Την ιστορική στροφή στην πολιτική ισότητα σηματοδοτεί η Οδηγία 2022/2381 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Νοεμβρίου 2022 σχετικά με τη βελτίωση της ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων σε θέσεις διευθυντικών στελεχών των εισηγμένων εταιρειών και στα διοικητικά συμβούλια. Η Οδηγία, ωστόσο, δεν αναφέρεται κατά λέξη σε «γυναίκες» αλλά στο «υποεκπροσωπούμενο φύλο». Με το νομοσχέδιο της υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Σοφίας Ζαχαράκη που έλαβε το «πράσινο φως» από το Υπουργικό Συμβούλιο, υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ενσωματώνεται η Οδηγία στην ελληνική πραγματικότητα.
Εως τις 28 Δεκεμβρίου 2024, τα κράτη-μέλη της ΕΕ οφείλουν να εκδώσουν και να δημοσιεύσουν τις νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις που είναι αναγκαίες για τη συμμόρφωση με την Οδηγία, στόχος της οποίας είναι τα διοικητικά συμβούλια των εισηγμένων εταιρειών να αποτελούνται από γυναίκες κατά ένα ποσοστό της τάξης τουλάχιστον του 40% για θέσεις μη εκτελεστικών διευθυντικών στελεχών ή του 33% για όλες τις διευθυντικές θέσεις, ανεξάρτητα αν αυτές είναι εκτελεστικές (ασχολούνται με την καθημερινή διαχείριση της επιχείρησης) ή μη εκτελεστικές (ασκούν εποπτικά καθήκοντα).
Η ποσόστωση αυτή θα πρέπει να έχει τεθεί καθολικά σε ισχύ έως τις 30 Ιουνίου 2026. Στην παρούσα φάση, εκτός πεδίου, παραμένουν οι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με λιγότερους από 250 εργαζομένους. Παράλληλα, στο προοίμιο της Οδηγίας διατυπώνεται ότι η επίτευξη ισότητας των φύλων στον χώρο εργασίας απαιτεί και γεφύρωση του έμφυλου μισθολογικού χάσματος. Παρά το ισχύον ενωσιακό και εθνικό δίκαιο κατά των διακρίσεων λόγω φύλου, οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται σε μεγάλο βαθμό στα ανώτατα όργανα λήψης αποφάσεων της κεντρικής διοίκησης και των εταιρειών σε ολόκληρη την ΕΕ, όπως και στην Ελλάδα.
Οπως καταγράφουν τα στοιχεία που παρουσίασε τον Νοέμβριο του 2023 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εργασίας, αν και οι γυναίκες ξεπέρασαν τα εμπόδια και κατέκτησαν τη συμμετοχή τους στα επαγγέλματα της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών, στις ανώτερες και μεσαίες διοικητικές θέσεις «αναρριχήθηκε» μόνο το 36% εξ αυτών. Μάλιστα, μόλις το 1% των διευθυντών ορυχείων είναι γυναίκες!
Τηρώντας πιστά τις... παραδόσεις, οι σύγχρονες κοινωνίες «επιτρέπουν» τη γυναικεία επαγγελματική ανέλιξη σε διοικητικούς ρόλους σε τομείς που παραδοσιακά θεωρούνται γυναικοκρατούμενοι. Ετσι, το 89% των διευθυντών υπηρεσιών παιδικής φροντίδας και το 78% των διευθυντών υπηρεσιών φροντίδας ηλικιωμένων είναι γυναίκες. Μια πιο ισορροπημένη εκπροσώπηση των φύλων καταγράφεται στα διευθυντικά στελέχη δημοσίων σχέσεων, ανθρώπινων πόρων, οικονομικών και επιχειρήσεων, με τις γυναίκες να κατέχουν σχεδόν τις μισές διευθυντικές θέσεις. Ωστόσο, στην κορυφή της διοικητικής πυραμίδας και στις θέσεις «υψηλού κύρους» η ισορροπία αποδεικνύεται εύθραυστη, καθώς μόνο το ένα πέμπτο των διευθύνοντων συμβούλων και των γενικών διευθυντών είναι γυναίκες.
Ποιο είναι, όμως, το προφίλ της Ευρωπαίας γυναίκας που δεν καταφέρνει να φθάσει σε υψηλά αξιώματα και θέσεις ευθύνης, παρότι «ανεβάζει» τη στάθμη στη... δεξαμενή ταλέντων; Το 60% των αποφοίτων πανεπιστημίου είναι γένους θηλυκού, με υψηλό βαθμό εκπαίδευσης και ειδίκευσης. Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων, το ποσοστό των γυναικών που συμμετέχουν στα διοικητικά συμβούλια των μεγαλύτερων εισηγμένων εταιρειών αυξήθηκε από 30,6% το 2021 σε 31,5% το 2022, ενώ το ποσοστό των γυναικών που κατέχουν προεδρεύουσα θέση παραμένει εξαιρετικά χαμηλό, μόλις 8,5%.
Στην Ελλάδα, στα διοικητικά συμβούλια των εισηγμένων εταιρειών η συμμετοχή των γυναικών ανερχόταν το 2022 σε 23%, όταν στην ΕΕ ήταν 31,5%, ενώ το ποσοστό των γυναικών που κατέχουν προεδρεύουσα θέση ανέρχεται μόλις σε 4,5% – αντιστοιχεί, δηλαδή, περίπου στο ήμισυ του αντίστοιχου ευρωπαϊκού ποσοστού... Με την ενσωμάτωση της κοινοτικής Οδηγίας θα επιλέγονται πλέον οι υποψηφιότητες με τα υψηλότερα προσόντα για τον διορισμό ή την εκλογή στις θέσεις αυτές βάσει συγκριτικής αξιολόγησης των προσόντων τους και εφαρμόζοντας σαφή, ουδέτερα και χωρίς αμφισημία κριτήρια που θα καθορίζονται πριν από τη διαδικασία επιλογής, με σκοπό να βελτιώσουν την ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων στα διοικητικά συμβούλια.
Πώς φθάσαμε στην κοινοτική Οδηγία 2381
Στις 16 Νοεμβρίου 2012, η Κομισιόν επιβεβαίωσε εμπράκτως τη δέσμευσή της να χρησιμοποιήσει τις εξουσίες της για να επιδιώξει τη δικαιότερη εκπροσώπηση γυναικών και ανδρών σε θέσεις εξουσίας στον δημόσιο βίο και την οικονομία, υποβάλλοντας σχετική Πρόταση Οδηγίας. Χρειάστηκαν 10 χρόνια, προκειμένου το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να καταλήξουν, στις 7 Ιουνίου 2022, σε πολιτική συμφωνία για το νέο νομοθέτημα της ΕΕ. Το τελικό κείμενο της Οδηγίας δημοσιεύτηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2022 στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και τέθηκε σε ισχύ στις 27 Δεκεμβρίου 2022.
ΤΟ RISK TOOL ΠΡΟ ΤΩΝ ΠΥΛΩΝ
Ενα χρήσιμο εργαλείο για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των κρουσμάτων ενδοοικογενειακής βίας
Σε οριζόντια εφαρμογή του εργαλείου εκτίμησης επικινδυνότητας στις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας (Risk Tool) προχωρά η κυβέρνηση. Η παρουσίαση του εργαλείου, στο πλαίσιο εκδήλωσης με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, πραγματοποιείται έπειτα από συνεννοήσεις μεταξύ του υπουργού Δικαιοσύνης Γιώργου Φλωρίδη και της υφυπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Κατερίνας Παπακώστα-Παλιούρα.
Το εργαλείο εκτίμησης επικινδυνότητας στις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, ήδη θεσμοθετημένο με τον ν.5090/24, σε συμμόρφωση με το άρθρο 51 της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας και ανταποκρινόμενο στις επιταγές της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2012/29/ΕΕ, έχει τη δυνατότητα, μετρώντας τον κίνδυνο που διατρέχει κάθε θύμα εξατομικευμένα, να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά σε κάθε ιδιαίτερη περίπτωση και συνθήκη εμφάνισης ενδοοικογενειακής βίας.
Η δυνατότητα της εκτίμησης επιτρέπει προλαμβάνοντας τα περιστατικά ενδοσυντροφικής και ενδοοικογενειακής βίας να έχει πρόσβαση το θύμα στην κατάλληλη καθοδήγηση και προστασία. Μέσα από ένα ερωτηματολόγιο, το οποίο έχει διαμορφωθεί έπειτα από έρευνα και εφαρμόζεται ήδη με μεγάλη επιτυχία στο Ηνωμένο Βασίλειο από εγκληματολόγους σε συνεργασία με τη Σκότλαντ Γιαρντ, κρίνεται με βάση τις απαντήσεις πόσο επικίνδυνος είναι ένας κακοποιητής.
Το Risk Tool αναμένεται να εφαρμοστεί σε Αστυνομικά Τμήματα, στα Συμβουλευτικά Κέντρα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας, στην 24ωρη τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 και στα Νοσοκομεία, ενώ κρίσιμη παράμετρος για την καθολική εφαρμογή του αποτελεί η εκπαίδευση των επαγγελματιών πρώτης γραμμής πάνω στις παραμέτρους του εργαλείου εκτίμησης επικινδυνότητας στις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας.
