Γράφει ο Χάρης Παυλίδης
Πολλά από τα μεγάλα παγκόσμια γεγονότα, η πανδημία, ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι οικονομικές κρίσεις, ο πληθωρισμός, η κλιματική κρίση, εμφανίζονται ως γεγονότα πρωτοφανή που συμβαίνουν σπανίως ή τουλάχιστον μια φορά κάθε εκατό χρόνια. Σωστό εν μέρει, όπως στην περίπτωση π.χ. της ισπανικής γρίπης, αλλά θα πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός της εποχής ήταν τέσσερις φορές μικρότερος από τον σημερινό. Επιπροσθέτως, πριν από έναν αιώνα οι άνθρωποι ταξίδευαν λιγότερο, το κλίμα δεν είχε επιβαρυνθεί, η οικονομία δεν είχε τα σημερινά μεγέθη, γενικά η ζωή είχε άλλον ρυθμό. Συνεπώς οι κρίσεις δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως εξαιρετικά γεγονότα.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την ενεργειακή κρίση: για τους αισιόδοξους, όταν τελειώσει ο πόλεμος θα τελειώσει μαζί και η κρίση, οι λογαριασμοί θα επιστρέψουν στα προ κρίσης επίπεδα και ο πληθωρισμός θα γίνει «αόρατος». Ρεαλιστικά όμως οι τιμές στην ενέργεια είχαν αρχίσει να αυξάνονται πριν από τον πόλεμο και όπως φαίνεται θα αργήσουν να σταθεροποιηθούν ακόμα και αν ο Βλαντιμίρ Πούτιν αποφασίσει αύριο να δώσει εντολή τερματισμού του πολέμου. Αλλωστε, οι αισιόδοξοι είχαν εκτιμήσει ότι ο πόλεμος θα διαρκούσε μερικές μόλις εβδομάδες, ενώ αντιθέτως όλα δείχνουν ότι κλιμακώνεται και ίσως και να επεκταθεί. Ενα πρώτο συμπέρασμα: Ο κόσμος δεν υπήρξε ποτέ στην ιστορία «κανονικός».
Με το «καλημέρα» του 21ου αιώνα είχαμε την 11η Σεπτεμβρίου και αμέσως μετά ήρθε η παγκόσμια οικονομική κρίση. Υπήρξε ωστόσο μια περίοδος σταθερότητας: οικονομική ανάπτυξη, χαμηλός πληθωρισμός, ειρήνη μεταξύ των παγκόσμιων δυνάμεων, που διευκόλυνε τις κυβερνήσεις να σχεδιάσουν το μέλλον. Παρ’ όλα αυτά, τα νέα δεδομένα έχουν μεταβάλει έννοιες και καθημερινές συνήθειες. Προφανώς πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον και να ελπίζουμε – αλλά και ρεαλιστές, αφού θα υπάρξουν περίοδοι κρίσεων σ’ έναν κόσμο που το κύριο χαρακτηριστικό του είναι η ρευστότητα. Οφείλουμε να αντιληφθούμε ότι όλα αλλάζουν και οι αλλαγές επηρεάζουν χώρες και λαούς που αδυνατούν να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα. Δηλαδή, στο τέλος της κανονικότητας, όπως τουλάχιστον την είχαμε εξιδανικεύσει.
