Τα τελευταία χρόνια το Ηνωμένο Βασίλειο δεν παύει να μας προσφέρει μαθήματα δημοκρατίας – έστω και αν ίσως όχι με τον τρόπο που ιδανικά θα επιθυμούσε το ίδιο. Η αρχή έγινε με το δημοψήφισμα για το Brexit, τόσο σε σχέση με το ίδιο το αποτέλεσμα (όσον αφορά τον αθέμιτο επηρεασμό ψηφοφόρων μέσω ιντερνετικών πλατφορμών) όσο και με το γεγονός ότι με ένα απλό δημοψήφισμα, και μάλιστα με οριακή πλειοψηφία, ανατράπηκαν δεκαετίες εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής.
Το δεύτερο μάθημα το παίρνουμε τώρα, καθώς παρατηρούμε την πρωθυπουργό του να απειλείται με αντικατάσταση από το ίδιο της το κόμμα. Βέβαια, τίποτα από αυτά δεν εκπλήσσει. Πρόκειται για μια πρακτική που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950 με τον Τσόρτσιλ, συνεχίστηκε τη δεκαετία του 1980 με τη Θάτσερ και πριν λίγο με τον Τζόνσον. Τώρα, η πρωθυπουργός που τον αντικατέστησε απειλείται και εκείνη με αντικατάσταση.
Τι κοινό έχουν οι παραπάνω περιπτώσεις; Οτι η ανατροπή εκλεγμένου πρωθυπουργού δεν έγινε με εκλογές, αλλά με εσωκομματικό «πραξικόπημα». Αποφάσισαν, δηλαδή, ορισμένα εσωκομματικά στελέχη ότι ο εν υπηρεσία πρωθυπουργός δεν τους αρέσει πια και επέβαλαν την αντικατάστασή του.
Ποιο το πρόβλημα; Μα, το προφανές του δημοκρατικού ελλείματος. Στις Δημοκρατίες για το πόστο του πρωθυπουργού αποφασίζει ο λαός. Η Δημοκρατία επιβάλλει ο πρωθυπουργός να διορίζεται και να χάνει τη θέση του μόνο με εκλογές. Οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική, για οποιονδήποτε άλλον (μη ανωτέρας βίας) λόγο, οδηγεί σε μια ανεξέλεγκτη κούρσα παιχνιδιών πίσω από κλειστές πόρτες που ούτε τη Δημοκρατία ούτε τον λαό τελικά βοηθούν.
Ο Βαγγέλης Παπακωνσταντίνου είναι καθηγητής Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Βρυξελλών, σικηγόρος, MPlegal Εταιρεία Δικηγόρων
