“Συναγερμός” από το ECDC για τις μεταλλάξεις του κορωνοϊού

Η αρμόδια για τις επιδημίες και τα λοιμώδη νοσήματα ευρωπαϊκή υπηρεσία κάλεσε σήμερα, Πέμπτη (21/1), τα μέλη της σε ετοιμότητα για να λάβουν αυστηρότερα μέτρα «εντός των προσεχών εβδομάδων», με στόχο τον περιορισμό της εξάπλωσης των μεταλλάεξεων του κορονοϊού, αυξάνοντας το επίπεδο επαγρύπνησής της.

«Το βασικό μήνυμα είναι να προετοιμαστούμε για ταχεία κλιμάκωση της αυστηρότητας των μέτρων κατά του κορωνοϊού εντός των προσεχών εβδομάδων ώστε να διατηρηθούν οι δυνατότητες φροντίδας και να αυξηθούν οι εκστρατείες εμβολιασμού», σημειώνει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) στη νεότερή του έκθεση για τα νέα στελέχη του ιού.

Το ECDC, στο οποίο μετέχουν οι 27 χώρες της Ε.Ε. καθώς και η Βρετανία, η Νορβηγία και η Ισλανδία, αύξησε σε «υψηλή/πολύ υψηλή» την αξιολόγησή του για τους υγειονομικούς κινδύνους που συνδέονται με τις νέες παραλλαγές, έναντι «υψηλής» στην πρώτη αξιολόγησή του στα τέλη Δεκεμβρίου.

Ακόμη, ακολουθώντας το «παράδειγμα» και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η υπηρεσία που εδρεύει στη Στοκχόλμη κάλεσε τα μέλη της να ενισχύσουν τις ικανότητές τους στα διαγνωστικά τεστ και, κυρίως, τις δυνατότητες προσδιορισμού της αλληλουχίας, ώστε να εντοπίζονται καλύτερα οι νέες «βρετανικές», «νοτιοαφρικανικές» ή «βραζιλιάνικες» παραλλαγές, όπως αποκαλούνται.

Επίσης, με δεδομένο «ότι οι πληθυσμοί που ευθύνονται για τη μετάδοση δεν θα εμβολιαστούν για μερικούς μήνες, συνιστάται στα κράτη μέλη να είναι επιφυλακτικά πριν από τη χαλάρωση», των περιοριστικών τους μέτρων.

«Βάσει των στοιχείων για τη σημαντικά υψηλότερη μεταδοτικότητα των νέων παραλλαγών που προκαλούν ανησυχία, οι εθνικές αρχές θα πρέπει να είναι έτοιμες να λάβουν ακόμη αυστηρότερα μέτρα και να ενθαρρύνουν τους πολίτες να τα τηρούν», συνεχίζει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων, προτρέποντας τις αρχές να προετοιμαστούν και για αυξημένους αριθμούς ασθενών στα νοσοκομεία.

Αξίζει να αναφερθεί πως:

Για τη λεγόμενη «βρετανική» παραλλαγή («VOC 202012/01» ή «B.1.1.7»), το ECDC κατέγραφε την Τρίτη σχεδόν 1.300 κρούσματα στις χώρες μέλη του εκτός της Βρετανίας, όπου το στέλεχος πλέον κυριαρχεί.
Για τη νοτιοαφρικανική παραλλαγή («501Y.V2») εντοπίστηκαν 27 κρούσματα σε δέκα χώρες της ζώνης του ECDC, ανάμεσά τους η Γερμανία, η Γαλλία και το Βέλγιο, σύμφωνα με την καταμέτρησή του στις 19 Ιανουαρίου.
Ορατή η ανησυχία στη Γαλλία
Νωρίτερα το βράδυ της Πέμπτης, εξάλλου, ο Υπουργός Υγείας της Γαλλίας προειδοποίησε: «Εάν η κατανομή αυτής της μετάλλαξης (σ.σ. της “βρετανικής”) αυξηθεί σημαντικά και ακολουθήσουμε μια πορεία όπως εκείνη της Αγγλίας, η καραντίνα θα γίνει πιθανόν απόλυτη ανάγκη».

«Η εξάπλωση της “βρετανικής” μετάλλαξης στη γαλλική επικράτεια είναι ίσως ένα καθοριστικό στοιχείο στις στρατηγικές της μάχης κατά της επιδημίας, τις οποίες θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες», είπε ακόμη ο Βεράν, ενώπιον της νομοθετικής επιτροπής της Γερουσίας.

Σημειώνεται πως στη Γαλλία, η «βρετανική» μετάλλαξη αντιπροσωπεύει, σε αυτή τη φάση, περίπου το 1,4% του συνόλου των ημερήσιων μολύνσεων κορωνοϊού, όπως κατέδειξε μια πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη στο σύνολο των θετικών PCR τεστ.

Στην Ελλάδα
Θυμίζουμε πως στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 26 κρούσματα της «βρετανικής» μετάλλαξης, με δύο εξ αυτών να θεωρούνται «ορφανά», γεγονός που σήμανε συναγερμό και στις εγχώριες υγειονομικές αρχές.

Οι φορείς αυτοί, δηλαδή, δεν είχαν ταξιδέψει πρόσφατα στο εξωτερικό, ούτε είχαν έρθει σε επαφή με άτομα που είχαν ταξιδέψει και ως εκ τούτου δεν αποκλείεται η διασπορά της μετάλλαξης στην κοινότητα να βρίσκεται σε εξέλιξη, όπως ήδη συμβαίνει σε πολλές χώρες.

Οι ιολόγοι εξηγούν πως οι παραλλαγές στα στελέχη του κορονοϊού αποτελούν μία αναμενόμενη, φυσική εξέλιξη, ωστόσο η εμφάνιση μεταλλάξεων οι οποίες φαίνεται να διαθέτουν «πλεονέκτημα μετάδοσης», όπως η «βρετανική», απαιτούν, το λιγότερο, αυξημένη ετοιμότητα από τις αρμόδιες αρχές.

Επισημαίνεται πως οι μεταλλάξεις εγείρουν ερωτηματικά και σε σχέση με το κατά πόσο τα διαθέσιμα εμβόλια θα είναι σε θέση να «τερματίσουν» την Covid-19.

O επικεφαλής της επιτροπής λοιμωξιολόγων, Σωτήρης Τσιόδρας, είχε πρόσφατα μιλήσει για το ζήτημα, λέγοντας πως με τα μέχρι τώρα στοιχεία, το εμβόλιο φαίνεται ότι καλύπτει αποτελεσματικά τις «τα περίφημα viriants (σ.σ. παραλλαγές) του Ηνωμένου Βασιλείου. Υπάρχουν, ωστόσο, μεταλλαγές για τις οποίες υπάρχει σε εξέλιξη επιστημονική συζήτηση, για το εάν θα επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα του εμβολίου». «Ένα είναι σίγουρο. Όσο πιο γρήγορα εμβολιάσουμε -και με τον σωστό τρόπο- τον πληθυσμό, πιθανότατα θα αποφύγουμε τη διασπορά και την ανάπτυξη νέων ανθεκτικών στελεχών», είχε προσθέσει ο καθηγητής.
Ο καθηγητής Γενετικής στην Ιατρική Σχολή της Γενεύης, Μανώλης Δερμιτζάκης, έχει επισημάνει, από την πλευρά του, πως όντως μεταλλάξεις θα μπορούσαν να «ξεφεύγουν» από το εμβόλιο: «Δεν νομίζω ότι αυτή την στιγμή έχουμε κάτι να ανησυχούμε συγκεκριμένα αλλά πρέπει να ανησυχούμε γενικότερα για το γεγονός ότι υπάρχουν εμβολιασμοί σε περίοδο που έχουμε πολλά κρούσματα. Επομένως πρέπει να φτιαχτούν και να συνεχιστούν προγράμματα παρακολούθησης αυτών των μεταλλάξεων, όχι μόνο αυτών που ξέρουμε αλλά και καινούργιων παγκόσμια ώστε να προλάβουμε πιθανότητα εάν εμφανιστεί ένα τέτοιο στέλεχος σε σχέση με τα εμβόλια να μπορούμε να το περιορίσουμε γρηγορότερα», είχε σημειώσει σχετικά.

Τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα για την παραλλαγή «Β 1.1.7»
Τα νεότερα δεδομένα σε σχέση με τις εκτιμήσεις για ταχύτερη μετάδοση της «βρετανικής» μετάλλαξης του κορωνοϊού παρέθεσε, μεταξύ άλλων, ο καθηγητής της Πολιτικής της Υγείας του LSE κ. Ηλίας Μόσιαλος, μέσω εκτενούς ανάρτησής του στα κοινωνικά δίκτυα χθες.

Στο ίδιο post ο καθηγητής αναφέρεται και στις ερευνητικές προσπάθειες των επιστημόνων να «αποκωδικοποιήσουν» την εν λόγω παραλλαγή του ιού, γνωστή ως «Β 1.1.7», μέσω κοινοπραξιών.

Αναλυτικά ο κ. Μόσιαλος επισημαίνει:
«Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι ερευνητές του Imperial College London θα ηγηθούν μιας νέας κοινοπραξίας που θα μελετά τις επιπτώσεις των αναδυόμενων μεταλλάξεων στον SARS-CoV-2.

Η κοινοπραξία που ονομάζεται ‘G2P-UK National Virology Consortium’ θα μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι μεταλλάξεις επηρεάζουν τη μεταδοτικότητα των παραλλαγών του κορονοϊού – και το εάν συμβαίνει-, τη σοβαρότητα της συμπτωματολογίας που προκαλεί και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων και των θεραπειών λόγω αυτών των αλλαγών στο γονιδίωμα.

Η κοινοπραξία υποστηρίζεται από κυβερνητική χρηματοδότηση ύψους 2,5 εκατ. λιρών. Η ομάδα θα συνεργαστεί με την κοινοπραξία COVID-19 Genomics UK (COG-UK) και τον Εθνικό Φορέα Δημόσιας Υγείας (Public Health England) και τα αποτελέσματα θα αξιολογούνται και θα συμπεριλαμβάνονται για τη λήψη αποφάσεων και αλλαγών της κυβερνητικής στρατηγικής.

Τι νέα δεδομένα έχουν προκύψει όσον αφορά τη νέα παραλλαγή;

Σε μια πρόσφατη μελέτη (επί του παρόντος αδημοσίευτη αλλά διαθέσιμη σε επίπεδο προδημοσίευσης εδώ), αναλυθήκαν τα συγκριτικά αποτελέσματα των παραλλαγών, όπως προκύπτουν από μοριακά τεστ ρινοφαρυγγικών επιχρισμάτων.

Τα δείγματα συλλέχθηκαν από τις 28 Σεπτεμβρίου 2020 έως τις 2 Ιανουαρίου 2021.

Τα βασικά ευρήματα της μελέτης περιλαμβάνουν τα εξής σημεία:

• Δεν παρατηρείται υψηλότερο ιικό φορτίο στα δείγματα όσων φέρουν την παραλλαγή Β 1.1.7 (με έμμεση αναγωγή από τα αποτελέσματα των μοριακών τεστ)
• Η συχνότητα είναι συγκρίσιμη σε εφήβους και ενήλικες
• Τα ποσοστά των λοιμώξεων σε συμπτωματικούς και ασυμπτωματικούς φορείς είναι παρόμοια.
• Φαίνεται πως η μέση ημερήσια αύξηση των περιπτώσεων που φέρουν την παραλλαγή Β1.1.7, είναι κατά περίπου 6% υψηλότερη, σε σχέση με άλλες παραλλαγές που κυκλοφορούν.
• Υπάρχει σημαντική γεωγραφική και χρονική ετερογένεια της διάδοσης της παραλλαγής.

Τι σημαίνει αυτό;

Ας υποθέσουμε πως δεν υπάρχει καμία άλλη διαφορά μεταξύ της παραλλαγής Β 1.1.7 και των άλλων παραλλαγών που κυκλοφορούν, εκτός από τη μεταδοτικότητα. Οι ειδικοί υποθέτουν -καταρχάς- ότι χρειάζονται 5 ημέρες για να αναπαραχθεί αρκετά μέσα μας ο ιός και να αναπτύξουμε συμπτώματα. Αυτό το διάστημα είμαστε μεταδοτικοί εν αγνοία μας.

Με ρυθμό αύξησης περίπου 6% ημερησίως, και μεσοδιάστημα μεταξύ λοιμώξεων -όπως είπα- 5 ημέρες, αυτό δίνει στην παραλλαγή Β 1.1.7 ένα πλεονέκτημα μετάδοσης 30% σε σχέση με τις άλλες παραλλαγές που κυκλοφορούν. Αυτά τα στοιχεία δηλαδή θα μας έδιναν για την παραλλαγή Β 1.1.7 ένα R περίπου ίσο με 1,3.

Εάν όμως αντί για 5 ημέρες, το χρονικό διάστημα είναι 7 ημέρες, αυτό σημαίνει πως ο ιός έχει πλεονέκτημα μετάδοσης κατά περίπου 50%.

Τι άλλο σημαίνει αυτό;

Οι ασυμπτωματικές λοιμώξεις μπορεί να συμβάλλουν ουσιαστικά στην εξάπλωση της παραλλαγής B.1.1.7 και δυστυχώς δεν μπορούν να καταγραφούν από τον τρόπο ιχνηλάτησης που εστιάζει σε συμπτωματικές περιπτώσεις και στις επαφές τους.

Ο νέος κορονοϊός κυκλοφορεί για περισσότερο από ένα χρόνο και είναι διαδεδομένος σε όλο τον κόσμο. Βρισκόμαστε όμως στο σημείο όπου ο ιός εμφανίζει συνεχώς νέες παραλλαγές.

Η δυναμική – σε πραγματικό χρόνο – καταγραφή των παραλλαγών σε κάθε χώρα είναι κρίσιμης σημασίας. Κάθε χώρα πρέπει να προετοιμαστεί για να αξιολογεί τον κίνδυνο που θέτουν οι αναδυόμενες παραλλαγές ώστε να κατανοούμε σε πραγματικό χρόνο τους μηχανισμούς με τους οποίους δρουν.

Σε πολλές χώρες που γίνεται συστηματική αξιολόγηση και καταγραφή των αλληλουχιών των κλινικών δειγμάτων, όπως οι ΗΠΑ, η Δανία, το Ισραήλ και άλλες, αναμένουν πως η παραλλαγή B.1.1.7 θα είναι το επικρατούν στέλεχος σύντομα. Η συλλογή αντίστοιχων στοιχείων και στη χώρα μας πρέπει να συστηματοποιηθεί».

Δείτε ολόκληρη την ανάρτηση του καθηγητή, και τα αντίστοιχα γραφήματα, παρακάτω: