Οι τελευταίες εξελίξεις επιβεβαιώνουν μια εντυπωσιακή στροφή στη στάση του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, ως προς τη ρωσοουκρανική σύγκρουση. Παρότι παραμένει θολό το τι ακριβώς σχεδιάζει να πράξει στην Ουκρανία, η αλλαγή ύφους και ρητορικής είναι πλέον αισθητή.
Όμως, όπως και στην πρώτη του θητεία, οι ασαφείς στόχοι και η έμφαση στη βραχυπρόθεσμη πολιτική σκοπιμότητα καθιστούν δύσκολο να προβλεφθεί αν η νέα αυτή στάση θα αποδώσει πρακτικά αποτελέσματα. Κυρίως γιατί ο ίδιος ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν φαίνεται διατεθειμένος να μεταβάλει την πορεία του για έναν πόλεμο που ο ίδιος αντιμετωπίζει ως εθνικό χρέος και πολιτική επιβίωση.
Και όμως, οι συνθήκες στο πεδίο έχουν αλλάξει. Τα χειρότερα σενάρια που κυκλοφορούσαν στις αρχές της δεύτερης θητείας Τραμπ δεν επαληθεύτηκαν. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως η Ουκρανία έχει γλιτώσει από την τραγωδία, καθώς οι πρόσφατες επιθέσεις με πυραύλους και drones από τη Ρωσία άφησαν πίσω τους νεκρούς αμάχους και κατεστραμμένες κατοικίες. Ωστόσο, ο Τραμπ δεν έχει ενδώσει στον παλιό του συνομιλητή, ούτε εγκατέλειψε πλήρως την ευρωπαϊκή ασφάλεια στην επεκτατική στρατηγική της Μόσχας. Αντιθέτως, δείχνει να αναθεωρεί τη μέχρι πρότινος ψυχρή στάση του έναντι του ΝΑΤΟ.
Η Ουκρανία παραμένει αντιμέτωπη με την πιθανότητα να χάσει εδάφη από μια νέα ρωσική επίθεση μέσα στο καλοκαίρι. Κι όμως, διπλωματικά βρίσκεται σε πιο ευνοϊκή θέση σε σχέση με εκείνη του περασμένου Φεβρουαρίου, όταν ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι υπέστη επίθεση άνευ προηγουμένου στο Οβάλ Γραφείο. Οι προοπτικές επιβίωσης της χώρας ως ανεξάρτητου κράτους φαίνεται να ενισχύονται.
Η ψυχρότητα του Τραμπ προς το Κίεβο μπορεί να σχετίζεται με την ενόχλησή του επειδή η Μόσχα απέρριψε ειρηνευτικά σχέδια που εξυπηρετούσαν περισσότερο τα συμφέροντα του Κρεμλίνου. Ωστόσο, ο ίδιος δείχνει πλέον να έχει εγκαταλείψει την ψευδαίσθηση ότι μπορεί, μέσω προσωπικής επιρροής, να πείσει τον Πούτιν. Η δήλωση του ότι οι πύραυλοι Patriot «ήδη αποστέλλονται» και η διάθεσή του να συζητήσει νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας συνιστούν σαφή ένδειξη στροφής και αποφασιστικότητας.
Δεν είναι βέβαιο ότι ο Πούτιν θα καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αλλά τουλάχιστον ο Τραμπ δεν φαίνεται διατεθειμένος να παραδώσει την Ουκρανία αμαχητί. Όπως ανέφερε στο CNN ο δημοσιογράφος Matthew Chance, το τελεσίγραφο των 50 ημερών που έχει θέσει ο Τραμπ προς τη Μόσχα για έναρξη ειρηνευτικών συνομιλιών, παρέχει χρόνο στη ρωσική ηγεσία να εδραιώσει στρατιωτικά και πολιτικά κέρδη, με κόστος την ουκρανική επικράτεια και ανθρώπινες ζωές. Την ίδια ώρα, ο ίδιος ο Τραμπ έχει εξασφαλίσει χρόνο ώστε να διαμορφώσει οριστικά τη στάση του για τη σύγκρουση. Παράλληλα, η επιτυχημένη Σύνοδος του ΝΑΤΟ του παρέχει περισσότερα ερείσματα σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.
Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, ίσως επιχειρήσει να βελτιώσει τη σχέση του με τον Τραμπ, προκειμένου να επηρεάσει τις τελικές αποφάσεις του για μια πιθανή συμφωνία. Όμως η εμπειρία της πρόσφατης συνάντησής τους τον καθιστά προσεκτικότερο. Το ενδεχόμενο ότι ο Πούτιν θα αναζητήσει μια διαφυγή που να τον εμφανίζει νικητή –ενδεχομένως με την κατοχύρωση των κατεχομένων περιοχών– δεν έχει εξαλειφθεί, έστω κι αν μοιάζει απομακρυσμένο.
Ο ίδιος ο Τραμπ δήλωσε πως η αντίδραση στις κινήσεις του αλλάζει ραγδαία και ότι το τελεσίγραφο μπορεί να φέρει αποτελέσματα πολύ νωρίτερα από το προβλεπόμενο. Αυτό δείχνει έναν πρόεδρο που θέλει να προβάλει αποφασιστικότητα, αλλά κινείται πάντα με βάση το πολιτικό όφελος της στιγμής.
Παρά την εμφανή στροφή του, ουδείς μπορεί να θεωρήσει ότι αυτή η νέα στάση απέναντι στον Πούτιν είναι οριστική. Η ψυχρή του διάθεση φαίνεται να οφείλεται περισσότερο στο ότι ο Ρώσος ηγέτης δεν του προσέφερε το «ντιλ» που θα του έδινε το πολυπόθητο βραβείο Νόμπελ. Ούτε η στρατηγική, ούτε η γεωπολιτική ευθύνη δείχνουν να καθοδηγούν τον Αμερικανό πρόεδρο.
Όπως συμβαίνει συχνά, ο Τραμπ άμβλυνε τις προηγούμενες κατηγορίες του. Ενώ χαρακτήρισε τις ενέργειες του Πούτιν «ανοησίες», λίγο αργότερα δήλωσε στο BBC ότι «δεν έχει τελειώσει μαζί του». Η τακτική του είναι συναλλακτική και βραχυπρόθεσμη. Αν αύριο αποφάσιζε να κανονίσει συνάντηση με τον Πούτιν ή αν ένιωθε προσβεβλημένος από μια δήλωση του Ζελένσκι, η αλλαγή πορείας δεν θα προκαλούσε έκπληξη.
Η Σαμπρίνα Σινγκ, πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου και σχολιάστρια του CNN, προειδοποίησε για αυτήν την ευμεταβλητότητα. Όπως είπε, δεν αποκλείεται ένα ακόμη τηλεφώνημα μεταξύ των δύο ηγετών να οδηγήσει σε προσωρινή κατάπαυση του πυρός, την οποία ο Πούτιν μπορεί να χρησιμοποιήσει ως τέχνασμα για να ενοχοποιήσει την Ουκρανία και να συνεχίσει τις επιθέσεις.
Παρόλα αυτά, η τωρινή αλλαγή στάσης του Τραμπ έχει βαρύνουσα σημασία. Αν τηρήσει την υπόσχεσή του να στείλει σύγχρονα οπλικά συστήματα στην Ουκρανία, η ενίσχυση της αντιαεροπορικής άμυνας μπορεί να σώσει ζωές και να ενισχύσει τη διαπραγματευτική θέση του Κιέβου. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ ρισκάρει πολιτικά, αποστασιοποιούμενος από τη ρητορική που υιοθετούσε κατά την προεκλογική του περίοδο, μια ρητορική με ισχυρή απήχηση στον πυρήνα των υποστηρικτών του. Αυτό, από μόνο του, συνιστά μια σημαντική και δυνητικά καθοριστική μεταστροφή.
