Το τελευταίο χρονικό διάστημα η κοινωνία σχεδόν καθημερινά έρχεται αντιμέτωπη με μια βροχή από από καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση και κατάχρηση εξουσίας στο χώρο του αθλητισμού, στο καλλιτεχνικό χώρο και σχεδόν σε όλα τα πεδία της επαγγελματικής και κοινωνικής μας ζωής.
του Ανδρέα Νικολακόπουλου*
Όλοι γνωρίζαμε για την σιωπή και το φόβο που κυριαρχεί ως προς την αποκάλυψη τέτοιων αδικημάτων όμως η έκταση του φαινομένου μας αφήνει όλους μουδιασμένους στο άκουσμα τόσο σοβαρών καταγγελιών.
Η αποκάλυψη πλέον του μεγέθους και των διαστάσεων του προβλήματος μας φέρνει όλους αντιμέτωπους με τις ευθύνες μας. Πολιτεία, δικαιοσύνη και κοινωνία πρέπει από κοινού να διαμορφώσουν τις προϋποθέσεις για τον εντοπισμό, την καταπολέμηση και την εξάλειψη αδικημάτων σεξουαλικής βίας.
Το πρόβλημα έχει αναμφίβολα πολύπλευρες διαστάσεις και απαιτεί πολύπλευρη αντιμετώπιση. Απαιτεί επίσης πολιτική βούληση, κάτι που η κυβέρνηση αποδεικνύει ότι διαθέτει. Δεν προσφέρεται όμως για άσκοπες πολιτικές αντιπαραθέσεις και πολιτική εκμετάλλευση. Απαιτεί κοινή δράση των πολιτικών δυνάμεων διότι εκτός από την πολιτική βούληση απαιτείται αφύπνιση και σωστή ενημέρωση της κοινωνίας αλλά και ορθή και αποτελεσματική λειτουργία όλων των θεσμών του κράτους που εμπλέκονται στην αντιμετώπιση του προβλήματος.
Αναμφίβολα, η πιο σημαντική πτυχή του προβλήματος είναι η κοινωνική διάσταση, αυτή που αφορά πρωτίστως το θύμα. Ειδικά αν μιλάμε για ανήλικα θύματα στα οποία υπάρχει σαφώς μικρότερη δυνατότητα αυτοπροστασίας και για τα οποία το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο από όσο γνωρίζουμε.
Περίπου ένας στα πέντε ανήλικους, όπως προκύπτει από στοιχεία του Συμβουλίου της Ευρώπης , έχει πέσει θύμα κάποιου είδους γενετήσιας προσβολής. Ο σκοπός πρέπει να είναι ένας: να νικήσουμε το φόβο, να σπάσουμε τη σιωπή. Είναι πολύ σημαντικό να διαμορφώσουμε τις προϋποθέσεις και την παροχή της κατάλληλης συνδρομής σε ένα θύμα προκειμένου να μιλήσει. Συνδρομή η οποία δεν αφορά μόνο τη δικαιοσύνη αλλά και την πολιτεία. Άρα, απαιτούνται κατάλληλες κοινωνικές δομές παροχής συμβουλευτικής, ψυχολογικής και νομικής στήριξης προς τα θύματα, με σεβασμό στην ευαισθησία τέτοιων θεμάτων, με διαφύλαξη της ανωνυμίας αλλά και υπεύθυνη διαχείριση.
Οι υπάρχουσες δομές θα πρέπει να αναβαθμιστούν και να εκσυγχρονιστούν και οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να λειτουργούν και να επεμβαίνουν άμεσα, αυτεπαγγέλτως και αποτελεσματικά.
Η λογική της αποστασιοποιημένης ουδετερότητας και την γραπτής καταγγελίας ως απαραίτητης προϋπόθεσης ενεργοποίησης των θεσμικών φορέων θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν αρμόζει στις ιδιαιτερότητες και στη φύση αυτών των περιπτώσεων.
Μια άλλη σημαντική πτυχή είναι αυτή του νομοθετικού πλαισίου. Η άμεση και αναγκαία τροποποίηση του ποινικού κώδικα που έκανε η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας περιλάμβανε την αυστηροποίηση των προβλεπόμενων ποινών για το αδίκημα του βιασμού. Η νομοθετική παρέμβαση που πλέον κρίνεται απαραίτητη δεν πρέπει να γίνει μόνο προς την πλευρά της αυστηροποίησης των ποινών αλλά και στην επιμήκυνση του χρόνου της παραγραφής, ειδικά στα αδικήματα που αφορούν γενετήσια προσβολή ανηλίκων. Αυτό, αποτέλεσε και αντικείμενο της πρωτοβουλίας που αναλάβαμε μαζί με άλλους συναδέλφους βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας, καταθέτοντας ερώτηση προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης, τονίζοντας ότι χρειάζονται αυστηρότερες ποινές και μεγαλύτερος χρόνος παραγραφής τόσο για κακουργηματικές όσο και για πλημμεληματικές πράξεις.
Τέλος, σε μια πολιτεία που σέβεται τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα δεν μπορεί να λείπει από την εξίσωση για την αντιμετώπιση του προβλήματος και η πλευρά του καταγγελλόμενού η οποία πλευρά θα πρέπει να απολαμβάνει των δικαιωμάτων που αναγνωρίζει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου, δηλαδή το τεκμήριο της αθωότητας και αυτό της δίκαιης δίκης. Στο πλαίσιο αυτό η δημοσιοποίηση των στοιχείων χωρίς προηγούμενη απόφαση δικαστικής αρχής και η προκαταβολική δημόσια καταδίκη καταγγελλομένων ενέχει κίνδυνο για το κράτος δικαίου μας. Αυτό που προέχει στην αντιμετώπιση τέτοιων αδικημάτων είναι η κατάλληλη και γρήγορη ποινική μεταχείριση από τη δικαιοσύνη και η αποτροπή τέλεσης νέων αδικημάτων. Η αποτροπή όμως επιτυγχάνεται και με την απομάκρυνση από θέσεις που επιτρέπουν την άσκηση καταχρηστικών συμπεριφορών και διευκολύνουν και την τέλεση νέων αδικημάτων.
Το πρόβλημα είναι σοβαρό και δοκιμάζει την πολιτεία, το κράτους δικαίου, την ίδια την κοινωνία. Πρέπει να ανταποκριθούμε επιτυχώς σε αυτό το πολυδιάστατο πρόβλημα. Να σπάσουμε την σιωπή, να προστατέψουμε τον αδύναμο, να προστατέψουμε τον άνθρωπο. Το σκοτάδι της βίας και της κακοποίησης για να νικηθεί χρειάζεται ενότητα και κοινό βηματισμό. Δεν νικιέται ούτε με πολεμική ρητορική κατά των πολιτικών αντιπάλων ούτε με μικροπολιτικές τακτικές. Τα σοβαρά προβλήματα λύνονται με ειλικρινή διάλογο, και παράθεση επιχειρημάτων και νομοθετικές πρωτοβουλίες. Μόνο τότε θα μπορούμε να πούμε ότι είμαστε στη σωστή κατεύθυνση προς την εξάλειψη τέτοιων φαινομένων.
*Ο Ανδρέας Νικολακόπουλος είναι βουλευτής Ηλείας της Νέας Δημοκρατίας.
