Τα τεκμήρια διαβίωσης αλλάζουν ριζικά, προσφέροντας ανάσα σε εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενους.
Τα τεκμήρια θεσπίστηκαν στα τέλη της δεκαετίας του ’70 ως μηχανισμός καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, όμως με την πάροδο των δεκαετιών εξελίχθηκαν σε πηγή φορολογικών αδικιών. Παρά τις αλλεπάλληλες τροποποιήσεις και την ενίσχυσή τους κατά την περίοδο της μνημονιακής κρίσης, ουδέποτε καταργήθηκαν πλήρως, δημιουργώντας στρεβλώσεις για πολίτες με χαμηλό πραγματικό εισόδημα αλλά παλαιά περιουσιακά στοιχεία.
Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις συνταξιούχων, ανέργων και αυτοαπασχολούμενων, οι οποίοι φορολογούνται με βάση τεκμαρτά εισοδήματα υψηλότερα από αυτά που πράγματι αποκτούν. Έτσι, ένας συνταξιούχος με παλιό αυτοκίνητο και ιδιόκτητη κατοικία εμφανίζεται στα χαρτιά πλουσιότερος απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα.
Λιγότερους φόρους θα πληρώσουν το 2026 περίπου 470.000 φορολογούμενοι
Η επέκταση των ψηφιακών φορολογικών ελέγχων καθιστά τα τεκμήρια λιγότερο αναγκαία.
Με την αξιοποίηση σύγχρονων εργαλείων και αυτοματοποιημένων διασταυρώσεων, το οικονομικό επιτελείο προχωρά στο σταδιακό «ξήλωμα» των τεκμηρίων. Από την επόμενη χρονιά, παράλληλα με τη νέα φορολογική κλίμακα, μειώνονται αισθητά τα τεκμήρια για κατοικίες, αυτοκίνητα και σκάφη.
Επιπλέον, εξαιρούνται από την ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη των 3.000 ευρώ τα εξαρτώμενα τέκνα που διαθέτουν δικό τους εισόδημα.
Το δημοσιονομικό κόστος του μέτρου υπολογίζεται σε 40 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ οι ωφελούμενοι ανέρχονται σε περίπου 477.000 φορολογούμενους που έως σήμερα επιβαρύνονταν αποκλειστικά λόγω τεκμηρίων διαβίωσης.
Κατοικίες: Το πιο «ύπουλο» τεκμήριο
Η ιδιοκατοίκηση αποτελεί βασική πηγή φορολογικών στρεβλώσεων.
Ένα κληρονομημένο ακίνητο μπορεί να φουσκώσει τεχνητά το εισόδημα ενός φορολογούμενου, ειδικά όταν οι αντικειμενικές αξίες αυξάνονται αλλά τα όρια των τεκμηρίων παραμένουν αμετάβλητα. Έτσι, πολλοί εγκλωβίζονται στη γνωστή «δαγκάνα» των τεκμηρίων.
Το Υπουργείο Οικονομικών παρεμβαίνει μειώνοντας τους βασικούς συντελεστές κατά 30%. Ενδεικτικά, κατοικία 120 τ.μ. με σημερινό τεκμήριο 5.800 ευρώ θα φορολογείται πλέον με 4.040 ευρώ.
Νέα αντικειμενική δαπάνη κατοικιών
Η μείωση εφαρμόζεται σε όλα τα μεγέθη κατοικιών.
- 80 τ.μ.: από 3.200 € σε 2.240 €
- 120 τ.μ.: από 5.800 € σε 4.040 €
- 200 τ.μ.: από 14.600 € σε 10.200 €
- 300 τ.μ.: από 34.600 € σε 24.200 €
- 400 τ.μ.: από 74.600 € σε 52.200 €
Σε όλες τις περιπτώσεις η μείωση φτάνει το 30%.
Περιοχές υψηλής αντικειμενικής αξίας
Ακόμη μεγαλύτερη ελάφρυνση για τις «ακριβές» ζώνες.
Για περιοχές με τιμή ζώνης από 2.800 έως 4.999 €/τ.μ., η προσαύξηση πέφτει από 40% σε 30%, ενώ για ζώνες άνω των 5.000 €/τ.μ. μειώνεται από 70% σε 58%. Το τελικό αποτέλεσμα είναι μείωση 35% στην αντικειμενική δαπάνη.
Για τις μονοκατοικίες διατηρείται η προσαύξηση 20%, υπολογιζόμενη όμως στα νέα μειωμένα ποσά, ενώ για δευτερεύουσες κατοικίες παραμένει η έκπτωση 50%.
Αυτοκίνητα: Από τα κυβικά στο CO₂
Αλλάζει πλήρως ο τρόπος υπολογισμού των τεκμηρίων.
Μέχρι σήμερα, τα τεκμήρια βασίζονταν αποκλειστικά στα κυβικά εκατοστά, με εκπτώσεις λόγω παλαιότητας. Ωστόσο, το κόστος συντήρησης δεν διαφέρει σημαντικά μεταξύ παλαιών και νεότερων οχημάτων, με αποτέλεσμα το σύστημα να αποθαρρύνει την αγορά νεότερου αυτοκινήτου.
Για οχήματα με ημερομηνία πρώτης ταξινόμησης μετά την 1/11/2010, τα τεκμήρια θα υπολογίζονται πλέον βάσει εκπομπών CO₂, όπως ακριβώς και τα τέλη κυκλοφορίας, οδηγώντας σε σημαντική μείωση των αντικειμενικών δαπανών.
Ο νέος τρόπος υπολογισμού των τεκμηρίων για τα Ι.Χ. ακολουθεί το σύστημα υπολογισμού των τελών κυκλοφορίας:
Για όλα τα Ι.Χ. παλαιότητας μέχρι 15 ετών, δηλαδή για όσα έχουν ταξινομηθεί μετά την 1η Νοεμβρίου 2010, οι αντικειμενικές δαπάνες θα προσδιορίζονται με βάση τις εκπομπές Co2 (κατ’ αναλογία με τα τέλη κυκλοφορίας), με σημαντική μείωση των αντικειμενικών δαπανών, προσομοιάζοντας το ύψος των αντικειμενικών δαπανών που έχουν σήμερα τα αυτοκίνητα άνω των δέκα ετών. Από αυτόν τον νέο τρόπο υπολογισμού θα προκύψουν μειώσεις στα ποσά των τεκμηρίων που θα είναι μεγαλύτερες και θα ξεπερνούν ακόμη και το 50% για τα Ι.Χ νέας τεχνολογίας και παλαιότητας μέχρι 5 ετών και μικρότερες για αυτοκίνητα παλαιότητας 10 ετών.
Για τα Ι.Χ. παλαιότητας άνω των 15 ετών, δηλαδή για όσα κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά στην Ε.Ε. μέχρι και το 2010 τα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης θα παραμείνουν αμετάβλητα.
Για παράδειγμα:
Toyota Corolla 1.8 140 Hybrid (1.798 κ.εκ., 99 g/km CO2): Το τεκμήριο πέφτει από 7.600 € σε 2.000 €, μειωμένο κατά 73,7%. Ακόμα και αν πρόκειται για δεκαετίας όχημα που ως τώρα είχε «μισό» τεκμήριο (3.800 €), η μείωση στα 2.000 € σημαίνει «κούρεμα» 47,4% στο τελικό φορολογητέο εισόδημα.
Honda Jazz 1.5 Hybrid (1.498 κ.εκ., 102 g/km CO2): Το τεκμήριο για νέο όχημα ήταν 5.800 €, ενώ μετά από μια δεκαετία έπεφτε στα 2.900 €. Από φέτος, το τεκμαρτό εισόδημα υπολογίζεται στα 2.000 €, δηλαδή μείωση 65,5% σε σχέση με το νέο όχημα ή 31% σε σχέση με ένα δεκαετίας.
Fiat 500 1.0 70 (999 κ.εκ.): Το τεκμήριο μειώνεται από 4.000 € σε 2.000 €, δηλαδή 50%, αντιστοιχώντας στο ποσό που θα είχε μετά τη συμπλήρωση μιας δεκαετίας.
Στην premium κατηγορία παρατηρούνται επίσης εντυπωσιακές μειώσεις:
BMW 116i (1.499 κ.εκ., 129 g/km CO2): Το τεκμήριο μειώνεται από 5.800 € σε 2.210 €, δηλαδή κατά 61,9%.
Mercedes A200 (1.332 κ.εκ., 133 g/km CO2): Μειώνεται από 5.200 € σε 2.330 €, δηλαδή 55,2%.
Ακόμη και σε μεγαλύτερα ή πιο ισχυρά μοντέλα οι μειώσεις είναι σημαντικές:
Audi A4 35 TFSI (1.984 κ.εκ.): Το τεκμήριο πέφτει από 8.800 € στα 2.450 € (μείωση 72,2%).
Audi Q3 35 TDI (1.968 κ.εκ., diesel): Μειώνεται από 8.800 € σε 2.645 €, δηλαδή κατά 69,9%.
Ηλεκτρικά οχήματα
Ισχυρά κίνητρα για μηδενικούς ρύπους.
- Οχήματα έως 50.000 € προ φόρων: μηδενικό τεκμήριο
- Οχήματα άνω των 50.000 € προ φόρων: από 4.000 € σε 2.000 €
Σκάφη αναψυχής
Γενναίο «κούρεμα» ανεξαρτήτως ηλικίας.
Μέχρι σήμερα, η τεκμαρτή δαπάνη μειωνόταν μόνο λόγω παλαιότητας. Πλέον, προβλέπεται οριζόντια μείωση 30% ακόμη και για νεότερα σκάφη, αναγνωρίζοντας ότι το κόστος συντήρησης δεν διαφοροποιείται ουσιαστικά.
Παράδειγμα: Για ταχύπλοο 5 μέτρων το τεκμήριο από 4.000 ευρώ σήμερα μειώνεται στα 2.800 ευρώ (μείωση 30%).
Τα ποσά της ετήσιας τεκμαρτής δαπάνης μειώνονται κατά 50% προκειμένου για ιστιοφόρα σκάφη. Κατά το ίδιο ποσοστό μειώνονται και για πλοία αναψυχής που έχουν κατασκευασθεί ή κατασκευάζονται στην Ελλάδα εξ ολοκλήρου από ξύλο, τύπων «τρεχαντήρι», «βαρκαλάς», «πέραμα», «τσερνίκι» και «λίμπερτυ», που προέρχονται από την ελληνική ναυτική παράδοση.
Η αλλαγή αυτή στοχεύει τόσο στη φορολογική εξισορρόπηση όσο και στην ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών.
