Η Σαντορίνη, ένα από τα πιο εμβληματικά νησιά του Αιγαίου, βρίσκεται στο επίκεντρο νέας επιστημονικής έρευνας λόγω της αυξημένης σεισμικής δραστηριότητας και των κατολισθητικών φαινομένων που παρατηρούνται στην περιοχή. Μια ομάδα ειδικών από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) έχει αναλάβει μια καινοτόμα αποστολή για την αποτύπωση και ανάλυση των επικίνδυνων ζωνών, χρησιμοποιώντας προηγμένα συστήματα τηλεανίχνευσης και επεξεργασίας δεδομένων.
Χαρτογράφηση επικίνδυνων περιοχών
Το Σάββατο (22/2), ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Τηλεανίχνευσης, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Μανώλη Βασιλάκη, μετέβη στη Σαντορίνη για την καταγραφή κρίσιμων περιοχών που παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο κατολισθήσεων. Οι ζώνες ενδιαφέροντος περιλαμβάνουν τον όρμο του Αθηνιού, το Παλαιό Λιμάνι, το Αμμούδι, την Αρμένη και τον Κόρφο στη Θηρασιά.
Η μελέτη βασίζεται σε σύγχρονα μέσα παρακολούθησης, όπως μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (UAVs) εξοπλισμένα με αισθητήρες LiDAR και κάμερες υψηλής ανάλυσης, επιτρέποντας τη λεπτομερή αποτύπωση της διάβρωσης των πρανών. Αυτά τα δεδομένα θα επιτρέψουν στους επιστήμονες να εντοπίσουν τις πιο ευάλωτες περιοχές και να προβλέψουν μελλοντικές κατολισθήσεις.
Διαρκής παρακολούθηση και προληπτικά μέτρα
Σύμφωνα με τον καθηγητή Βασιλάκη, η συστηματική καταγραφή της εξέλιξης των γεωλογικών μεταβολών είναι κρίσιμη για την κατανόηση των παραγόντων που επιταχύνουν τις κατολισθήσεις. Η έρευνα επικεντρώνεται σε δύο επίπεδα:
- Επαναλαμβανόμενες μετρήσεις για την ανάλυση των επιφανειακών μεταβολών και την πρόβλεψη σημείων με αυξημένο κίνδυνο καταπτώσεων.
- Χρήση προσομοιώσεων για την εκτίμηση της διαδρομής των βράχων σε περίπτωση κατολισθήσεων, με σκοπό τη λήψη μέτρων προστασίας.
Η αρχική φάση της έρευνας θα επικεντρωθεί στο Αμμούδι, την Αρμένη και τη Θηρασιά, ενώ ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στον Παλαιό Λιμένα, όπου έχουν ήδη σημειωθεί καταπτώσεις, ακόμα και στο τελεφερίκ.
Εφαρμογή προηγμένων τεχνολογιών παρακολούθησης
Πέρα από τις επιτόπιες καταγραφές, οι επιστήμονες του ΕΚΠΑ θα αξιοποιήσουν δεδομένα από ελληνικούς μικροδορυφόρους για τη διαχρονική ανάλυση των μεταβολών στην επιφάνεια του νησιού. Εξετάζεται επίσης η εγκατάσταση ειδικών ραντάρ και αισθητήρων σε στρατηγικές θέσεις, όπως απέναντι από τα Φηρά, το Φηροστεφάνι, την Οία και τη Θηρασιά. Παρόμοιες συσκευές θα μπορούσαν να τοποθετηθούν και στο Παλαιό Λιμάνι, σε καίρια σημεία κοντά στο τελεφερίκ.
Τα εν λόγω όργανα, που χρησιμοποιούνται διεθνώς για την ανίχνευση κατολισθήσεων και χιονοστιβάδων, έχουν τη δυνατότητα να αποστέλλουν ειδοποιήσεις σε πραγματικό χρόνο, συμβάλλοντας στην έγκαιρη προειδοποίηση των αρχών και των πολιτών.
Η ανάγκη για λήψη μέτρων
Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Βασιλάκης, οι κατολισθήσεις αποτελούν έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους που συνδέονται με τη σεισμική δραστηριότητα. «Ο άνθρωπος κινδυνεύει όχι από τον ίδιο τον σεισμό, αλλά από τα κτίρια που δεν έχουν τις κατάλληλες προδιαγραφές και από δευτερογενή γεωδυναμικά φαινόμενα, όπως οι κατολισθήσεις», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Στο πλαίσιο της έρευνας, η ομάδα του ΕΚΠΑ θα καταθέσει στις αρμόδιες αρχές προτάσεις για βραχυχρόνια και μακροχρόνια μέτρα πρόληψης. Ορισμένα από αυτά περιλαμβάνουν την τοποθέτηση νέων προστατευτικών πλεγμάτων και τη συντήρηση των υπαρχόντων, την εγκατάσταση συστημάτων παρακολούθησης και την εφαρμογή μέτρων σταθεροποίησης του εδάφους.
Η Σαντορίνη αποτελεί αντικείμενο συστηματικής γεωλογικής μελέτης εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια, με παλαιότερες έρευνες να έχουν οδηγήσει σε σημαντικές παρεμβάσεις, όπως οι φράχτες στον Αθηνιό. Στόχος των επιστημόνων είναι η συνέχιση της έρευνας με σύγχρονες τεχνολογίες και η διάθεση των ευρημάτων στις αρχές, ώστε να διαμορφωθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο προστασίας και διαχείρισης κινδύνων για το νησί.
