Ο Daniel Goleman, ο Αμερικανός ψυχολόγος και δημοσιογράφος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Harvard, μέσα από το βιβλίο του «Η συναισθηματική νοημοσύνη: Γιατί το EQ είναι πιο σημαντικό από το IQ;», έκανε ευρέως γνωστή την έννοια της συναισθηµατικής νοηµοσύνης (emotional intelligence), ορίζοντάς την ως «την ικανότητα ενός ατόμου να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του και τα συναισθήματα των άλλων, να τα διαχειρίζεται αποτελεσματικά και να δημιουργεί κίνητρα».
Γράφει ο Απόστολος Π.Α. Σπανός*
Σύμφωνα μάλιστα με τον ανωτέρω συγγραφέα, η πρώτη αναφορά στην συναισθηματική νοημοσύνη εντοπίζεται στα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη.
Πλήθος επιστημονικών ερευνών καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο συνδυασμός της διανοητικής νοημοσύνης (ΙQ) και της συναισθηματικής νοημοσύνης (EQ), πέραν του γεγονότος ότι η μία συμπληρώνει την άλλη, οδηγούν στην επιτυχία.
Συναισθηματική νοημοσύνη σημαίνει ότι αναγνωρίζοντας τα συναισθήματα των άλλων, τα ερεθίσματά τους, τα προβλήματά τους, τότε έχεις τη δυνατότητα να σταθμίσεις επιλογές, να ενεργοποιήσεις τη λογική εντός των συναισθημάτων και να βρεις τη βέλτιστη δυνατή λύση ή τουλάχιστον να το προσπαθήσεις με σοβαρότητα.
Αυτή η αρετή μπορεί να διακρίνει σαφώς ένα άτομο, ένα σύνολο ατόμων και ακόμα καλύτερα μία κοινωνία ολόκληρη. Κατά τη γνώμη μου, η παρούσα ελληνική κυβέρνηση διακρίνεται από υψηλό δείκτη συναισθηματικής νοημοσύνης.
Και αυτό διότι έχει έμπρακτα αποδείξει ότι στέκεται δίπλα σε κάθε πολίτη, με συνέπεια, με πρόγραμμα, με πράξεις και έργα.
Ένα ουσιώδες στοιχείο που πρέπει να συγκρατήσουμε είναι η διαχείριση των πρωτόγνωρων και απρόβλεπτων κρίσεων που αντιμετώπισε η χώρα μας.
Από τον υβριδικό πόλεμο με την Τουρκία με την απόπειρα εισβολής χιλιάδων μεταναστών και προσφύγων στη συνοριακή γραμμή του Έβρου στις αρχές του 2020, όπου η Ελλάδα απέδειξε περίτρανα ότι «δεν πέφτει ο Έβρος», ότι διαφυλάττει με αποφασιστικότητα τα σύνορά της και συνάμα τα σύνορα της Ευρώπης μέχρι την πανδημία του κορονοϊού τον Μάρτιο του 2020, η οποία μέχρι σήμερα έχει αφήσει το στίγμα της. Αφενός το κράτος όφειλε να θωρακίσει την υγειονομική του ασπίδα έναντι του ιού, να ενισχύσει το Εθνικό Σύστημα Υγείας και να προσαρμόσει και εκπαιδεύσει αναλόγως τους ελεγκτικούς του μηχανισμούς, αφετέρου οι πολίτες έπρεπε να προσαρμοστούν σε μία νέα καθημερινότητα με σαφή διεύρυνση του συστήματος της τηλεργασίας και να αναπτύξουν υψηλό αίσθημα ατομικής ευθύνης.
Μία κρίση η οποία σχετίζεται -σύμφωνα και με συναφείς επιστημονικούς κύκλους- με την υγειονομική κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού και τον επακόλουθο περιορισμό για αρκετές ώρες στο σπίτι είναι η «έκρηξη» των κρουσμάτων βίας και γενικότερα βίαιων συμπεριφορών μεταξύ γονέων, ζευγαριών αλλά και μικρών παιδιών. Οι συμπεριφορές αυτές καταδεικνύουν μία έντονη κοινωνική κρίση έως και μία κρίση αξιών. Η πολιτεία αφουγκράστηκε την εν λόγω κρίση και επιδόθηκε σε μία άνευ προηγουμένου λήψη μέτρων και δράσεων κοινωνικού χαρακτήρα με στόχο να μπει ένα τέλος στις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα, να μιλήσουν ανοιχτά και χωρίς φόβο τα θύματα βίαιων συμπεριφορών, να χορηγηθούν κατάλληλες νομικές και ψυχικές συμβουλές και εν τέλει να επανέλθει μία κοινωνική ισορροπία.
Η λειτουργία της ιστοσελίδας της πολιτείας metoogreece.gr”, η οποία συλλέγει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για θέματα σεξουαλικής παρενόχλησης, κακοποίησης και εξουσιαστικής βίας και τις δράσεις καταπολέμησής τους είναι κάτι πολύ ενθαρρυντικό και συνάμα αποτελεσματικό.
Η πιο πρόσφατη κρίση που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η ελληνική κυβέρνηση είναι η διεθνής ενεργειακή κρίση ως άμεση απόρροια του φρικτού πολέμου στην Ουκρανία και οι επακόλουθες αυξήσεις σε καύσιμα, τρόφιμα και βασικά αγαθά. Η κυβέρνηση μετά και από τις προηγούμενες πρωτόγνωρες κρίσεις που είχε διαχειριστεί (υβριδικός πόλεμος, πανδημία), ανέδειξε την σχετική εμπειρία της και επέδειξε μία γρήγορη στάση απέναντι στη νέα αυτή απειλή. Ελήφθησαν και συνεχίζονται να λαμβάνονται μέτρα στήριξης και οικονομικές ενισχύσεις. Το πρόβλημα προφανώς και δεν έχει εξαλειφθεί, ωστόσο υλοποιούνται ουσιαστικές δράσεις για την ορθή διαχείριση και αντιμετώπισή του.
Επίσης, μία όχι και τόσο σύγχρονη αλλά αντιθέτως διαχρονική κρίση την οποία η Ελλάδα αντιμετωπίζει πολλές δεκαετίες αλλά σήμερα διαχειρίζεται με τον πιο έξυπνο και ευέλικτο τρόπο, συνιστά η γραφειοκρατία και οι συνακόλουθες χρονικές και αναίτιες πολλές φορές καθυστερήσεις στις συναλλαγές του κράτους με τον πολίτη. Η πολιτεία συναισθανόμενη αυτό το πρόβλημα, προχώρησε σε έναν πρωτοφανή ψηφιακό μετασχηματισμό των δημόσιων υπηρεσιών, κάτι που σηματοδοτεί ουσιώδη βήματα προόδου και διευκόλυνσης στη σχέση κράτους-πολίτη.
Όλες αυτές οι κρίσεις που διαχειρίστηκε έχουν έναν κοινό παρονομαστή: συνεισέφεραν τα μέγιστα στο να εξελιχθεί ο δείκτης συναισθηματικής νοημοσύνης της πολιτείας.
Εξάλλου, η αποτελεσματικότητα στη διαχείριση μίας κρίσης δείχνει με τον πιο εναργή τρόπο την πρόοδο και την εξέλιξη μίας κοινωνίας. Οι κρίσεις μας δοκιμάζουν αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύουν και τους καλύτερους. Απαιτείται καθημερινή σκληρή δουλειά, πνεύμα συνεργασίας, αισιοδοξία, πίστη στην επιτυχία και πάθος για εκπλήρωση του στόχου. Οτιδήποτε λιγότερο δεν είναι παρά μία στείρα και αποτυχημένη απόπειρα διαχείρισης μίας κρίσης.
Και αν αναλογιστεί κανείς, πόσες φορές η παρούσα κυβέρνηση έχει αναλάβει πλήρως τις ευθύνες της, έχει απολογηθεί για λάθη, παραλείψεις και αστοχίες και έχει τολμήσει να διορθώσει κακώς κείμενα δεκαετιών ιδίως στον κρατικό μηχανισμό, τότε εύλογα θα συμπεράνει κανείς ότι η κυβέρνηση πατάει στη γη και δεν ονειροβατεί, ότι συναισθάνεται τους πολίτες και προσπαθεί να βελτιώνεται παρέχοντας λύσεις στα προβλήματα.
Δεν θα πρέπει επίσης να λησμονούμε το γεγονός ότι Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και οι μεγαλουπόλεις. Είναι τα χωριά μας, ο Έβρος, τα μικρά νησιά μας όπως το Αγαθονήσι και το Καστελόριζο, είναι οι Οθωνοί και η Γαύδος, είναι η Ήπειρος και σε όλα αυτά τα μέρη και σε πολλά ακόμα η κυβέρνηση δείχνει ότι είναι παρούσα.
Και αυτό δεν σημαίνει ότι τα κάνει όλα σωστά, γιατί αν νόμιζε κάτι τέτοιο, προφανώς και δεν θα τη διέκρινε η συναισθηματική νοημοσύνη. Αλλά επειδή ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο και η τελική ευθεία προς τις εκλογές είναι ήδη ορατή μπροστά μας, έχουμε τη δυνατότητα να ενισχύσουμε κι άλλο την αρετή που διακρίνει την κυβέρνηση, δίνοντάς σε εκείνη και στον Πρωθυπουργό σαφή εντολή να συνεχιστεί το μεταρρυθμιστικό έργο και να αναπτυχθεί έτι περαιτέρω αυτή η αρετή προς το συμφέρον της Ελλάδας μας.
* Ο Απόστολος Π.Α. Σπανός είναι Δικηγόρος MSc – Νομικός Σύμβουλος
