδα τη διμερή ηλεκτρική διασύνδεση (GREGY interconnector), την άμυνα (οι δύο χώρες πραγματοποιούν πολλές κοινές αεροναυτικές ασκήσεις), την ασφάλεια αλλά και άλλους τομείς όπως το μεταναστευτικό, οι μεταφορές, οι υποδομές, η παιδεία και η κλιματική αλλαγή.
Μηνύματα στην Άγκυρα
Τα παραπάνω αναμένεται να αποτυπωθούν και στην Κοινή Δήλωση που θα υπογράψουν οι δύο ηγέτες. Όπως υπογράμμιζαν κυβερνητικοί αξιωματούχοι, η Κοινή Δήλωση «θα εκπέμψει μήνυμα συναντίληψης και συμπόρευσης με γνώμονα το Διεθνές Δίκαιο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και την προώθηση της περιφερειακής σταθερότητας σε μια συγκυρία που το γεωπολιτικό τοπίο στην περιοχή αναδιαμορφώνεται».
Πέραν του Διεθνούς Δικαίου, που κατά τους ιθύνοντες αποτελεί το «ευαγγέλιο» της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και συνήθως αναφέρεται για να «φωτογραφίσει» εξ αντιδιαστολής την Αγκυρα, η λέξη-κλειδί εν προκειμένω είναι η συναντίληψη Αθήνας και Καΐρου σε μια σειρά περιφερειακών ζητημάτων που άπτονται των εθνικών τους συμφερόντων σε διαφορετικά πεδία και επίπεδα.
Γι’ αυτό, κατά τη σημερινή συνάντηση των δύο ηγετών θα συζητηθούν οι τελευταίες περιφερειακές εξελίξεις στη Γάζα, τη Συρία και τη Λιβύη. Αυτή η συναντίληψη, άλλωστε, περί του τι συνιστά απειλή για τα εθνικά τους συμφέροντα, οδήγησε τις δύο χώρες να προβούν σε μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ τους στις 6 Αυγούστου του 2020, προκειμένου να ακυρώσουν νομικά και πολιτικά το κληθέν ως «τουρκολιβυκό μνημόνιο». Στο πλαίσιο αυτό, έχει ενδιαφέρον εάν σήμερα θα συζητηθεί το ενδεχόμενο και οι προϋποθέσεις ολοκλήρωσης της τμηματικής οριοθέτησης.
Η Αίγυπτος θεωρείται από την Ελλάδα ως παράγοντας-κλειδί για τις εξελίξεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και ευρύτερα στον αραβικό κόσμο λόγω μεγέθους, ιστορίας αλλά και του στρατηγικού της βάρους. Για τον λόγο αυτό, η Αθήνα πρωτοστάτησε στην υπογραφή της Συμφωνίας Στρατηγικής και Εταιρικής Σχέσης ΕΕ-Αιγύπτου (Μάρτιος 2024), τονίζοντας στους εν Βρυξέλλες εταίρους της τη στρατηγική σημασία που έχει η σταθερότητα της βορειοαφρικανικής χώρας των 115 εκατομμυρίων κατοίκων για την Ευρώπη, υπό το πρίσμα και της συγκράτησης των μεταναστευτικών ροών προς τις ευρωπαϊκές χώρες. Παράλληλα, από το 2013 θεμελιώθηκε το τριμερές σχήμα συνεργασίας Αθήνας – Λευκωσίας – Καΐρου, η τελευταία Σύνοδος Κορυφής του οποίου πραγματοποιήθηκε στην αιγυπτιακή πρωτεύουσα τον περασμένο Ιανουάριο.
Την ίδια στιγμή, αρχίζει να διαφαίνεται στον ορίζοντα η ημερομηνία συνεδρίασης του 6ου ελληνοτουρκικού Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, η οποία «σέρνεται» από την αρχή του έτους. «Το ΑΣΣ θα γίνει εντός του καλοκαιριού», υπογράμμισε ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, μιλώντας στο 5ο Forum του Οικονομικού Ταχυδρόμου, δίχως να γίνει πιο συγκεκριμένος.
Παράλληλα, ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας παραδέχθηκε ότι συζήτησε εφ’ όλης της ύλης με τον Τούρκο ομόλογό του, Χακάν Φιντάν, στο άτυπο δείπνο της περασμένης εβδομάδας στην Κωνσταντινούπολη. «Αυτό που παραμένει κρίσιμο είναι να υπάρχει μια κινητικότητα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις», σημείωσε ο υπουργός, υποστηρίζοντας ότι οι ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας προλαμβάνουν τις κρίσεις και «διασφαλίζουν την ειρήνη στην περιοχή μας».
Παρασκηνιακώς, πάντως, ορισμένοι Ελληνες αξιωματούχοι διερωτώνται για το πώς (και αν) η Αθήνα μπορεί να εξισορροπήσει μεταξύ της στρατηγικής σχέσης και των κοινών συμφερόντων που έχει με το Ισραήλ και της προσπάθειάς της για –ει δυνατόν– λειτουργικές σχέσεις με την Τουρκία, όταν οι δύο τελευταίες βρέθηκαν προ ημερών στα πρόθυρα εμπλοκής στον εναέριο χώρο της Συρίας.
Κρίσιμη διασύνδεση
Τέλος, με αφορμή τη συμφωνία Λευκωσίας-Ιερουσαλήμ για τη μεταξύ τους ηλεκτρική διασύνδεση, ο κ. Γεραπετρίτης αναφέρθηκε στο καλώδιο Ελλάδος-Κύπρου οι εργασίες του οποίου «πάγωσαν» λόγω των τουρκικών οχλήσεων.
«Οι διασυνδέσεις γενικώς, είτε πρόκειται για ηλεκτρικές διασυνδέσεις είτε πρόκειται για διασυνδέσεις επικοινωνιών και δεδομένων, είναι εξαιρετικά κρίσιμες», σημείωσε ο υπουργός Εξωτερικών. «Θα συνεχιστεί το έργο και θα συνεχιστεί με τον προσήκοντα τρόπο», πρόσθεσε ο ίδιος, χωρίς να γίνει περισσότερο σαφής για τον χώρο και τον χρόνο επανέναρξης των ερευνών.
