Η Βουλή ενέκρινε επί της αρχής το νομοσχέδιο για τη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (CCS), προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από κόμματα, φορείς, περιβαλλοντικές οργανώσεις και τοπικές κοινωνίες. Το κυβερνητικό επιτελείο κάνει λόγο για σύγχρονο πλαίσιο απανθρακοποίησης και μεγάλες επενδύσεις, ενώ η αντιπολίτευση προειδοποιεί για περιβαλλοντικούς κινδύνους, ασάφειες και ενίσχυση των ορυκτών καυσίμων. Το θέμα ανοίγει νέα συζήτηση για το μέλλον της ενεργειακής μετάβασης στην Ελλάδα.
Με τις ψήφους της Νέας Δημοκρατίας εγκρίθηκε, επί της αρχής, στην επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, το σχέδιο νόμου με τις ρυθμίσεις για τη δέσμευση, χρήση, μεταφορά και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα. Κατά του νομοσχεδίου τάχθηκαν το ΚΚΕ και η Νέα Αριστερά, επιφύλαξη, για την τελική τους στάση στην ολομέλεια δήλωσαν τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης.
«Η κυβέρνηση κατέθεσε ένα ολοκληρωμένο, επικαιροποιημένο και συνεκτικό πλαίσιο κανόνων για την περιβαλλοντικά ασφαλή δέσμευση, χρήση, μεταφορά, εξερεύνηση και αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα σε γεωλογικούς σχηματισμούς", είπε η εισηγήτρια της ΝΔ Μαριλένα Σούκουλη Βιλιάλη. Η βουλευτής αναφέρθηκε στο πλαίσιο παρακολούθησης της λειτουργίας των εγκαταστάσεων αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα μέσω της υποχρέωσης του φορέα εκμετάλλευσης να εφαρμόζει εγκεκριμένο σχέδιο παρακολούθησης που υποβάλλεται στην αρμόδια Αρχή CCS. Ανέφερε, επίσης, ότι με το νομοσχέδιο, καθιερώνεται η τακτική υποβολή ετήσιων εκθέσεων από τους φορείς που συμμετέχουν στα στάδια της δέσμευσης, μεταφοράς και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, με σκοπό τη συστηματική παρακολούθηση και τεκμηρίωση της λειτουργίας κάθε δραστηριότητας και ότι θεσπίζεται ολοκληρωμένο πλαίσιο επιθεωρήσεων των συγκροτημάτων αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο περιλαμβάνει τόσο τακτικούς όσο και έκτακτους ελέγχους.
Οι αιτιάσεις της αντιπολίτευσης
Για να προχωρήσουμε ως χώρα σε ένα τόσο μεγάλο και δύσκολο έργο χρειάζονται οι κατάλληλες τεχνικές, τα κατάλληλα τεχνικά και περιβαλλοντικά πρότυπα για την εξάλειψη των κινδύνων και των συμβάντων", ανέφερε ο εισηγητής του ΠΑΣΟΚ Φραγκίσκος Παρασύρης και σημείωσε ότι οι βουλευτές θα κληθούν να πάρουν θέση για διατάξεις και άρθρα που δεν απαντούν σε κρίσιμα ζητήματα ασφάλειας κυρίως. "Δυστυχώς, για εμάς, για όλους τους βουλευτές, δε μπορούμε να γνωρίζουμε κατά την ψήφιση του νομοσχεδίου τον τρόπο κατανομής και το ποσοστό αποθηκευτικής δυναμικότητας που θα κατανεμηθεί, σύμφωνα με αυτόν που περιγράφεται. Ζητάμε, επομένως, ανοικτή πρόσβαση με αντικειμενικά εκ των προτέρων γνωστά κριτήρια", ανέφερε ενδεικτικά ο κ. Παρασύρης.
«Η αποθήκευση είναι μεν ένα αναγκαίο κακό, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι η λύση", είπε ο ειδικός αγορητής του ΣΥΡΙΖΑ Μιλτιάδης Ζαμπάρας, και σημείωσε: "η λογική της Πράσινης Μετάβασης υπονομεύεται από τέτοιου είδους τακτικές που σε καμία περίπτωση δεν εξυπηρετούν την μετάβαση αυτή. Το ζήτημα δεν είναι μόνο να βρούμε τρόπο να θάβουμε το διοξείδιο του άνθρακα που παράγεται από ενεργοβόρες βιομηχανίες, αλλά να αποτρέψουμε τις βιομηχανίες από το να παράγουν διοξείδιο του άνθρακα».
Είναι χαρακτηριστικό το πόσο γενικόλογο και δημιουργικά ασαφές είναι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Προφανώς, γιατί πρέπει να αποτελεί ένα γενικό καμβά, πάνω στον οποίο η εκάστοτε κυβέρνηση ή υπουργός, θα κόβει και θα ράβει καθ' υπόδειξη των επιχειρηματικών ομίλων του κεφαλαίου», είπε η ειδική αγορήτρια του ΚΚΕ Αφροδίτη Κτενά. Η βουλευτής ανέφερε ότι το νέο πεδίο κερδοφορίας, είναι οι τεχνολογίες άνθρακα, δέσμευση, χρήση, μεταφορά, αποθήκευση, με υποτίμηση των περιβαλλοντικών κινδύνων.
«Οι πόροι που θα έπρεπε να πηγαίνουν για δράσεις προσαρμογής και αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης θα επιδοτούν τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων. Κατά τα άλλα απολιγνιτοποίηση. Πόσο αντιφατικό το Ταμείο Απανθρακοποίησης των νησιών να επιδοτεί «θάψιμο» διοξειδίου του άνθρακα", σχολίασε η ειδική αγορήτρια της Νέας Αριστεράς Πέτη Πέρκα.
Την απόσυρση διατύπωσης στο άρθρο 2 του νομοσχεδίου, σύμφωνα με την οποία χαρακτηρίζεται το διοξείδιο του άνθρακα ως προϊόν και δεν συνιστά απόβλητο, ζήτησε ο ειδικός αγορητής της «Νίκης» Σπύρος Τσιρώνης. «Έχουμε έγχυση μεγάλων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα στο υπέδαφος άρα, προσθήκη ξένης ουσίας στο περιβάλλον. Συνεπώς, εξακολουθεί να εμφανίζει τα χαρακτηριστικά αποβλήτου παρά προϊόντων της αγοράς», είπε ο βουλευτής.
«Η κατάθεση αυτού του νομοσχεδίου δεν υπαγορεύεται σε καμία περίπτωση από περιβαλλοντικούς λόγους, αλλά από ασφυκτικές οικονομικές και επιχειρηματικές πιέσεις. Ουσιαστικά βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νομοθετικό πλαίσιο έκτακτης ανάγκης το οποίο θυσιάζει δικλείδες ασφαλείας και θα μετακυλήσει δυσανάλογο ρίσκο στο δημόσιο και στην κοινωνία», είπε η ειδική αγορήτρια της Πλεύσης Ελευθερίας Πέτη Πέρκα.
«Δεν είμαι εκ προοιμίου αντίθετος σε αυτού του είδους τα έργα. Όμως, από εκεί και πέρα, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, ιδίως στο κομμάτι της επεξήγησης των περίπλοκων τεχνικών ζητημάτων γύρω από τέτοια πρότζεκτ και ασφαλώς γύρω από το κομμάτι της δημόσιας διαβούλευσης, προκειμένου να ενημερωθεί μια κοινή γνώμη», σημείωσε ο βουλευτής της ΝΔ Νίκος Παναγιωτόπουλος και τόνισε ότι οι επενδυτικές δραστηριότητες αυτού του είδους και αυτής της κλίμακας πρέπει να αξιολογούνται αυστηρά υπό το πρίσμα της περιβαλλοντικής προστασίας σε κάθε νομοθετική παρέμβαση που καθορίζει το ρυθμιστικό πλαίσιο.
Στις αιτιάσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης ότι πολλά ζητήματα θα ρυθμιστούν με εξουσιοδοτικές διατάξεις αντί να προσδιορίζονται στο νομοσχέδιο με σαφήνεια, απάντησε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νίκος Τσάφος. «Πάμε να ρυθμίσουμε κάτι τεράστιο, κάτι που αφορά σε όγκο. Οι τέσσερις εταιρείες που ήρθαν, στο πλαίσιο της ακρόασης φορέων, να παρουσιάσουν τα επενδυτικά τους σχέδια, σας είπαν για τους τόνους που μπορούν να αποθηκεύσουνε. Είναι περίπου οι ίδιοι τόνοι που εκπέμπουν όλα τα νοικοκυριά της χώρας. Είναι πάνω από 4 εκατομμύρια τόνοι, τόσες είναι οι εκπομπές από όλα τα νοικοκυριά της χώρας. 'Αρα, μιλάμε για ένα τεράστιο κλάδο, στον οποίον θέλουμε να κρατήσουμε κάποιες ευελιξίες, γιατί όταν τα βάζεις όλα στο νόμο μετά αυτό σε περιορίζει σε μια νέα τεχνολογία, η οποία θα εξελιχθεί και εκεί θα πρέπει να βρούμε τις σωστές ισορροπίες», είπε ο κ. Τσάφος.
Οι φορείς
Στα επενδυτικά τους σχέδια αναφέρθηκαν εκπρόσωποι ομίλων που είχαν κληθεί στην επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής σε σχέση με τις ρυθμίσεις για τη δέσμευση, χρήση, μεταφορά και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα.
«Το έργο που αναπτύσσουμε είναι μια επένδυση που θα υπερβεί το 1 δισεκατομμύριο, σε πλήρη ανάπτυξη θα μπορέσει να βοηθήσει την αποθήκευση περίπου του 25% της εγχώριας βιομηχανίας. Της βιομηχανίας, η οποία δεν μπορεί να μειώσει τις εκπομπές της αλλάζοντας καύσιμο. Παράλληλα θα αναπτυχθεί νέα τεχνογνωσία, εκπαιδευτικό αντικείμενο, προοπτικές απασχόλησης για τους νέους της ευρύτερης περιοχής της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, η οποία εκτός από το γεωπολιτικό ρόλο που ήδη έχει, θα αποκτήσει έναν ακόμα πόλο ανάπτυξης", είπε η Κατερίνα Σαρδή (Managing Dinector Greece EnEarht Θυγατρική Energean). H ανάπτυξη αλυσίδων CCS (Carbon Capture and Storage - Δέσμευση και Αποθήκευση 'Ανθρακα), είπε η κ. Σαρδή, "θα δημιουργήσει 3.000 καινούργιες θέσεις εργασίας. Εκτιμάται ότι θα προστατεύσει 140.000 υφιστάμενες θέσεις εργασίας, θα διασφαλίσει έως και 15 δισεκατομμύρια εξαγωγών, θα αποτρέψει την απώλεια 7 δισεκατομμυρίου ετήσιου ΑΕΠ". Συνεπώς, τόνισε, η δημιουργία ενός σύγχρονου νομοθετικού πλαισίου όπως αυτό που προτείνεται σήμερα, θα ρυθμίσει με αποτελεσματικό τρόπο τα θέματα της αγοράς που είναι κρίσιμη και είναι μια πολύ μεγάλη ευκαιρία για τη Χώρα μας να υλοποιήσει.
Ο Κωνσταντίνος Χατζηφώτης (Διευθυντής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Ομίλου ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ (ΕΛΛΑΣ) Α.Ε.), είπε ότι "η ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ υλοποιεί από το 2018, ένα φιλόδοξο και ισορροπημένο σχέδιο μετασχηματισμού που ενισχύει την ανθεκτικότητα και ευελιξία των υποδομών της. Επιπλέον, προωθεί σημαντικές επενδύσεις σε ένα διαφοροποιημένο ενεργειακό χαρτοφυλάκιο. Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσεται και το έργο IRIS, που προβλέπει την εφαρμογή τεχνολογίας σε ECUs, σε υφιστάμενη μονάδα παραγωγής υδρογόνου στα διυλιστήρια των Αγίων Θεοδώρων. Η υλοποίηση του έργου θα οδηγήσει, στη δέσμευση 495 χιλιάδων τόνων διοξειδίου του άνθρακα ετησίως, στην παραγωγή σημαντικών ποσοτήτων μπλε υδρογόνου και στην παραγωγή συνθετικής μεθανόλης ενός νέου ναυτιλιακού καυσίμου χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος. Το διυλιστήριο των Αγίων Θεοδώρων, είναι ένα από τα λίγα διυλιστήρια στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που έχουν λάβει χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Καινοτομίας".
Ο 'Αρης Τσικούρας (Group Decarbonization Strategy Director του Ομίλου TITAN) είπε ότι "το έργο «Ήφαιστος» της ΤΙΤΑΝ, είναι ένα έργο δέσμευσης άνθρακα με θετικό αντίκτυπο για το περιβάλλον, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα. Το έργο θα υλοποιηθεί στο εργοστάσιο, στο Καμάρι Βοιωτίας και είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα δέσμευσης άνθρακα στην Ευρώπη. Θα συμβάλει στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα του εργοστασίου κατά 98,5% σχεδόν μηδενίζοντας τις και θα επιδοτηθεί από το Ταμείο Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης". Η ανάπτυξη μιας αλυσίδας αξίας CCS, είπε ο κ. Τσικούρας, θα αποφέρει σημαντικά οφέλη για την Ελλάδα,γιατί συνεισφέρει καθοριστικά στην επίτευξη των εθνικών στόχων και δεσμεύσεων μείωσης αερίων του θερμοκηπίου, καθιστά την Ελλάδα σημαντικό περιφερειακό παίκτη στην απανθρακοποίηση και την καινοτομία στη βιομηχανία και αναπτύσσει μια νέα οικονομική δραστηριότητα για την Ελλάδα, με επενδύσεις άνω των 3,5 δισ. ευρώ και με δημιουργία νέων υψηλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας.
Ο Τάσος Βλασσόπουλος (Διευθύνων Σύμβουλος της HELLENiQ UpStream ΑΕ, Θυγατρική της HELLENiQ Energy Holdings ΑΕ.) ανέφερε ότι η HELLENiQ Energy, ιδιαιτέρως τα ΕΛΠΕ, τα οποία έχουν τρία διυλιστήρια, έχουν εκπομπές συνολικών ρύπων περίπου στα 4 εκατομμύρια τόνους ετησίως.
«Αυτή τη στιγμή εμείς μελετούμε την πιθανή εκτέλεση στο μέλλον ενός έργου στο διυλιστήριο της Ελευσίνας, όπου έχουμε τη μονάδα υδρογόνου. Το ύψος αυτού θα είναι περίπου 850 χιλιάδες τόνους ετησίως. Γιατί χρειαζόμαστε το CCS; Γιατί είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος απανθρακοποίησης στη βιομηχανία της διύλισης και φυσικά και στη βιομηχανία του τσιμέντου. 'Αλλες βιομηχανίες έχουν εναλλακτικές για να μπορέσουν να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα", είπε ο κ. Βλασσόπουλος.
Ο Νίκος Μπόζος (Greece CCUS, Manager του Ομίλου ΗΡΑΚΛΗΣ - Heracles Group Lafarge HOLCIM), είπε ότι η δημιουργία της αλυσίδας αξίας του διοξειδίου του άνθρακα θα επιτρέψει στη βιομηχανία της Ελλάδας να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητά της και μάλιστα να την κατατάξουν ανάμεσα στις πρωτοπόρες που θα εφαρμόσουν τις καινοτόμες τεχνολογίες δέσμευσης μεταφοράς και αποθήκευσης του άνθρακα, CCS. "Το CCS έχει ενταχθεί στον κατάλογο τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών που αναγνωρίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση ως βέλτιστες για την απανθρακοποίηση της ενεργοβόρου βιομηχανίας, και της δυσχερώς απανθρακοποιούμενης, που ανήκει και η εταιρεία μας", είπε ο κ. Μπόζος και πρόσθεσε: "η εταιρεία μας, ως μέλος της HOLCIM, η οποία έχει πάρει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για υλοποίηση οκτώ έργων -σε όλη την Ευρώπη- δέσμευσης μεγάλης κλίμακας μεταξύ αυτών και το έργο OLYMPUS, που υλοποιείται στο εργοστάσιο του Αλιβερίου, δείχνει την πίστη μας ότι αυτή η τεχνολογία αποτελεί μονόδρομο για τη βιωσιμότητα και τον εκσυγχρονισμό της τσιμεντοβιομηχανίας στο περιβάλλον μηδενικών εκπομπών, που επιδιώκουμε να επιτύχουμε πρώτη ως μέλος της Ευρωπαϊκής ένωσης". Το δικό μας έργο,είπε ο κ. Μπόζος, αφορά τη δέσμευση και αποθήκευση ενός εκατομμυρίου τόνων διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο είναι περίπου το 50% των εκπομπών συνολικά της ΑΓΕΤ Ηρακλής και των δύο εργοστασίων που δραστηριοποιούνται στη χώρα.
Στον αντίποδα,ο Λευτέρης Κυριακίδης δήμαρχος Θάσου δήλωσε ότι ο δήμος θα προσφύγει σε κάθε πράξη που θα εκδίδεται για την υλοποίηση του έργου της αποθήκευσης του άνθρακα. "Το έργο αυτό για εμάς, που θέλει η πολιτεία να το εκτελέσει λίγα χιλιόμετρα, λίγα μίλια από τις ακτές μας, είναι μια «επίθεση» και στο περιβάλλον και στο οικοσύστημα μας, αλλά και στην οικονομία μας. Εμείς θα κάνουμε ό, τι μας επιτρέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία. Ήδη έχουμε προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας και θα προσφεύγουμε στο μέλλον σε κάθε εκδιδόμενη πράξη από την πολιτεία στο Συμβούλιο της Επικρατείας εναντίον του έργου αυτού", είπε ο κ. Κυριακίδης και πρόσθεσε: "αυτά που εμείς γνωρίζουμε και αυτά που εμείς φροντίσαμε να μάθουμε είναι ότι όπου αλλού γίνεται στο εξωτερικό, γίνεται εκατοντάδες μίλια από τις ακτές και όχι ελάχιστα μίλια, λίγα δηλαδή χιλιόμετρα από νησιωτικούς προορισμούς, όπως τη Θάσο με πλούσιο οικοσύστημα και ανθηρή αναπτυσσόμενη τουριστική οικονομία".
«Είναι ανάγκη να περιοριστεί η χρήση της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα εκεί όπου δεν χρειάζεται και να διασφαλιστεί ότι η ανάπτυξη του εξετάζεται μόνο για τομείς που το χρειάζονται για να μειώσουν τις σημαντικές εκπομπές των διεργασιών τους. Πρόκειται για το τσιμέντο, τον χάλυβα, τα πετροχημικά. Δεν θα πρέπει να υπονομεύεται η γενική πολιτική της απανθρακοποίησης», ανέφερε η 'Αννα Βαφειάδου, νομική σύμβουλος της WWF Ελλάς. "Το νομοσχέδιο επιτρέπει την έγχυση διοξειδίου του άνθρακα για εξόρυξη υδρογονανθράκων. Τα άρθρα 35 και 36, αποτελούν συνολικές διατάξεις που φωτογραφίζουν συγκεκριμένα πιλοτικά έργα πετρελαϊκών εταιρειών. Δεν προβλέπονται στην οδηγία. Ανοίγουν διάπλατα το ιδιαίτερα επικίνδυνο κεφάλαιο της συνισχυμένης ανάκτησης πετρελαίου", ανέφερε επίσης η κ. Βαφειάδου.
