Ραδιενεργά υλικά από ένα εργαστήριο παρακολούθησης της ραδιενέργειας, κοντά στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ, κατά τη διάρκεια του χάους που προκάλεσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, έκλεψαν άγνωστοι.
Τα κομμάτια ραδιενεργών αποβλήτων που πήραν, θεωρητικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία μιας «βρώμικης βόμβας», δηλαδή μιας συσκευής που συνδυάζει συμβατικά εκρηκτικά ή άλλα μέσα για την εξάπλωση ραδιενέργειας, δήλωσε στο Science ο Ανατόλι Νοσόβσκι, διευθυντής του Ινστιτούτου για Προβλήματα Ασφάλειας Πυρηνικών Σταθμών (ISPNPP) στο Κίεβο. Οι άγνωστοι έκλεψαν επίσης ραδιενεργά ισότοπα – ραδιενεργά χημικά στοιχεία με διαφορετικό αριθμό νετρονίων στους πυρήνες τους – που συνήθως χρησιμοποιούνται για τη βαθμονόμηση των οργάνων στο εργαστήριο παρακολούθησης, δήλωσε ο Νοσόβσκι.
Στις 25 Μαρτίου, το Science ανέφερε ότι το ραδιενεργό υλικό είχε κλαπεί.
Το New Scientist επιβεβαίωσε αργότερα τις αναφορές αυτές με έναν επιστήμονα του ISPNPP, ο οποίος θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του. Ο επιστήμονας δήλωσε ότι το ρεπορτάζ του Science ήταν «ακριβές με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες».
Το κλεμμένο υλικό δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή πυρηνικών όπλων, καθώς δεν περιέχει πλουτώνιο ή ουράνιο, δήλωσε στο New Scientist ο Μπρούνο Μερκ, ερευνητής της έδρας υπολογιστικής μοντελοποίησης για την πυρηνική μηχανική στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ.
«Υπάρχουν τόσες πολλές ραδιενεργές πηγές σε όλο τον κόσμο. Αν κάποιος θέλει να τις βρει, υπάρχει ένας ευκολότερος τρόπος», εξήγησε ο Μερκ. «Αυτές τις ραδιενεργές πηγές μπορείς να τις κλέψεις σε κάθε νοσοκομείο. Πάντα κάποιος θα μπορεί να τρυπώσει και να κλέψει κάτι. Δεν νομίζω ότι ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος από ό,τι πριν από την εισβολή των Ρώσων».
Παρόλο όμως που δεν είναι χρήσιμα για την κατασκευή πυρηνικών όπλων, ορισμένα από τα κλεμμένα υλικά θα μπορούσαν να έχουν πολύ περιορισμένη χρήση στην κατασκευή «βρώμικων βομβών», πρόσθεσε.
Τα ισότοπα έχουν συνήθως πολύ μικρές ποσότητες ραδιενεργών υλικών, δήλωσε στο Live Science ο Έντουιν Λάιμαν, φυσικός και διευθυντής του τμήματος ασφάλειας πυρηνικής ενέργειας της Ένωσης Ανήσυχων Επιστημόνων.
Εάν τα κλεμμένα απόβλητα ήταν ιδιαίτερα ραδιενεργά, θα έπρεπε να αποθηκεύονται και να μεταφέρονται με βαριά θωράκιση, ώστε να προστατεύονται οι χειριστές από τραυματισμούς λόγω ακτινοβολίας. Εξαιτίας αυτού, ο Λάιμαν υποψιάζεται ότι κλάπηκαν μικρές ποσότητες.
«Δε νομίζω ότι υπάρχει κάποιος στρατηγικός σκοπός για τη Ρωσία να χρησιμοποιήσει αυτά τα υλικά σε μια βρώμικη βόμβα», δήλωσε ο Λάιμαν στο Live Science. Μια τέτοια βόμβα θα μπορούσε να εκτοξεύσει ραδιενεργό υλικό τοπικά, αλλά θα ήταν απίθανο να προκαλέσει πολλές άμεσες σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Τούτου λεχθέντος, η έκταση και η σοβαρότητα των πιθανών ζημιών θα εξαρτιόταν από το μέγεθος και άλλα χαρακτηριστικά των εν λόγω υλικών, σημείωσε.
Σε γενικές γραμμές, οι βρώμικες βόμβες, γνωστές και ως «συσκευές ραδιολογικής διασποράς» (RDD), δεν απελευθερώνουν αρκετή ακτινοβολία για να σκοτώσουν ανθρώπους ή να προκαλέσουν σοβαρές ασθένειες, σύμφωνα με την Επιτροπή Πυρηνικής Ρύθμισης των ΗΠΑ. Όσοι βρίσκονται κοντά στη βόμβα όταν αυτή πυροδοτείται, είναι πιο πιθανό να τραυματιστούν από την ίδια την έκρηξη, ενώ η ραδιενέργεια που προκύπτει μπορεί να διασκορπιστεί σε απόσταση λίγων τετραγώνων ή χιλιομέτρων από το σημείο της έκρηξης.
«Καθώς το ραδιενεργό υλικό εξαπλώνεται, γίνεται λιγότερο συγκεντρωμένο και λιγότερο επιβλαβές», σημειώνει η Επιτροπή. «Οι άμεσες επιπτώσεις στην υγεία από την έκθεση στα χαμηλά επίπεδα ραδιενέργειας που αναμένονται από ένα RDD θα είναι πιθανότατα ελάχιστες».
«Είναι απίθανο ότι μια τέτοια βόμβα θα μπορούσε να προκαλέσει θάνατο, καταστροφή και τρόμο όπως οι βομβαρδισμοί σε μη στρατιωτικές περιοχές με συμβατικά όπλα», τόνισε ο Λάιμαν. «Αν και η παρουσία ραδιενεργούς μόλυνσης θα μπορούσε να προσθέσει άλλο ένα στοιχείο φόβου σε μια ήδη τρομακτική κατάσταση».
