Οι ευρωπαίοι ηγέτες κατέληξαν σε ιστορική συμφωνία επί σχεδίου υποστήριξης των οικονομιών τους που πλήττονται από την κρίση του κορωνοϊού, βασισμένο για πρώτη φορά στο κοινό χρέος, έπειτα από τετραήμερες μαραθώνιες διαπραγματεύσεις υψηλής έντασης στις Βρυξέλλες.
Το πακέτο, συνολικού ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, συμφωνήθηκε έπειτα από έντονες διαπραγματεύσεις κατά την διάρκεια των οποίων ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν χτύπησε οργισμένος την γροθιά του στο τραπέζι, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας απείλησε με βέτο, ενώ Χάγη και Βιένη αντιστάθηκαν επί μακρόν σε ένα σχέδιο υπερβολικά γενναιόδωρο για τα γούστα τους.
«Έγινε ένα σημαντικό βήμα», δήλωσε ο Εμανουέλ Μακρόν κατά την διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου που έδωσε μαζί με την καγκελάριο της Γερμανίας Αγγελα Μέρκελ μετά την ολοκλήρωση των ιστορικών διαπραγματεύσεων που αποκατέστησαν την σημασία του γαλλογερμανικού άξονα στην ηγεσία της Ενωσης.
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ έκανε λόγο για μία «μεγάλη συμφωνία για την Ευρώπη» χαρακτηρίζοντάς την «πραγματικό Σχέδιο Μάρσαλ».
«Οι διαπραγματεύσεις ήταν δύσκολες και σε κάποιες στιγμές πολύ δύσκολες για όλους τους Ευρωπαίους», δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, διευθυντής ορχήστρας της συνόδου κορυφής, που διήρκεσε περισσότερες από 90 ώρες.
Η ευρωπαϊκή σύνοδος κορυφής δεν έσπασε για 25 μόλις λεπτά, το ρεκόρ της συνόδου της Νίκαιας του 2000 με θέμα τις μεταρρυθμίσεις των ευρωπαϊκών θεσμών. Εκείνη η σύνοδος είχε διαρκέσει 92 ώρες. Ο ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε προσφέρθηκε να παρατείνει την τοποθέτησή του κατά την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων σήμερα νωρίς το πρωί για να ξεπεραστεί το ρεκόρ της Νίκαιας.
Μεταφορά πόρων
Για να υποστηριχθεί η ευρωπαϊκή οικονομία, που αντιμετωπίζει ιστορική ύφεση, το σχέδιο προβλέπει πακέτο 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, τα οποία θα αποτελέσουν αντικείμενο δανεισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις αγορές. Το πακέτο αποτελείται από 390 δισεκατομμύρια ευρώ επιχορηγήσεων, οι οποίες θα χορηγηθούν στα περισσότερο πληγέντα από την πανδημία κράτη. Θα πρόκειται για κοινό ευρωπαϊκό χρέος που θα αποπληρωθεί από τους 27.
Πέραν των επιχορηγήσεων, 360 δισεκατομμύρια ευρώ θα είναι διαθέσιμα στις ευρωπαϊκές χώρες για δανεισμό. Αυτά τα ποσά θα αποπληρωθούν από τις χώρες που θα δανεισθούν.
Το σχέδιο ανάκαμψης θα συνδεθεί με τον μακροπρόθεσμο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό (2021-2027) ύψους 1.074 δισεκατομμυρίων ευρώ (154 δισεκατομμύρια ανά έτος).
Η έκδοση κοινού χρέους, γεγονός πρωτοφανές που σπάει ένα από τα ταμπού της Ενωσης, στηρίζεται σε γαλλογερμανική πρόταση, που προκάλεσε την λυσσώδη αντίσταση τεσσάρων χωρών, της Ολλανδίας, της Αυστρίας, της Δανίας και της Σουηδίας, στις οποίες προστέθηκε στην συνέχεια η Φινλανδία.
Ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας Μάρκ Ρούτε επέμεινε στο τέλος των διαπραγματεύσεων ότι η κοινή δανειοδότηση δεν αποτελεί απαρχή της «Ενωσης των μεταφορών», εννοώντας την διαρκή μεταφορά του πλούτου του ευρωπαϊκού Βορρά προς τον Νότο, κάτι για το οποίο είχε προειδοποιήσει από την έναρξη των διαπραγματεύσεων.
«Πρόκειται για μία επιχείρηση ad hoc, η αναγκαιότητα της οποίας είναι προφανής δεδομένης της κατάστασης», δήλωσε στους δημοσιογράφους.
Κράτος δικαίου
Για να ξεπερασθεί η αντίσταση των «5», ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ χρειάσθηκε να αναθεωρήσει την αρχική του πρόταση και να τους δώσει κίνητρα.
Κυρίως αναθεωρώντας προς τα κάτω το πακέτο των 500 δισεκατομμυρίων σε επιχορηγήσεις, όπως ήταν η αρχική γαλλογερμανική πρόταση. Αλλά επίσης αυξάνοντας τις επιστροφές προς τις χώρες αυτές , που θεωρούν ότι η συνεισφορά τους στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό είναι δυσανάλογα μεγάλη. Οι επιστροφές της Γερμανίας παρέμειναν σταθερές.
«Για πρώτη φορά στην ευρωπαϊκή ιστορία, ο προϋπολογισμός συνδέεται με κλιματικούς στόχους, για πρώτη φορά ο σεβασμός του κράτους δικαίου αναγορεύεται σε προϋπόθεση για την χορήγηση πόρων», δήλωσε επίσης ο Σαρλ Μισέλ.
Η σύνδεση αυτή ανάμεσα στην χορήγηση πόρων και τον σεβασμό του κράτους δικαίου γίνεται βάσει πρότασης της Κομισιόν και θα επιτρέπει «την λήψη μέτρων με ειδική πλειοψηφία σε περίπτωση παραβιάσεων», διευκρίνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Η θέσπιση αυτών των προϋποθέσεων συνάντησε κατά τις διαπραγματεύσεις την αντίσταση της Πολωνίας και της Ουγγαρίας, χωρών που βρίσκονται στο στόχαστρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για παραβιάσεις του κράτους δικαίου και των ευρωπαϊκών αρχών.
Ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπάν απείλησε με βέτο κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων και ζήτησε τον τερματισμό της διαδικασίας του άρθρου 7 κατά της χώρας του, η οποία θεωρητικά μπορεί να καταλήξει σε επιβολή κυρώσεων.
Η συμφωνία των ηγετών των 27 χωρών της Ε.Ε. περιλαμβάνει πακέτο μέτρων που θα τονώνει τις οικονομίες τους μετά από την πανδημία, συμφωνώντας να δανειστούν και να δαπανήσουν εκατοντάδες δισ. ευρώ στα επόμενα χρόνια και να τα αποπληρώσουν μέσω νέων φόρων.
Τα μέτρα
1. Κλειδί για τη συμφωνία είναι ένα νέο στοιχείο στη χάραξη πολιτικής της ΕΕ: Η Κομισιόν θα δανείζεται τεράστια ποσά από την αγορά και στη συνέχεια θα χορηγεί το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων αντί να τα δανείζει, σε χώρες που χρειάζονται περισσότερο τόνωση της οικονομίας.
Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν ότι η Κομισιόν θα δανειστεί φθηνά 750 δισ. ευρώ, αξιοποιώντας την αξιολόγησή της “ΑΑΑ”. Από αυτό το ποσό, θα διανείμει τα 390 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις και τα 360 δισ. ευρώ σε χαμηλότοκα δάνεια.
2.Οι επιδοτήσεις υποχρεώνουν την Ένωση να δημιουργήσει κεφάλαια για την αποπληρωμή των δανεικών μέχρι το 2058. Οι ηγέτες συμφώνησαν ότι:
-η Γερμανία, η Σουηδία και η Ολλανδία θα χάσουν την τρέχουσα έκπτωση στο ποσό του ΦΠΑ που μεταβιβάζουν στην ΕΕ
-οι χώρες της ΕΕ θα επιβάλουν φόρο σε μη ανακυκλώσιμο πλαστικό και θα μεταβιβάσουν τα έσοδα στα ταμεία της ΕΕ.
-από το 2023 θα υπάρξει φόρος στα αγαθά που εισάγονται στην ΕΕ από χώρες με χαμηλότερα πρότυπα εκπομπής ρύπων από αυτά που ισχύουν στην Ένωση.
-ένας φόρος επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών είναι άλλη μία επιλογή, όπως είναι η απόκτηση ορισμένων χρημάτων από την επέκταση του συστήματος διαπραγμάτευσης ρύπων στους τομείς της ναυτιλίας και της αεροπορίας.
Τέτοιοι νέοι φόροι θα διατεθούν ρητά για την αποπληρωμή των 750 δισ. ευρώ που δανείστηκαν, αλλά θα γίνουν μέρος της πραγματικότητας της ΕΕ για τα επόμενα 38 χρόνια.
3.Οι επιχορηγήσεις θα διανεμηθούν σε χώρες που παρουσιάζουν σχέδια τα οποία ενισχύουν τη δυναμική ανάπτυξής τους, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την οικονομική και κοινωνική ευελιξία των οικονομιών τους. Τα σχέδια πρέπει επίσης να καθιστούν τις οικονομίες πιο “πράσινες” και περισσότερο ψηφιακές και να ευθυγραμμίζονται με τις ετήσιες συστάσεις της Κομισιόν.
Η εκταμίευση θα απαιτήσει την έγκριση της ειδικής πλειοψηφίας των κυβερνήσεων της ΕΕ και θα συνδέεται με την επίτευξη ορόσημων και στόχων. Εάν οποιαδήποτε κυβέρνηση της ΕΕ εκτιμά πως αυτοί οι στόχοι δεν έχουν επιτευχθεί, μπορεί να ζητήσει από τους ηγέτες της ΕΕ να το συζητήσουν εντός τριών μηνών.
Τα λεφτά θα συνδέονται επίσης με την τήρηση της αρχής του κράτους δικαίου –ένας όρος που αφορά για την Πολωνία και την Ουγγαρία οι οποίες υπόκεινται σε διαδικασίες έρευνας από την ΕΕ για τις πρακτικές τους σε βάρος του κράτους δικαίου. Ωστόσο θα υπάρξει μεγάλη παρέκκλιση πολιτικών: εάν η Κομισιόν αποφασίσει ότι υπάρχουν “εμφανείς γενικευμένες ελλείψεις στη χρηστή διακυβέρνηση των αρχών των Κρατών-μελών αναφορικά με τον σεβασμό του κράτους δικαίου”, μπορεί να προτείνει μέτρα τα οποία θα πρέπει να έχουν την υποστήριξη της ειδικής πλειοψηφίας των κυβερνήσεων.
4. Για να εξασφαλιστεί η υποστήριξή τους για το σχέδιο ανάκαμψης, οι χώρες που συνεισφέρουν στον προϋπολογισμό της ΕΕ, όπως η Ολλανδία, η Σουηδία, η Αυστρία, η Δανία και η Γερμανία, θα λάβουν πολύ μεγαλύτερες εκπτώσεις από ό,τι στο παρελθόν, για το τι πρέπει να δίνουν κάθε χρόνο στα ταμεία της ΕΕ, με βάση το μέγεθος των οικονομιών τους.
Πηγή:ΑΠΕ, capital
