“Η φετινή συζήτηση για την κύρωση του Κρατικού Προϋπολογισμού γίνεται βέβαια για δεύτερη συνεχή χρονιά στη σκιά της παγκόσμιας και πρωτοφανούς πανδημίας, ταυτόχρονα όμως σηματοδοτεί την επιστροφή της Χώρας μας σε κανονική τροχιά ανάπτυξης. Το ζητούμενο από την έναρξη της πανδημίας του COVID μέχρι και σήμερα είναι πρωταρχικά η στήριξη της κοινωνίας, μέσα από την θωράκιση της κοινωνικής αλληλεγγύης, αλλά και η όσο το δυνατό ταχύτερη ανάκαμψη της οικονομίας και η εμπέδωση κλίματος σταθερότητας” τόνισε κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού στη Βουλή ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Παναγιώτης Πικραμμένος.
Ολόκληρη η τοποθέτησή του έχει ως εξής: “Σήμερα θα ήθελα να σας μιλήσω για την κατάσταση των θεσμών στην χώρα μας και ειδικότερα την κατάσταση στις ανεξάρτητες αρχές και στην Δικαιοσύνη.
Όπως βεβαίως γνωρίζετε, η ποιότητα των θεσμών μιας χώρας αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ύπαρξη κοινωνικής ειρήνης, αλλά και οικονομικής ανάπτυξης.
Ένα ποιοτικό θεσμικό περιβάλλον συνιστά καταλυτικό παράγοντα για να καταστεί μία οικονομία ανταγωνιστική.
Γιατί εξασφαλίζει τα βασικά κίνητρα για την πραγματοποίηση επενδύσεων, δηλαδή ασφάλεια και προβλεψιμότητα.
Η σημασία όμως των θεσμών αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή που προήλθε από την πανδημία του COVID και ανέδειξε πόσο σημαντικό είναι για την οικονομία ένα ισχυρό και δίκαιο θεσμικό περιβάλλον.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ενεργοποίηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο του Ταμείου Ανάκαμψης. Πρόκειται για ένα έκτακτο χρηματοδοτικό εργαλείο, προορισμένο να στηρίξει τις οικονομίες των ευρωπαϊκών χωρών σε μία περίοδο κρίσης, το οποίο δεν έρχεται όμως ως ένα απλό «δώρο».
Έρχεται με αυστηρούς όρους. Η πιστή και έγκαιρη τήρηση των όρων αυτών, η οποία είναι και προϋπόθεση για την εκταμίευση των χρημάτων, συνδέεται αναπόφευκτα με την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα των θεσμών.
Η πρώτη εικόνα για την χώρα μας ήταν πολύ καλή. Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας έτυχε ενθουσιώδους αποδοχής από τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μένει όμως ακόμη πολύ δουλειά για την επιτυχή ολοκλήρωση του Σχεδίου και εκεί θα πρέπει οι θεσμοί να λειτουργήσουν με διαφάνεια και αποδοτικότητα.
Αναφέρομαι χαρακτηριστικά στους θεσμούς που θα ασκήσουν τον έλεγχο των δημόσιων συμβάσεων που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης. Θα χρειαστεί διαφανής, γρήγορος και νομικά άρτιος έλεγχος. Γι’ αυτό επιχειρούμε την αναβάθμιση και θεσμική ενίσχυση των αρμόδιων ανεξάρτητων αρχών, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις.
Η προσπάθεια αυτή εντάσσεται σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό της Κυβέρνησης που αφορά στον εξορθολογισμό της κατάστασης που επικρατεί στις ανεξάρτητες αρχές και έχει ως στόχο την πιο αποτελεσματική λειτουργία τους.
Οι ανεξάρτητες αρχές είναι θεσμός των τελευταίων δεκαετιών και αποτελεί προϊόν μιας διαφορετικής αντίληψης διακυβέρνησης, προορισμένης να παρέχει μείζονες εγγυήσεις ανεξαρτησίας.
Ωστόσο, το νομικό καθεστώς και πλαίσιο λειτουργίας τους, όπως έχει διαμορφωθεί στην Χώρα μας, είναι εντελώς ανομοιόμορφο και αποτελεί πηγή προβλημάτων και δυσλειτουργιών.
Στο πλαίσιο αυτό, επιδιώκουμε μία προσεκτική αποσαφήνιση του ρόλου κάθε αρχής, προτού καταλήξουμε σε συμπεράσματα για το εάν και σε ποιες περιπτώσεις χρειάζεται ενοποίηση αρχών με όμοιο ή συναφές αντικείμενο, ακόμα και κατάργηση αρχών που δεν έχουν να παρουσιάσουν έργο.
Θα ήθελα όμως ιδιαίτερα να αναφερθώ στην Δικαιοσύνη, η οποία αποτελεί έναν από τους πιο κρίσιμους παράγοντες, όχι μόνον για την διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, αλλά και για την καλλιέργεια κλίματος θεσμικής σταθερότητας, επενδυτικής εμπιστοσύνης και εντέλει οικονομικής ανάπτυξης.
Είναι πλέον κοινά αποδεκτό ότι η απονομή της δικαιοσύνης επιδρά αποφασιστικά στην οικονομία. Πολλές μελέτες της οικονομικής θεωρίας μαρτυρούν ότι ακόμη και το καλύτερα σχεδιασμένο κανονιστικό περιβάλλον μπορεί να μην είναι αποδοτικό αν δεν συνδυαστεί με ένα αποτελεσματικό δικαστικό σύστημα.
Υπάρχουν αναλύσεις που αποδεικνύουν ότι ένα έτος καθυστέρησης στην εκδίκαση των υποθέσεων ενώπιον των Δικαστηρίων μπορεί να επιβραδύνει την ανάπτυξη έως και κατά 1%.
Ένα δικαστικό σύστημα είναι αποτελεσματικό μόνον όταν παρακολουθεί τη σύγχρονη πραγματικότητα και επικαιροποιείται ανάλογα, όταν δηλαδή μεταρρυθμίζεται και προσαρμόζεται στις εξελίξεις.
Οι όποιες μεταρρυθμίσεις βέβαια θα πρέπει να εντάσσονται σε ένα προσεκτικά σχεδιασμένο, ενιαίο και συνεκτικό πλαίσιο.
Σε κάθε περίπτωση, έχει μεγάλη σημασία η προηγούμενη συνεννόηση και η ευρεία συναίνεση. Συναίνεση τόσο εντός του πολιτικού κόσμου, όσο και από τους ίδιους τους φορείς απονομής της Δικαιοσύνης.
Εάν όλοι οι εμπλεκόμενοι αποδεχθούν τέτοιες θεσμικές αλλαγές ως απολύτως αναγκαίες και τις υποστηρίξουν ανεπιφύλακτα, ως ένα αδιαπραγμάτευτο αίτημα της σύγχρονης κοινωνίας και της οικονομίας, τότε μόνον θα μπορούμε να μιλήσουμε για πραγματική μεταρρύθμιση στην Δικαιοσύνη.
Διαφορετικά, πολλές αλλαγές θα κινδυνεύσουν να αποτύχουν, όπως τόσες φορές συνέβη στο παρελθόν.
Η Κυβέρνηση έχει ήδη αναλάβει πολλές πρωτοβουλίες, οι οποίες αναμένουμε ότι θα συμβάλλουν ουσιαστικά στην μείωση του χρόνου που απαιτείται για την έκδοση των αποφάσεων.
Χαρακτηριστικά αναφέρω:
– την συνεχή επέκταση του ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος στα δικαστήρια
– την δυνατότητα τηλεσυνεδρίασης (στα ΔΔ) και διενέργεια διάσκεψης εξ αποστάσεως
– την ίδρυση Γραφείου Συλλογής και Επεξεργασίας Δικαστικών Στατιστικών Στοιχείων (JustStat)
– την υποχρεωτική ηλεκτρονική κατάθεση όλων των δικογράφων στο Συμβούλιο της Επικρατείας και όλα τα Διοικητικά Δικαστήρια
– την ίδρυση ειδικών τμημάτων για υποθέσεις με εξειδικευμένο αντικείμενο
Θεμελιώδης είναι η πρόσφατη νομοθετική πρωτοβουλία της Κυβέρνησης, η οποία μάλιστα υπερψηφίστηκε με ευρύτατη πλειοψηφία, για την συνολική μεταρρύθμιση της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών, ως μία αναγκαία και ουσιαστική «επένδυση» στις νέες γενεές δικαστών.
Στο νομοθέτημα αυτό περιλαμβάνονται ρυθμίσεις όπως:
– η καθιέρωση πιο ουσιαστικών και αξιοκρατικών κριτηρίων επιλογής
– η εκπαίδευση και επιμόρφωση σε νέα αντικείμενα, όπως η οικονομική θεωρία και ανάλυση, νέες τεχνολογίες κ.λπ.
– η υποχρεωτική επιμόρφωση με σύγχρονες εκπαιδευτικές μεθόδους.
Κομβικής σημασίας για την απονομή ταχείας και αποτελεσματικής δικαιοσύνης είναι επίσης, για την Κυβέρνηση αλλά και για την επίτευξη των στόχων του Ταμείου Ανάκαμψης, ο τρόπος αξιολόγησης των δικαστικών λειτουργών καθώς και η διαδικασία με την οποία αυτοί προάγονται.
Όμως, οι όποιες αλλαγές γίνουν σε αυτόν τον τομέα, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά σχεδιασμένες, έτσι ώστε σε καμία περίπτωση να μην μπορεί να τεθεί εν αμφιβόλω η δικαστική ανεξαρτησία.
Με τις μεταρρυθμίσεις αυτές και άλλες που θα ακολουθήσουν, σκοπεύουμε να συμβάλλουμε στην δημιουργία μίας νέα γενεάς δικαστικών λειτουργών, που θα ανταποκρίνονται στις σύγχρονες συνθήκες της λειτουργίας του Κράτους, της κοινωνίας και της οικονομίας.
Τέλος, καταλυτικός για την ταχεία και αποτελεσματική απονομή της δικαιοσύνης, αλλά και την επίτευξη των στόχων του Ταμείου Ανάκαμψης είναι ο λεγόμενος «δικαστικός χάρτης».
Πρόκειται για την ορθολογική οργάνωση των δικαστικών περιφερειών της χώρας και την συνακόλουθη ίδρυση, κατάργηση ή ανακατανομή στις περιφέρειες αυτές των διαφόρων δικαστικών δομών, βάσει αξιόπιστων στοιχείων και στατιστικών δεδομένων τα οποία αναμένουμε να συλλέξουμε.
Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι συνάδελφοι,
Κλείνοντας, και επειδή σήμερα μιλάμε για τον προϋπολογισμό, θέλω και πάλι να τονίσω ότι ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό σύστημα απονομής Δικαιοσύνης αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη και ευημερία της Χώρας.
Ας συμβάλλουμε όλοι (και όχι μόνον η Κυβέρνηση) ώστε η κατάσταση της Δικαιοσύνης στην Ελλάδα να σταματήσει να αποτελεί επενδυτικό ρίσκο και να γίνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Χώρας μας.
Ο πλούτος που θα προκύψει θα ανήκει σε όλους τους Ελληνες”.
