Επί τη βάσει οργανωμένου σχεδίου, το οποίο έχει καταστρωθεί από την τουρκική εταιρεία πετρελαίων (ΤΡΑΟ), κινείται η Αγκυρα στην Ανατολική Μεσόγειο τους τελευταίους έξι μήνες.
Στην Αθήνα και στη Λευκωσία παρατηρούν ότι η Αγκυρα κινείται πιστά στους άξονες που έχουν τεθεί από την ΤΡΑΟ σε συνεργασία με τα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Αμυνας της Τουρκίας: ο σχεδιασμός αυτός, ο οποίος περιλαμβάνεται λεπτομερώς σε έκθεση της ΤΡΑΟ προς την τουρκική κυβέρνηση, προβλέπει: πρώτον, την εντατικοποίηση της παρουσίας του τουρκικού ναυτικού σε όλη τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου.
Δεύτερον, τη διαρκή διεξαγωγή ερευνών και γεωτρήσεων εντός της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και, τρίτον, την άσκηση πιέσεων προς το Κατάρ, με σκοπό την αποχώρηση της κρατικής εταιρείας Qatar Petroleum από τη σύμπραξή της με την αμερικανική ExxonMobil για την εκμετάλλευση του οικοπέδου 10 της κυπριακής ΑΟΖ.
Κοινή παραδοχή, η οποία οδήγησε τους Τούρκους σε αυτές τις πρωτοβουλίες, είναι η εκτίμηση ότι παρά την αμφισβητήσιμη οικονομική βιωσιμότητα του αγωγού East Med, η δέσμευση χωρών όπως η Ελλάδα, η Κυπριακή Δημοκρατία, το Ισραήλ, με την υποστήριξη των ΗΠΑ και, σταδιακά, της Αιγύπτου ή της Γαλλίας, μπορεί τελικά να οδηγήσει σε προώθηση των σχεδίων για λόγους πολιτικούς.
Η λιβυκή παράμετρος, παρότι περιλαμβανόταν πάντα στους τουρκικούς υπολογισμούς, αυξάνει τη δυνατότητα τουρκικής μόχλευσης στην Ανατολική Μεσόγειο, όχι μόνο για τον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας, αλλά και ως προς τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και μεμονωμένους παίκτες της Ε.Ε., όπως η Γερμανία. Η Αγκελα Μέρκελ θα επισκεφθεί την Τουρκία στα μέσα Ιανουαρίου, όπου θα συναντηθεί με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και στο μενού δεν θα βρίσκεται μόνο το προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα, αλλά και η Λιβύη.
Η Αγκυρα χρησιμοποιεί τη θέση που έχει στη «Διαδικασία του Βερολίνου» για την επίλυση της λιβυκής κρίσης και προσπαθεί να αυξήσει την επιρροή της στη διαιρεμένη βορειοαφρικανική χώρα με όλους τους πιθανούς τρόπους. Φαίνεται ότι η ανάπτυξη τουρκικών δυνάμεων στη Λιβύη αποτελεί «κόκκινη γραμμή» για την Ουάσιγκτον και τη Μόσχα, ωστόσο η πρόσφατη εμπειρία της τελικής στάσης Ρώσων και Αμερικανών στη βόρεια Συρία προϊδεάζει και για πιθανή αλλαγή πλεύσης τους. Σε κάθε περίπτωση αξίζει να σημειωθεί ότι, αυτή τη φορά, καταδικαστική ανακοίνωση για την πιθανότητα αποστολής τουρκικού στρατού στη Λιβύη δεν εξέδωσε μόνο το Στέιτ Ντιπάρτμεντ αλλά και ο Λευκός Οίκος.
Προς ψήφιση
Η τουρκική Εθνοσυνέλευση ανοίγει μετά ολιγοήμερη διακοπή και ύστερα από την επίσπευση των σχετικών διαδικασιών, την Πέμπτη 2 Ιανουαρίου, αναμένεται να τεθεί προς ψήφιση η αποστολή στρατιωτικής βοήθειας στην κυβέρνηση του Φαγέζ αλ Σαράζ στην Τρίπολη. Ηδη η τουρκική αντιπολίτευση έχει καταψηφίσει την αποστολή τουρκικών μονάδων στη Λιβύη, ωστόσο εσχάτως από την Αγκυρα μεταδίδονται πληροφορίες για τη χρησιμοποίηση των μισθοφόρων που χρησιμοποιεί η Τουρκία στο μέτωπο της βόρειας Συρίας. Αξίζει, πάντως, να τονιστεί ότι η Τουρκία είναι ήδη παρούσα στη Λιβύη με διάφορους τρόπους, οι οποίοι έχουν καταγραφεί (τεθωρακισμένα, UAV, στρατιωτικούς συμβούλους κ.ά.).
Το τουρκολιβυκό σύμφωνο έχει, ακόμη, ως παράπλευρη επίπτωση την τουρκική προσπάθεια μεταφοράς και στρατιωτικοποίησης της κρίσης στο Αιγαίο. Παράλληλα, η Αθήνα προετοιμάζεται για τις πιθανές κινήσεις της Αγκυρας στη ζώνη, που, βάσει της συμφωνίας με τη Λιβύη, δημιουργεί δικαιώματα για την Τουρκία και την κυβέρνηση της Τρίπολης σε ζώνες οι οποίες βρίσκονται στην ελληνική ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Το μπαράζ αεροπορικών παραβιάσεων και πτήσεων πάνω από βραχονησίδες και κατοικημένα νησιά την περασμένη εβδομάδα (Καστελλόριζο, Οινούσσες, Αγαθονήσι) υποδηλώνει την τουρκική πρόθεση να διατηρήσει την πίεση προς όλες τις κατευθύνσεις και σε όλα τα μέτωπα την ίδια στιγμή. Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια ήταν και η πτήση του κ. Ερντογάν πάνω από τον ελληνικό εναέριο χώρο ανήμερα τα Χριστούγεννα, όταν μετέβη στην Τυνησία, προσπαθώντας να την προσεταιριστεί στην προσπάθεια αύξησης της τουρκικής επιρροής στη Λιβύη. Πάνω από τον ελληνικό εναέριο χώρο πέταξαν δύο πανομοιότυπα αεροσκάφη, ένα εκ των οποίων μετέφερε τον Τούρκο πρόεδρο, ένδειξη, μεταξύ άλλων, των μέτρων ασφαλείας που κάθε φορά εφαρμόζονται για την προστασία του κ. Ερντογάν.
Σε όλη αυτή την τουρκική κινητικότητα, η Αθήνα έχει αναπτύξει μια έντονη διπλωματική δραστηριότητα, τόσο με τους περιφερειακούς παίκτες όσο και ευρύτερα. Αύριο ξεκινούν οι τεχνικές συνομιλίες στη Ρώμη για την πιθανότητα οριοθέτησης ΑΟΖ Ελλάδας – Ιταλίας (στη βάση μετατροπής της υφιστάμενης συμφωνίας του 1977 για υφαλοκρηπίδα). Στις 4-5 Ιανουαρίου θα πραγματοποιηθεί η τριμερής Ελλάδας, Κυπριακής Δημοκρατίας και Αιγύπτου με την παρουσία και στήριξη της Γαλλίας στο Κάιρο. Λίγο μετά, στις 7 Ιανουαρίου, θα πραγματοποιηθεί το κρίσιμο ραντεβού του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Στα μέσα της επόμενης εβδομάδας (8 ή 9 Ιανουαρίου) έχουν προγραμματιστεί να γίνουν τεχνικές συνομιλίες για την οριοθέτηση ΑΟΖ και με την Αίγυπτο, ενώ στα μέσα του μήνα θα πραγματοποιηθεί και η επόμενη συνάντηση των χωρών που θα συμμετάσχουν στο East Med Gas Forum (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Αίγυπτος, Ιταλία, Παλαιστινιακή Αρχή, ΗΠΑ). Σημειώνεται ότι η Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία δέχεται ισχυρές πιέσεις από την Τουρκία, εκφράζει αντιρρήσεις για τον East Med. Στα μέσα του μήνα αναμένεται να κάνει και το επόμενο ταξίδι του στο Μαγκρέμπ, αυτή τη φορά στο Μαρόκο, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, στο πλαίσιο της διπλωματικής προσπάθειας προσέγγισης όλων των παικτών οι οποίοι έχουν λόγο, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στη λιβυκή κρίση. Στις 29 Ιανουαρίου, ο κ. Μητσοτάκης θα μεταβεί στο Παρίσι, όπου θα έχει επαφές με τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Εμανουέλ Μακρόν. Εως τότε υπολογίζεται ότι θα έχει πραγματοποιηθεί και η διάσκεψη στο Βερολίνο για τη Λιβύη, όπου η Ελλάδα δεν έχει θέση, αλλά διαθέτει ενεργούς διαύλους επικοινωνίας με τους περισσότερους συμμετέχοντες και δη τις ΗΠΑ, την Αίγυπτο, τη Γαλλία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ).
Δίαυλος επικοινωνίας
Ενα τελευταίο, αλλά σε καμία περίπτωση έσχατο, κεφάλαιο της ελληνικής διπλωματικής προσπάθειας αυτή την περίοδο αφορά την προσέγγιση με τη Μόσχα, η οποία θεωρείται η μοναδική δύναμη με πραγματική δυνατότητα άσκησης πίεσης πάνω στον κ. Ερντογάν. Από την Αθήνα γίνονται εργώδεις προσπάθειες, σε διάφορα επίπεδα, προκειμένου να δημιουργηθεί ένας δίαυλος επικοινωνίας ικανός για αμεσότερη επαφή και συνεργασία με τη Μόσχα για τα περιφερειακά ζητήματα, στα οποία η Ρωσική Ομοσπονδία καταλήγει να έχει πολύ σημαντικότερη θέση από τη συντριπτική πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών. Σε υπηρεσιακό επίπεδο, τα υπουργεία Εξωτερικών Ελλάδας και Ρωσικής Ομοσπονδίας βρίσκονται σε διαρκή επικοινωνία.
