Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι κατηγόρησε τη Ρωσία ότι απορρίπτει τις εκκλήσεις για εκεχειρία, γεγονός που – όπως είπε – καθυστερεί την πορεία προς μια ειρηνευτική διευθέτηση. Το σχόλιο αυτό ήρθε μετά τη συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στην Αλάσκα, όπου ο Αμερικανός πρόεδρος παρουσίασε πρωτοβουλία για τερματισμό της σύγκρουσης.
«Η Ρωσία δεν ανταποκρίνεται στις συνεχείς εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός και δεν έχει λάβει ακόμη την απόφαση να σταματήσει τους θανάτους. Αυτό δυσκολεύει κάθε προοπτική λύσης. Αν δεν μπορεί να δώσει μια απλή εντολή να σταματήσουν οι επιθέσεις, πώς θα δεσμευτεί για κάτι ακόμη πιο μεγάλο, όπως η ειρηνική συνύπαρξη με τους γειτονικούς λαούς για το μέλλον;» έγραψε ο Ζελένσκι στην πλατφόρμα Χ το βράδυ του Σαββάτου.
Το σχέδιο Πούτιν στο τραπέζι
Η Μόσχα ζητά τον πλήρη έλεγχο του Ντονμπάς –δηλαδή των περιφερειών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ– και απαιτεί την αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από τα τμήματα που παραμένουν εκτός ρωσικής κατοχής. Σε αντάλλαγμα, η Ρωσία προτείνει απόσυρση από περιοχές των Σούμι και Χαρκόβου και «πάγωμα» της γραμμής αντιπαράθεσης στις νότιες περιφέρειες Χερσώνα και Ζαπορίζια, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν τις διαπραγματεύσεις του Κρεμλίνου.
Οι λεπτομέρειες του σχεδίου έγιναν γνωστές αμέσως μετά τη σύνοδο στην Αλάσκα, την πρώτη απευθείας συνάντηση Πούτιν – Τραμπ από το 2022, όταν ξεκίνησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Ο Ζελένσκι προγραμματίζει ταξίδι στην Ουάσινγκτον τη Δευτέρα (18/8), ώστε να συζητήσει με τον Τραμπ πιθανή λύση που θα μπορούσε να σταματήσει τον πόλεμο.
Παρότι η συνάντηση στην Αλάσκα δεν οδήγησε σε άμεση εκεχειρία, ο Τραμπ αποκάλυψε σε συνέντευξή του στο Fox News με τον Σον Χάνιτι ότι συζήτησε με τον Πούτιν για πιθανές εδαφικές παραχωρήσεις και εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία, αφήνοντας να εννοηθεί ότι υπάρχει «σημαντική πρόοδος».
«Πιστεύω πως είμαστε κοντά σε μια συμφωνία», δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος, τονίζοντας ότι η Ουκρανία οφείλει να συμμετάσχει σε αυτήν. «Ίσως αρνηθούν», πρόσθεσε.
Ο Τραμπ ενημέρωσε το Σάββατο (16/8) τον Ζελένσκι και τους Ευρωπαίους ηγέτες για τις συνομιλίες του με τον Πούτιν. Παραμένει άγνωστο εάν η πρόταση της Μόσχας αποτελεί αφετηρία για διαπραγματεύσεις ή τελική, μη διαπραγματεύσιμη προσφορά.
Εδαφικές παραχωρήσεις με αντάλλαγμα την ειρήνη
Για το Κίεβο, η αποδοχή τέτοιων όρων θεωρείται σχεδόν αδύνατη. Το ρωσικό σχέδιο αποκλείει την εκεχειρία πριν από μια συνολική συμφωνία, κάτι που αντίκειται στην κύρια θέση του Ζελένσκι, τη στιγμή που η χώρα του πλήττεται από πυραυλικές επιθέσεις και drones.
Η πρόταση προβλέπει πλήρη αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από το Ντονμπάς με αντάλλαγμα τη σταθεροποίηση των μετώπων σε Χερσώνα και Ζαπορίζια. Ωστόσο, η ουκρανική κυβέρνηση έχει επανειλημμένα απορρίψει κάθε ιδέα παραχώρησης εδάφους, ειδικά στο Ντονέτσκ, που θεωρεί κρίσιμη περιοχή για την ασφάλεια της χώρας.
Πηγές του Reuters υποστηρίζουν ότι η Ρωσία εξετάζει την επιστροφή κατεχόμενων εκτάσεων στα Σούμι και στο Χάρκοβο – σήμερα περίπου 440 τ.χλμ. –, ενώ η Ουκρανία κατέχει γύρω στα 6.600 τ.χλμ. εντός του Ντονμπάς.
Στο τραπέζι βρίσκεται επίσης το αίτημα του Πούτιν για διεθνή αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας στην Κριμαία, προσαρτημένη από το 2014. Το Κίεβο και οι δυτικοί σύμμαχοι του απορρίπτουν κατηγορηματικά κάτι τέτοιο.
Ο Ρώσος πρόεδρος ζητά παράλληλα μερική άρση των κυρώσεων, χωρίς να διευκρινίζεται εάν αναφέρεται μόνο στις αμερικανικές ή και στις ευρωπαϊκές.
Ο Τραμπ, από την πλευρά του, σημείωσε ότι προς το παρόν δεν σχεδιάζει δασμούς σε χώρες που αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο, όπως η Κίνα, αφήνοντας όμως ανοιχτό το ενδεχόμενο να το πράξει μέσα στις επόμενες εβδομάδες.
Επιπλέον, η Μόσχα απαιτεί να αποκλειστεί η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, προτείνοντας αντ’ αυτού ειδικές εγγυήσεις ασφαλείας. Ο Τραμπ φέρεται να συζήτησε με Ευρωπαίους ηγέτες ένα σχήμα τύπου «Άρθρου 5», δηλαδή συλλογικής άμυνας, εκτός ΝΑΤΟ.
Τέλος, η Ρωσία πιέζει για επίσημο καθεστώς της ρωσικής γλώσσας στην Ουκρανία, καθώς και πλήρη δραστηριότητα της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το Κίεβο, ωστόσο, κατηγορεί την εκκλησία που συνδέεται με το Πατριαρχείο Μόσχας ότι στηρίζει τον πόλεμο, διαδίδει φιλορωσική προπαγάνδα και καλύπτει κατασκοπεία, κάτι που η ίδια αρνείται. Ήδη έχει ψηφιστεί νόμος που περιορίζει θρησκευτικούς οργανισμούς με δεσμούς με τη Ρωσία.
