«Μεγάλη νίκη» για τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου χαρακτηρίζει το Reuters το νέο πλαίσιο δημοσιονομικών κανόνων που συμφωνήθηκε στο σημερινό Ecofin.
Καταρχάς, οι βασικές προβλέψεις για το δημοσιονομικό έλλειμμα (3% του ΑΕΠ) και το δημόσιο χρέος (60% του ΑΕΠ) παραμένουν αμετάβλητες, ωστόσο επέρχονται σημαντικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο παρακολουθείται η τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων από τις εθνικές κυβερνήσεις (το λεγόμενο «προληπτικό σκέλος») αλλά και στον τρόπο με τον οποίο ενεργοποιείται και θα λειτουργεί η λεγόμενη Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος – δηλαδή η ένταξη σε «καθεστώς επιτήρησης» (το λεγόμενο «διορθωτικό σκέλος»).
Η μεταρρύθμιση έρχεται καθώς τα επίπεδα του χρέους στις χώρες – μέλη πήγαν σε επίπεδα ρεκόρ από τα προγράμματα ανάκαμψης από την πανδημία και με την ΕΕ να χρειάζεται να ξεκινήσει νέες δαπάνες για να διατηρήσει τους στόχους της για το κλίμα, τη βιομηχανική πολιτική και την ασφάλεια.
«Έχουμε πλέον καταλήξει σε μια καλή συμφωνία σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ», δήλωσε η Ολλανδή υπουργός Οικονομικών Σίγκριντ Κάαγκ. «Η συμφωνία αυτή προβλέπει δημοσιονομικούς κανόνες που ενθαρρύνουν τις μεταρρυθμίσεις, με περιθώριο για επενδύσεις και προσαρμοσμένους στη συγκεκριμένη κατάσταση του εκάστοτε κράτους μέλους».
Όλοι ευχαριστημένοι
Οι νέοι κανόνες ορίζουν ελάχιστα ποσά μέσης μείωσης του ελλείμματος και του χρέους που πρέπει να τηρεί μια κυβέρνηση, ώστε να ικανοποιηθεί το στρατόπεδο των «αυστηρών» χωρών της ΕΕ, του οποίου ηγείται η Γερμανία.
Όμως, σε γενικές γραμμές, οι νέοι κανόνες είναι πιο επιεικείς από το προηγούμενο πλαίσιο, σηματοδοτώντας μια νίκη για τις χώρες του Νότου κυρίως με επικεφαλής τη Γαλλία.
Η συμφωνία θα πρέπει τώρα να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτού γίνει νόμος. Ορισμένες λεπτομέρειες ενδέχεται να τροποποιηθούν, όμως η γενική κατεύθυνση των αλλαγών είναι απίθανο να αλλάξει.
Η συμφωνία δεν θα έχει αντίκτυπο στη δημοσιονομική πολιτική της ΕΕ το 2024, επειδή οι εθνικοί προϋπολογισμοί για το επόμενο έτος έχουν ήδη αποφασιστεί με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές που συμφωνήθηκαν νωρίτερα το 2023.
Οι αλλαγές
Ωστόσο, οι νέοι κανόνες θα ορίσουν έναν αργό, αλλά σταθερό ρυθμό μείωσης του ελλείμματος και του χρέους από το 2025 σε τέσσερα έως επτά χρόνια, με τη δυνατότητα μεγαλύτερης διάρκειας, εάν μια χώρα προβεί σε μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σε τομείς στους οποίους η ΕΕ δίνει προτεραιότητα.
Με τους υφιστάμενους κανόνες κάθε κράτος-μέλος που έχει χρέος άνω του 60% του ΑΕΠ είναι υποχρεωμένο να μειώνει κάθε χρόνο το χρέος του κατά το 1/20 του υπερβάλλοντος ποσού. Με τους νέους κανόνες η απαιτούμενη μείωση χρέους θα υπολογίζεται με βάση τα χαρακτηριστικά κάθε κράτους μέλους, ενώ ως ελάχιστο όριο για τα κράτη με υψηλό χρέος (>90% του ΑΕΠ) όπως η Ελλάδα τίθεται η ετήσια μέση μείωση του χρέους κατά 1%.
Δεδομένου ότι πολλές κυβερνήσεις της ΕΕ θα πρέπει να εξυγιάνουν τα δημόσια οικονομικά, ενώ παράλληλα θα πρέπει να κάνουν τεράστιες επενδύσεις για τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ΑΠΕ, οι νέοι κανόνες δίνουν περισσότερο χρόνο για εξυγίανση με αντάλλαγμα μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις.
Οι νέοι κανόνες δίνουν επίσης ειδική μεταχείριση στις αμυντικές δαπάνες, ένα ευαίσθητο θέμα για πολλές κυβερνήσεις της ΕΕ μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, και εστιάζουν στις καθαρές δαπάνες και όχι στο διαρθρωτικό ή το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα, καθώς οι καθαρές δαπάνες βρίσκονται υπό τον άμεσο έλεγχο μιας κυβέρνησης.
