Στις 23 Ιουνίου του 1996 ο Ανδρέας Παπανδρέου πεθαίνει στο σπίτι του στην Εκάλη, έπειτα από οξύ ισχαιμικό επεισόδιο. Μέχρι και τις τελευταίες του στιγμές, δεν έδωσε ποτέ εξωτερικά την εντύπωση του φοβισμένου αρρώστου που τρέμει μπροστά στην πιθανότητα του θανάτου, όπως έχει γράψει ο Δημήτρης Κρεμαστινός, ο προσωπικός του γιατρός.
Παρέμενε ο πολιτικός με την αδιαμφισβήτητα χαρισματική προσωπικότητα, με φανατικούς οπαδούς από τη μια και ορκισμένους εχθρούς από την άλλη, με τη συντριπτική πλειοψηφία, όμως, όλων, να αναγνωρίζουν στο πρόσωπό του την ιδιότητα του ηγέτη, καθιστώντας τον μια από τις σπουδαιότερες πολιτικές μορφές της νεοελληνικής ιστορίας.
Συνδέθηκε με την «αλλαγή» στην δεκαετία του ’80, έχοντας ιδρύσει το ΠΑΣΟΚ, που έμελλε να παίξει καθοριστικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της χώρας. Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε ένα πρόσωπο με διεθνή αναγνώριση και εμβέλεια σε λαούς άλλους χωρών, ενώ για τους Έλληνες ήταν ο “Ανδρέας”, στο πρόσωπο και την πολιτική του οποίου πολλοί ταυτίστηκαν, εναποθέτοντας προσδοκίες και ελπίδες.
“Για μένα προσωπικά και για χιλιάδες άλλους, για μια ολόκληρη γενιά που τον ζήσαμε από κοντά, που μεγαλώσαμε πολιτικά μαζί του, που μας άνοιξε χιλιάδες πόρτες και μας καλούσε να περπατήσουμε μόνοι μας διαλέγοντας το δρόμο, υπήρξε ένας μεγάλος δάσκαλος και πραγματικός σύντροφος και οδηγητής“, γράφει ο Κώστας Σκανδαλίδης, σε άρθρο του, με αφορμή τα 24 χρόνια από το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, στο enikos.gr.
Υπήρξε, παράλληλα, ένας πολιτικός που αναγνωρίστηκε και από τους αντιπάλους του. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, στην εκπομπή του Antenna “Οι Πρωταγωνιστές”, την Τρίτη 3 Σεπτεμβρίου 1996. “Λείπει ο Ανδρέας Παπανδρέου από την πολιτική μας ζωή. ΠΑΣΟΚ χωρίς Ανδρέα Παπανδρέου είναι κάτι αλλιώτικο. Ηταν ένας πολύ σημαντικός πολιτικός κι έχει κάνει λάθος το σημερινό ΠΑΣΟΚ”, σημείωνε.
Ο ίδιος, σε ομιλία του στα Χανιά, την 1η Οκτώβρη 1965 χαρακτήρισε τον Ανδρέα Παπανδρέου “αερόλιθο” για την απότομη είσοδό του κατά τη δεκαετία του 1960 στα πολιτικά πράγματα της χώρας.
Η επιροοή του Ανδρέα Παπανδρέου στα πολιτικά δρώμενα αλλά και στον απλό κόσμο, αποτυπώνεται στην κηδεία του. Η σορός του τέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στην Μητρόπολη των Αθηνών πριν την κηδεία και εκείνες τις ημέρες, μέχρι την 26η Ιουνίου, τα Μέσα μετέδιδαν ότι ο κόσμος συνέρρεε κατά χιλιάδες. Παρευρέθηκαν σχεδόν 100 πολιτικές προσωπικότητες από όλον τον κόσμο, ενώ εκφωνήθηκαν 12 επικήδειοι.
Κατά τη μεταφορά της σορού του Ανδρέα Παπανδρέου στο Α’ Νεκροταφείο μέσω των κεντρικών δρόμων της Αθήνας, πλήθος κόσμου αποχαιρετούσε τον πρώην πρωθυπουργό, επί διακυβέρνησης του οποίου πιστώνονται αλλαγές και θεσμικές παρεμβάσεις, όπως η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, η ίδρυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και του Ανωτάτου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ) και η συνταγματική αναθεώρηση του 1985-1986, η οποία παγίωσε το σύστημα κοινοβουλευτικής εξουσίας που ισχύει έως και σήμερα, η νομιμοποίηση του πολιτικού γάμου, η ψήφος στα 18, η εισαγωγή του μονοτονικού συστήματος γραφής (1982).
Επίσης καθιέρωσε σειρά αλλαγών στο Οικογενειακό Δίκαιο, όπως η ισότητα των δύο φύλων και η απαγόρευση του αναχρονιστικού θεσμού της προίκας, η πρόβλεψη από κοινού λήψης των αποφάσεων που αφορούν τους δύο συζύγους, η διατήρηση του πατρικού ονόματος της γυναίκας και μετά το γάμο, η θέσπιση ισότητας των συζύγων ως προς τη γονική τους ιδιότητα, η αναγνώριση του συναινετικού διαζυγίου και τον περιορισμό των λόγων μη συναινετικού χωρισμού μόνο στον «ισχυρό κλονισμό του γάμου», η σύνδεση του δικαιώματος διατροφής με την αντικειμενική ανάγκη και όχι πλέον με την υπαιτιότητα.
Ποιος ήταν
Ο Ανδρέας Παπανδρέου σφράγισε με την παρουσία και την πολιτική του δράση την περίοδο της Μεταπολίτευσης και αναδείχθηκε ένας από τους πιο επιδραστικούς πολιτικούς στην νεότερη ιστορία της Ελλάδας. Οικονομολόγος διεθνούς φήμης, με θητεία σε αμερικάνικα και ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, ασχολήθηκε με την πολιτική από τα μέσα της δεκαετίας του εξήντα μέσα από τις τάξεις της ένωσης Κέντρου (το κόμμα που συνίδρυσε και ηγήθηκε ο πατέρας του Γεώργιος Παπανδρέου) και μετά την επάνοδο της δημοκρατίας το 1974, ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ, που έμελλε να παίξει καθοριστικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της χώρας, προτού αρχίσει η κατάρρευσή του εξαιτίας των μνημονίων και της οικονομικής κρίσης.
Διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας από τις 21 Οκτωβρίου 1981 έως τις 2 Ιουλίου 1989 και από τις 13 Οκτωβρίου 1993 έως τις 17 Ιανουαρίου 1996, οπότε υπέβαλε την παραίτησή του για λόγους υγείας. Συνολικά παρέμεινε στο τιμόνι της χώρας 10 χρόνια (παρά 15 ημέρες), γεγονός που τόν κατατάσσει στην τέταρτη θέση του πίνακα με τους μακροβιότερους έλληνες πρωθυπουργούς.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου κατά την ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ την 3η Σεπτέμβρη 1974.
Το 1988, στη δεύτερη κυβερνητική ιθητεία, ξέσπασε το σκάνδαλο Κοσκωτά, στο οποίο ενεπλάκησαν στελέχη της κυβέρνησης, αλλά και ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ακολούθησε περίοδος μεγάλης πολιτικής έντασης. Την ίδια χρονιά, άρχισαν τα προβλήματα υγείας του Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος οδηγήθηκε εσπευσμένα, στο νοσοκομείο Χέρφιλντ του Λονδίνου και υπεβλήθη σε σοβαρή εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς από τον διάσημο καρδιοχειρουργό Μαγκντί Γιακούμπ.
ΑΠΕ-ΜΠΕ Στιγμιότυπο αρχείου από το δεύτερο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ. Ο Ανδρεας Παπανδρεου χαιρετά τους συνέδρους
