Όταν ο πόλεμος για τον χρυσό, τη θρησκεία και την εξουσία συναντά την παγκόσμια υποκρισία.
Το Σουδάν ζει την απόλυτη καταστροφή. Μετά από δεκαετίες αστάθειας και δυόμισι χρόνια μετά το ξέσπασμα ενός νέου εμφυλίου, η χώρα έχει βυθιστεί στο χάος. Ο στρατός του ντε φάκτο αρχηγού του κράτους, Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχάν, συγκρούεται με την παραστρατιωτική οργάνωση Rapid Support Forces (RSF) του Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο («Χεμεντί») για τον πλήρη έλεγχο της εξουσίας και του πλούτου του Σουδάν. Τα ορυχεία χρυσού αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους πόρους της χώρας και πηγή χρηματοδότησης των δύο στρατοπέδων. Στο φόντο, μια ανθρωπιστική τραγωδία που η διεθνής κοινότητα προτιμά να αγνοεί.
Από την επανάσταση στην καταστροφή
Η πτώση του δικτάτορα Ομάρ αλ-Μπασίρ το 2019 δεν άνοιξε, όπως ελπίζαμε, τον δρόμο για τη δημοκρατία. Αντίθετα, το Σουδάν μετατράπηκε σε πεδίο μάχης ανάμεσα σε δύο πρώην συμμάχους. Οι φιλοδοξίες για ένωση του στρατού με τις παραστρατιωτικές δυνάμεις κατέρρευσαν τον Απρίλιο του 2023, οδηγώντας σε έναν ανελέητο πόλεμο για την εξουσία, τον χρυσό και την επιρροή.
Οι εκτιμήσεις για τα θύματα διαφέρουν, αλλά πιθανόν ξεπερνούν τις 150.000 νεκρούς, ενώ πάνω από 12 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί από τα σπίτια τους. Ο ακριβής αριθμός παραμένει αδύνατον να επαληθευτεί, καθώς ο ΟΗΕ παραδέχεται ότι δε διαθέτει πρόσβαση σε μεγάλες περιοχές που ελέγχει η RSF. Τις τελευταίες ημέρες, η πτώση της πόλης Ελ Φασέρ συνοδεύτηκε από τουλάχιστον 2.000 εκτελέσεις αμάχων (κυρίως γυναικών και παιδιών) και βιασμούς ενώ η ανθρωπιστική βοήθεια παραμένει σχεδόν ανύπαρκτη.
Περισσότεροι από 24 εκατομμύρια Σουδανοί θεωρούνται ότι βρίσκονται σε οξεία επισιτιστική ανασφάλεια και ο λιμός κινδυνεύει να επεκταθεί.
Η θρησκεία ως όπλο και πρόσχημα
Το Σουδάν, μουσουλμανικό στη συντριπτική του πλειονότητα, ζει ακόμη υπό τη σκιά του ισλαμικού καθεστώτος του Μπασίρ. Ο Μπουρχάν στηρίζεται στους παλαιούς ισλαμιστές του στρατού και στην υποστήριξη θρησκευτικών ομάδων ενώ ο Χεμεντί χρησιμοποιεί τη θρησκεία ως εργαλείο επιρροής, χωρίς ιδεολογική συνέπεια, για να προσεταιριστεί φυλές και συμμάχους.
Στην περιοχή του Νταρφούρ, η πίστη έχει μετατραπεί σε πρόσχημα εθνοκαθάρσεων. Άραβες μουσουλμάνοι εξοντώνουν αφρικανικές μη μουσουλμανικές φυλές, όπως τη χριστιανική μειονότητα, με τη ρητορική του «ιερού πολέμου». Το Ισλάμ έχει γίνει όπλο μίσους και εργαλείο νομιμοποίησης της βαρβαρότητας.
Η διεθνής υποκρισία και η συνενοχή
Ο πόλεμος του Σουδάν δεν είναι αόρατος ούτε για τη Δύση ούτε για τον μουσουλμανικό κόσμο. Ο ΟΗΕ περιορίζεται σε ανακοινώσεις «ανησυχίας» και «εκκλήσεις για ειρήνη», αποδεικνύοντας για ακόμη μια φορά την παραλυμένη του αδυναμία να επιβάλει έστω και μια προσωρινή εκεχειρία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, διχασμένη και αυτάρεσκη, δηλώνει «βαθιά ανησυχία», εν ολίγοις μια μόνιμη ρητορική ανικανότητας.
Αλλά και ο μουσουλμανικός κόσμος έχει τεράστια ευθύνη. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα κατηγορούνται ότι εξοπλίζουν και χρηματοδοτούν την RSF, μέσω παράνομων δικτύων χρυσού ενώ η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία στηρίζουν τον Μπουρχάν, επιδιώκοντας να προστατέψουν συμφέροντα και να ελέγξουν την Ερυθρά Θάλασσα και τα στρατηγικά περάσματα. Όλοι δηλώνουν «μεσολαβητές» αλλά στην πράξη συντηρούν τη φωτιά.
Η Τουρκία, από την πλευρά της, έχει επιλέξει μια ωφελιμιστική στάση, διατηρώντας εμπορικές και στρατιωτικές σχέσεις κυρίως με τον Μπουρχάν. Η Άγκυρα μάλιστα φέρεται να του έχει δώσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar TB2. Για τον Ερντογάν, το Σουδάν είναι μια πύλη για την Αφρική και τα ενεργειακά περάσματα της Ερυθράς Θάλασσας. Έχει και χρυσό, οπότε συμφέρει!
Η ειρήνη δεν ενδιαφέρει λοιπόν κανέναν. Όλοι σιωπούν μπροστά σε μια γενοκτονία εν εξελίξει. Η υποκρισία είναι καθολική, η συνενοχή παγκόσμια.
Ένα έθνος που διαλύεται
Το χώμα του Σουδάν έχει βαφτεί κόκκινο. Και ενώ οι μεγάλες δυνάμεις μετρούν τα συμφέροντά τους, εκατομμύρια άμαχοι λιμοκτονούν, βιάζονται, εξοντώνονται, εκτοπίζονται.
Το Σουδάν μπορεί αύριο να σβήσει από τον χάρτη και κανείς δεν θα το προσέξει. Γιατί, τελικά, αυτό που φαίνεται να ενδιαφέρει τη διεθνή κοινότητα δεν είναι οι άνθρωποι. Είναι ο χρυσός, η ισχύς και η αδιαφορία.
Πού είναι τα πορίσματα του ΟΗΕ; Πού είναι οι στολίσκοι; Πού είναι οι πορείες; Σιωπή. Μόνο η Γάζα φαίνεται να ενδιαφέρει τους «ανθρωπιστές».
