Τελευταία ημέρα του 2022, το γερμανικό περιοδικό Spiegel αποφάσισε να κλείσει τους λογαριασμούς του με τις αμαρτίες της παλιάς χρονιάς και να πιει τελικά το πικρό ποτήρι, αναγνωρίζοντας τα «λάθη» του σχετικά με την υπόθεση της νησίδας στον Έβρο και δημοσιεύοντας συγχρόνως τα αποτελέσματα μιας εσωτερικής «εις βάθος έρευνας». Αποφεύγοντας ωστόσο να αναφέρει το όνομα του συντάκτη του και χωρίς να αναφέρει αν και ποιες κυρώσεις επιβλήθηκαν, τόσο στον ίδιο, όσο και σε εκείνους που δεν διασταύρωσαν τις «πληροφορίες».
Γράφει η Σοφία Βούλτεψη*
Με άφθονο βερμπαλισμό και με μερικά σχόλια της «ερευνητικής ομάδας» του που προσπαθούν απεγνωσμένα να βρουν την δική τους νησίδα σωτηρίας, το Spiegel δεν μας πείθει ότι δεν θα κάνει το επόμενο «λάθος» σε κάποιο επόμενο ρεπορτάζ.
Παρ’ όλα αυτά, ξεκαθάρισαν πως δεν θα αναρτήσουν ξανά τα επίμαχα ρεπορτάζ, μιλούν για «δήθεν θάνατο» της μικρής Μαρίας, παραδέχονται ότι «πράγματι κάναμε λάθη», ότι από τον έλεγχό τους προέκυψε πως τα δεδομένα που έδωσαν οι ΜΚΟ στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δεν ήταν αληθή, πως η περίφημη Μπαϊντά δεν μπορούσε να βρίσκεται στο συγκεκριμένο νησί, αλλά σε νησί τουρκικό που βρίσκεται σχεδόν τέσσερα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά.
Παραδέχονται επίσης πως ο δημοσιογράφος τους έπρεπε να καταλάβει, όταν έλαβε μήνυμα από το νησί Κισσάρι, πως θα ήταν αδύνατον μια ομάδα με αρκετά μικρά παιδιά, μια ηλικιωμένη και μια έγκυο να ανέβει σε μισή μόλις ώρα τέσσερα χιλιόμετρα στον ποταμό.
Το περιοδικό αναφέρει επίσης πως διαθέτει μαρτυρίες για pushbacks, αλλά «κανένα μαγνητοσκοπημένο υλικό ή άλλες αποδείξεις», ενώ ομολογεί ότι «το πού βρίσκεται η ομάδα εκείνες τις μέρες δεν μπορεί να το ανασυνθέσει με ασφάλεια το Spiegel».
Ιδιαίτερο (δημοσιογραφικό) ενδιαφέρον παρουσιάζει το σημείο της «έρευνας» όπου καταβάλλεται προσπάθεια να εξηγηθεί πώς έγινε το «λάθος».
Βιαστικό το ρεπορτάζ, αλλά χωρίς κυρώσεις
Αφού κάνουν μια απόπειρα να δικαιολογήσουν τον (αδικαιολόγητο) συντάκτη τους λέγοντας πως είχε «θορυβηθεί», μας εξηγούν πώς «το έχασαν»! Γράφουν:
«Προκειμένου να αναφερθεί πριν από άλλα ΜΜΕ στην υπόθεση, το άρθρο πρέπει να δημοσιευτεί γρήγορα στην ιστοσελίδα. Ένα μέλος της σύνταξης εξωτερικών θεμάτων μεταφράζει, διορθώνει και συμπληρώνει το κείμενο και εμφανίζεται ως συνυπογράφων το άρθρο. Ενώ στην πρωτότυπη αγγλική εκδοχή σε αρκετά σημεία γίνεται προσεκτική αναφορά με πλάγιο λόγο στον θάνατο του παιδιού («She is reported dead», «the group says, Maria died»), στη γερμανική εκδοχή όλα τελικά αναφέρονται σε ευθύ λόγο.
Το χειρόγραφο όπως και τα άρθρα που ακολουθούν για το θέμα της Μαρίας δεν εξετάζονται από το γραφείο τεκμηρίωσης του Spiegel, που έχει αρμοδιότητα να επανεξετάσει αν ισχύουν όλες οι πληροφορίες. Ωστόσο συχνά συμβαίνει αυτό σε κείμενα που δημοσιεύονται αποκλειστικά στην ιστοσελίδα. Το γραφείο τεκμηρίωσης, λόγω του μεγάλου αριθμού κειμένων που είναι στην επικαιρότητα, μπορεί να εξετάσει μόνο ένα μέρος τους. Οι αρμόδιοι στη σύνταξη εξωτερικών θεμάτων δεν ζήτησαν εξέταση των πληροφοριών από το γραφείο τεκμηρίωσης, για κανένα από τα τρία άρθρα».
Αλήθεια τώρα; Δηλαδή όλα στον βωμό της «πρωτιάς»; Μα τι αξία έχει μια πρωτιά αν ελλοχεύει ο κίνδυνος να χάσεις την αξιοπιστία σου; Και τελικά γιατί αυτή η εμμονή με το συγκεκριμένο θέμα; Και για ποιο λόγο η γερμανική εκδοχή δεν ακολούθησε την πρωτότυπη αγγλική; Ποιος το έκανε αυτό; Τι κυρώσεις είχε; Και πώς έτυχε δηλαδή να μην υπάρξει τεκμηρίωση και για τα τρία κείμενα του ανταποκριτή Γ. Χρηστίδη; Τι το ιδιαίτερο δηλαδή υπήρχε στα συγκεκριμένα κείμενα ώστε να θεωρηθούν υπεράνω πάσης υποψίας;
Και γιατί, όπως, αναφέρεται, ο επικεφαλής του τμήματος στο Αμβούργο έδωσε έγκριση να βρεθεί ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος στο Φυλάκιο χωρίς να έχει λάβει επίσημη άδεια από τις ελληνικές αρχές; Ποιος είναι αυτός που θεωρεί ότι έχει το δικαίωμα να δίνει άδειες για παραβίαση νόμων άλλων χωρών; Έχει δώσει ανάλογες άδειες και για την Γερμανία; Κυρώσεις;
Εκτός και αν το Spiegel προσπαθεί να δικαιώσει τον Σολζενίτσιν, που έλεγε πως «εχθρός της δημοσιογραφίας είναι η βιασύνη και η επιπολαιότητα»!
Και αυτά απαιτούν απαντήσεις!
Ο Marvin Schade, δημοσιογράφος μέσων ενημέρωσης και ιδρυτής της υπηρεσίας «Medieninsider» έγραψε σχετικά με το θέμα το Twitter, σημειώνοντας ότι οι ανακοινώσεις έγιναν προπαραμονή Πρωτοχρονιάς: «Είμαι περίεργος να δω ποιες συνέπειες θα έχει το «Spiegel» από αυτό. Παρά τη λεπτομερή έρευνα, αυτό δεν έπρεπε να συμβεί. Τα υψηλότερα πρότυπα είναι άχρηστα εάν αποτύχουν όλοι οι μηχανισμοί ελέγχου».
Τα συμπεράσματα μιλούν από μόνα τους
Ωστόσο, σημασία έχουν όσα αναφέρονται στα «Συμπεράσματα»:
«Δεν περιγράψαμε σωστά την κατάσταση στο άρθρο μας. Τα δημοσιεύματα του Spiegel δημιουργούν την εντύπωση ότι η ομάδα των προσφύγων ήταν εγκλωβισμένη σχεδόν επί έναν μήνα συνεχώς στο ίδιο ελληνικό νησί. Όμως: ούτε οι μετανάστες ήταν πάντα στο ίδιο νησί ούτε ήταν πάντα σε ελληνικό έδαφος. Στην πραγματικότητα μπορεί να αποδειχθεί μόνο για λίγες ημέρες πού ακριβώς βρίσκονταν οι πρόσφυγες».
Επίσης:
«Η φωτογραφία του φερόμενου ως νεκρού κοριτσιού που είχε στη διάθεσή του το SPIEGEL δεν αποτελεί απόδειξη ότι το παιδί πέθανε πραγματικά. Η φωτογραφία στάλθηκε μέσω WhatsApp και δεν περιέχει μεταδεδομένα που να δείχνουν πότε και πού τραβήχτηκε. Επιπλέον, δεν είναι δυνατόν να πούμε αν το κορίτσι έχει απλώς κλειστά μάτια ή είναι νεκρό.
Αφού ανέλυσε τις φωτογραφίες που τράβηξαν οι πρόσφυγες στον Έβρο, η ερευνητική ομάδα του SPIEGEL κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Maryam B. φωτογραφήθηκε μόνο με τέσσερα από τα υποτιθέμενα πέντε παιδιά της. Επιπλέον, δεν εμφανίστηκε ούτε μία φωτογραφία από την εποχή πρoτού φύγουν ή κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους που θα μπορούσε να αποδείξει ότι δεν υπήρχε απλώς μια άλλη κόρη εκτός από τη Hanin και την Ayah, αλλά δίδυμες αδερφές. Η οικογένεια ισχυρίζεται ότι όλες οι αναμνηστικές φωτογραφίες ήταν αποθηκευμένες σε κινητό τηλέφωνο που τους πήραν οι Έλληνες. Οι συγγενείς ή οι γνωστοί δεν μπορούσαν επίσης να στείλουν κανένα φωτογραφικό αποδεικτικό στοιχείο.
Πού βρήκαν τα πιστοποιητικά γέννησης;
Το περιοδικό κάνει αναφορά και σε επίσημα συριακά έγγραφα! Αν είναι δυνατόν, δηλαδή!
Για να αποδείξει ότι τα δίδυμα κορίτσια Maria και Maya είχαν όντως γεννηθεί, η δικηγόρος των προσφύγων έδωσε στους εκπροσώπους των ΜΜΕ φωτογραφίες από πιστοποιητικά. Επιπλέον, η Maryam B. έδειξε, στη συνάντηση με το SPIEGEL, μέρος του οικογενειακού της βιβλιάριου που είχε στο κινητό της. Το SPIEGEL έλεγξε αυτές τις πληροφορίες μέσω ενός Σύρου δικηγόρου. Και τα πέντε παιδιά είναι πράγματι επίσημα εγγεγραμμένα στη Συρία. Ωστόσο, η ημερομηνία εγγραφής των τριών μικρότερων, της Maria, της Maya και του Hanin, είναι η 3η Νοεμβρίου 2022, σχεδόν τρεις μήνες μετά τον υποτιθέμενο θάνατο του παιδιού.
Περαιτέρω έρευνα αποκάλυψε ότι στη Συρία είναι δυνατόν κάποιος να δηλώσει το παιδί του μέχρι και ένα χρόνο μετά τη γέννησή του. Η χώρα μαστίζεται από εμφύλιο πόλεμο από το 2011. Δεν είναι ασυνήθιστο τα νεογέννητα να μην δηλώνονται στις Αρχές. Σύμφωνα με πληροφορίες του SPIEGEL, θα ήταν σχετικά εύκολο να αποκτήσει κανείς επίσημα έγγραφα χωρίς στην πραγματικότητα να υπάρχει παιδί: με τις κατάλληλες διασυνδέσεις, μπορεί να διευθετηθεί κάτι τέτοιο με περίπου 50 δολάριο ανά άτομο στα προάστια της Homs.
Δεν είναι επίσης βέβαιο εάν τα παιδιά της Maryam B. γεννήθηκαν στη Συρία. Άτομο από το οικογενειακό τους περιβάλλον στη Συρία λέει ότι η Maryam B. και ο Mohammad A. διέφυγαν στην Τουρκία πριν από χρόνια. Το ζευγάρι δεν έχει δίδυμα. Ωστόσο, ούτε αυτή η δήλωση μπορεί να επαληθευτεί.
Ακόμα κι αν αποδεικνυόταν χωρίς αμφιβολία ότι η Maryam B. γέννησε τα δίδυμα Maria και Maya στη Συρία, αυτό δεν θα επιβεβαίωνε ότι ένα από τα παιδιά έχασε πράγματι τη ζωή του στον Έβρο».
Για τους σκορπιούς
«Περισσότερα από 30 είδη σκορπιού είναι ενδημικά στην Ελλάδα. Όλα έχουν δηλητήριο. Αλλά στην περιοχή θεωρείται ότι υπάρχει μόνο το Mesobuthus gibbosus. Κανονικά ένα τσίμπημα θα πρέπει να είναι πολύ επώδυνο, όχι θανατηφόρο. Και οι μεγάλες αιμορραγίες, σύμφωνα με τους γιατρούς, είναι μάλλον απίθανες. Ωστόσο δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι ένα πεντάχρονο αφυδατωμένο παιδί με την υγεία του σε κακή κατάσταση, μπορεί να πεθάνει από το τσίμπημα σκορπιού».
Τελικό συμπέρασμα
«Εξαιτίας της κατάστασης των πηγών, το Spiegel θα έπρεπε να είχε διατυπώσει σαφώς πιο προσεκτικά τις αναφορές για το σημείο όπου βρίσκονταν οι πρόσφυγες και κυρίως για τον θάνατο του κοριτσιού. Ακόμα και αν απουσιάζει μια οριστική απόδειξη, υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποιοι εκ των προσφύγων θα μπορούσαν να έχουν επινοήσει τον θάνατο του παιδιού μέσα στην απόγνωσή τους. Πιθανόν να σκέφτηκαν ότι έτσι τελικά θα σώζονταν.
Δεν πρόκειται να αναρτήσουμε ξανά στην ιστοσελίδα τα προηγούμενα δημοσιεύματα για την υπόθεση της Μαρίας – ούτε σε επεξεργασμένη μορφή. Θα έπρεπε να διορθωθούν πάρα πολλά για να γίνει αυτό. Αντ’ αυτού δημοσιεύουμε εδώ τα αποτελέσματα της εις βάθος έρευνάς μας».
Ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει!
Το τραγικό είναι ότι και μετά την συγγνώμη του Spiegel ο ΣΥΡΙΖΑ, δια του κ. Σπίρτζη, επέμεινε ότι… τα λάθος ρεπορτάζ ήταν τα σωστά! Και προκειμένου να αντιστρέψει την πραγματικότητα, χρησιμοποιεί τα φληναφήματα με τα οποία το περιοδικό – ενδιαμέσως των παραδοχών του – προσπαθεί να δικαιολογηθεί.
Δεν περιμέναμε κάτι άλλο από τον ΣΥΡΙΖΑ!
Οι εξυπνάδες της Σαμοθράκης
Αλλά επειδή τον περασμένο Οκτώβριο το Δημοσιογραφικό Συνέδριο της Σαμοθράκης στηρίχθηκε σε όλα αυτά που τώρα αποδεικνύονται οικτρά ψεύδη, κάποιοι πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους.
Με πρώτους τους διοργανωτές που έφεραν στο Συνέδριο τον Χρηστίδη, για να επιμείνει στο αφήγημά του και να κατηγορήσει μάλιστα τους Έλληνες δημοσιογράφους ότι τάχα αυτολογοκρίνονται.
Για μια ολόκληρη μέρα προσπαθούσαν να βγάλουν το άσπρο μαύρο. Έπεσαν πάνω να μας φάνε – εμένα που θύμισα τις παγκόσμιες αρχές δημοσιογραφικής δεοντολογίας και τον αντιπρόεδρο της ΕΣΗΕΑ Γιώργο Γαβαλά που συντόνιζε την συζήτηση. Μας σταύρωσαν! Λοιδορίες και ειρωνείες ότι τάχα τους παρέδωσα μαθήματα δημοσιογραφικής δεοντολογίας – ενώ αυτοί τα ξέρουν όλα.
Είχα τότε γράψει ένα άρθρο: https://tomanifesto.gr/dimosiografiko-synedrio-samothrakis-
oi-ethnikes-apeiles-kai-i-parea-poy-sykofantei-tin-ellada/
Οι μεγάλοι κριτές και κήνσορες – με πρώτον τον Χρηστίδη – μίλησαν για παραλήρημα.
Βέβαιοι και οι δημοσιογράφοι ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ!
Είχαν προηγηθεί οι δημοσιογράφοι ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Αρβανίτης και Κούλογλου που μοίραζαν εξώδικα και απειλούσαν με αγωγές ενώ, όπως τον Αύγουστο έγραψε ο Κούλογλου, «στην πραγματικότητα αποδείχτηκε λίγο μετά ότι είχαμε απόλυτο δίκιο. Τώρα θα αναλάβουν τις ευθύνες και θα παραδεχτούν ότι έκαναν προπαγάνδα ή θα πάμε στα δικαστήρια» (συνέντευξη στο Κόκκινο 105,5).
Είπε επίσης τότε ο κ. Κούλογλου: «Η Τουρκία έλεγε ότι η νησίδα είναι ελληνική και η Ελλάδα το αντίθετο. Επειδή γνωρίζουν ότι ήταν ελληνική και μπροστά στην προσπάθειά τους να παίξουν με το ακροδεξιό κοινό και να ακολουθήσουν αυτή την απάνθρωπη πολιτική, είναι έτοιμοι στην κυβέρνηση της Ν.Δ. να επαναπροωθήσουν και νησίδα στην Τουρκία! Εκτός από πρόσφυγες, τώρα επαναπροωθούν και ελληνικές νησίδες!».
Αρβανίτης και Κούλογλου είχαν στις 14 Αυγούστου 2022 καταθέσει κατεπείγουσα ερώτηση στην Κομισιόν, όπου εμφανίζονταν απόλυτα βέβαιοι. Έγραφαν: «Ένα κορίτσι 5 ετών έχασε τη ζωή του από τσίμπημα σκορπιού στη νησίδα και η μητέρα της διατηρεί το πτώμα της στο νερό του ποταμού, προκειμένου να επιβραδύνει τη σήψη, ενώ σε κρίσιμη κατάσταση βρίσκεται και άλλο 9χρονο κορίτσι και ανάμεσα στους εγκλωβισμένους υπάρχουν τρεις έγκυες και αρκετοί που χρήζουν επείγουσας ιατρικής βοήθειας».
Αναρωτιέμαι αν τώρα έχουν κάτι να πουν.
Και πάντως πρέπει άμεσα να συμβούν τα ακόλουθα:
Να αποσύρει η ΕΣΗΕΜ-Θ την ανακοίνωσή της
Η ΕΣΗΕΜ-Θ (Ένωση Συντακτών Μακεδονίας – Θράκης) η δημοσιογραφική ένωση της οποίας είναι μέλος ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος, είχε στις 30 Αυγούστου εκδώσει ανακοίνωση, υπό τον τίτλο «Όχι στη στοχοποίηση δημοσιογράφων), σύμφωνα με την οποία:
«Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΜ-Θ αποδοκιμάζει την στοχοποίηση του δημοσιογράφου-μέλους της Γιώργου Χρηστίδη από το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής και Ασύλου.
Η ανακοίνωση με την οποία το υπουργείο «φωτογράφισε» τον συνάδελφο κατηγορώντας τον ότι παραπλάνησε τις αρχές για να εξασφαλίσει συνεντεύξεις με μετανάστες στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης Φυλακίου, άνοιξε τον δρόμο σε μια διαδικτυακή εκστρατεία εναντίον του, με την αποκάλυψη μάλιστα προσωπικών στοιχείων, κατά τρόπο που ξεκάθαρα απειλεί την ασφάλειά του.
Η ΕΣΗΕΜ-Θ υπενθυμίζει στις αρχές ότι οφείλουν να προστατεύουν τους δημοσιογράφους ώστε να ασκούν ανεμπόδιστα το έργο τους και όχι να ενισχύουν το κλίμα απειλών εναντίον τους από πολέμιους της ελεύθερης ενημέρωσης».
Η ΕΣΗΕΜ-Θ οφείλει να αποσύρει την συγκεκριμένη ανακοίνωση και να λάβει μέτρα.
Πού είναι οι Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα;
Την ίδια περίοδο, και οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα» (της γνωστής λίστας όπου ελευθερία του Τύπου υπάρχει σε όλες τις χούντες του κόσμου) τιτίβισαν στο Twitter, γράφοντας ότι ο δημοσιογράφος απειλείται με νομικά μέσα «μετά την έρευνά του για τις συνθήκες στο Κέντρο Μεταναστών στο Φυλάκιο, χρησιμοποιώντας την δημοσιογραφική μέθοδο της βύθισης (immersion)»!
Θα αποσύρουν το σχόλιό τους περί… βύθισης, μεθόδου δικής τους έμπνευσης που δεν αναφέρεται σε κανέναν κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας στον κόσμο;
Θα παραιτηθεί η κυρία Πρόεδρος;
Και βέβαια πρέπει να κάνει την αυτοκριτική της – για να πούμε την αλήθεια πρέπει να παραιτηθεί – η Μάγια Σέβερ από την Κροατία, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων, που στο Συνέδριο της Σαμοθράκης κατέφθασε φορτσάτη για να… διδάξει στην Ελλάδα ελευθερία του Τύπου και του λόγου!
Έπραξε το ακριβώς αντίθετο: Θυμωμένη, με γκριμάτσες αποδοκιμασίας, εχθρική, αδιάφορη για την αντίθετη άποψη, που έκανε το παν για να μην ακουστεί, διακόπτοντάς με όταν απαντούσα σε ερωτήματα, αρπάζοντας το μικρόφωνο για να το δώσει στον Χρηστίδη πριν τελειώσω την φράση μου και τον ρόλο του συντονιστή από τον Γ. Γαβαλά, έδωσε ένα ρεσιτάλ λογοκρισίας.
Σίγουρος και ο Κατρούγκαλος
Και τέλος, κάτι πρέπει να μας πει και ο κ. Κατρούγκαλος. Ο οποίος στις 19 Αυγούστου, σε εκπομπή στο Open, εμφάνισε λίστα με το «νεκρό κοριτσάκι» και αργότερα τιτίβισε εναντίον μου:
«Η κα Σοφία Βούλτεψη, ανάμεσα σε άλλα ψεύδη, ενδεικτικά των τραγικών αδιεξόδων και αντιφάσεων της κυβέρνησης, αμφισβήτησε ότι οι 38 πρόσφυγες του πρόσφατου δράματος ήταν οι ίδιοι που πήραν αποφάσεις ασφαλιστικών από το ΕΔΔΑ.
Ιδού τα ονόματα. Με αρ.36 το νεκρό κοριτσάκι».
Θα μας πει κάτι τώρα; Γιατί εύκολα κατηγορούν κάποιοι τους άλλους για «ψεύδη», αλλά όταν τα πραγματικά ψεύδη αποκαλύπτονται εξαφανίζονται!
Όχι δεν φτάνει η επανόρθωση από το Spiegel. Πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους και εκείνοι οι Έλληνες που υιοθέτησαν τα ψεύδη και πρωτοστάτησαν σε μια πρωτοφανή εκστρατεία κατασυκοφάντησης της πατρίδας μας…
*Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, δημοσιογράφος
