Λίγες ημέρες μετά τη μυστική συνάντησή του με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στη Μόσχα, στις 6 Αυγούστου, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ μετέφερε στον Ντόναλντ Τραμπ ότι ο Ρώσος πρόεδρος εμφανιζόταν διατεθειμένος να προχωρήσει σε σημαντικές εδαφικές παραχωρήσεις για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.
Ο Αμερικανός πρόεδρος, μιλώντας για «μεγάλη πρόοδο», άνοιξε τον δρόμο για μια ιστορική σύνοδο κορυφής με τον Πούτιν, τροφοδοτώντας προσδοκίες ότι στο τραπέζι υπήρχε πιθανή ανταλλαγή εδαφών. Ωστόσο, οι επαφές γρήγορα βυθίστηκαν σε σύγχυση, με τις διαφορετικές εκδοχές του Γουίτκοφ να προκαλούν αναστάτωση σε Ουάσιγκτον και ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Reuters, σε τηλεδιάσκεψη με Ευρωπαίους ηγέτες ο Γουίτκοφ είπε ότι ο Πούτιν προτίθεται να αποσυρθεί από τις περιοχές Ζαπορίζια και Χερσώνα, αν το Κίεβο παραχωρούσε το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ. Η αναφορά προκάλεσε έκπληξη, καθώς αντιφάσκει με τις εκτιμήσεις των Ευρωπαίων για τη ρωσική στάση. Την επόμενη ημέρα, όμως, ο Αμερικανός απεσταλμένος φάνηκε να ανασκευάζει, υποστηρίζοντας ότι ο Πούτιν δεν είχε κάνει τέτοια προσφορά, αλλά είχε αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο μικρότερων παραχωρήσεων.
Η έλλειψη επίσημου πρακτικού ενίσχυσε την αβεβαιότητα. Ο Γουίτκοφ, επιχειρηματίας χωρίς εμπειρία στη διπλωματία, είχε παρακάμψει το πρωτόκολλο και πήγε στη Μόσχα χωρίς συνοδεία στελεχών του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει καταγεγραμμένο αρχείο των προτάσεων του Πούτιν.
Παρά την αρχική αισιοδοξία, η σύνοδος κορυφής στην Αλάσκα στις 15 Αυγούστου δεν έφερε απτά αποτελέσματα. Ο Τραμπ και ο Πούτιν αντάλλαξαν θερμές δηλώσεις, αλλά καμία ειρηνευτική συμφωνία δεν επιτεύχθηκε. Ο πρώην απεσταλμένος των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ Κερτ Βόλκερ ήταν κατηγορηματικός: «Βρισκόμαστε ακριβώς στο ίδιο σημείο που ήμασταν πριν αναλάβει ο Τραμπ… Η Ρωσία δεν έχει αλλάξει τη θέση της ούτε στο ελάχιστο».
Ο Λευκός Οίκος, πάντως, υπερασπίστηκε την προσέγγιση του προέδρου, αποδίδοντας την έλλειψη προόδου στην «αδύναμη» πολιτική του Τζο Μπάιντεν. «Ο Πρόεδρος Τραμπ πέτυχε περισσότερη πρόοδο προς την ειρήνη σε δύο εβδομάδες απ’ ό,τι ο Μπάιντεν σε τρεισήμισι χρόνια», δήλωσε η εκπρόσωπος Άννα Κέλι.
Ωστόσο, η ρωσική επίθεση με μαζικούς πυραυλικούς και drone βομβαρδισμούς στην Ουκρανία τις ίδιες ημέρες κατέδειξε πόσο μακριά βρίσκεται η πραγματικότητα από τα διπλωματικά ανοίγματα.
Η υπόθεση Γουίτκοφ έφερε στην επιφάνεια την ασυνήθιστη διπλωματική τακτική του Τραμπ: εμπιστοσύνη σε λίγους προσωπικούς συνεργάτες, παραγκωνισμό των θεσμικών καναλιών και προτίμηση στο ένστικτο έναντι της παραδοσιακής διαβούλευσης. Ενώ οι υποστηρικτές του βλέπουν μια πιο τολμηρή εξωτερική πολιτική, οι επικριτές μιλούν για σύγχυση και κινδύνους που επιβαρύνουν τη διατλαντική συνεργασία.
Παρά τις επαφές και τις συναντήσεις με Ευρωπαίους και τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, το τέλος του πολέμου παραμένει απρόσιτο, καθώς η Μόσχα επιμένει στις θέσεις της και η ειρηνευτική προοπτική φαίνεται πιο μακρινή από ποτέ.
