«Το Βυζάντιο ήταν φως» υπογράμμισε ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος σε εκδήλωση με τίτλο: «Γιατί το Βυζάντιο;», με αφορμή τη σύναψη Μνημονίου Συνεργασίας, μεταξύ του δήμου Θεσσαλονίκης και του σωματείου «Βυζαντινή Οικουμένη» για την από κοινού προώθηση της έρευνας και μελέτης του βυζαντινού κόσμου και τη φιλοξενία του ιστορικού βυζαντινολογικού αρχείου στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης.
«Αυτός ο πολιτισμός, ο κοινός μας ευρωπαϊκός πολιτισμός, το αέτωμα του, στηρίζεται σε τρεις κίονες: Αρχαία Ελλάδα, Ρώμη, Χριστιανική Διδασκαλία» είπε ο κ. Παυλόπουλος στην ομιλία του και πρόσθεσε: «Το Βυζάντιο μέσα από τη Χριστιανική Διδασκαλία έδωσε τον τρίτο πυλώνα, συνάντησε τους δύο προηγούμενους και έδωσε στον πολιτισμό μας ανθρωπιστικά στοιχεία, Τον άνθρωπο , τη Δικαιοσύνη, την ισότητα υπό την αναλογική της έννοια, αλλά κυρίως την κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτό που μας λείπει σήμερα. Αυτός ο πυλώνας πάσχει σήμερα. Για αυτό και έχουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, ως πολιτισμός δυτικός και ιδίως ως ευρωπαϊκός πολιτισμός».
Ο κ. Παυλόπουλος αναφέρθηκε και στη Θεσσαλονίκη , ως τη δεύτερη λαμπρότερη πόλη της βυζαντινής αυτοκρατορίας, εξηγώντας ότι αυτό που συμβολίζει, χωρίς «όρους μεγαλοϊδεατισμού» εκφράζεται μέσα από την ιστορική της πορεία, ως μια πόλη που φέρει τα σύμβολα, τα μνημεία ενός, εξαιρετικά προηγμένου για την εποχή του, πολιτισμού.
«Η Θεσσαλονίκη αφήνει το στίγμα της μέσα στην Ιστορία. Συμβασιλεύουσα, η οποία παραμένει σήμερα η Βασιλεύουσα μέσα στην Ιστορία. Και πρέπει να την κρατήσουμε, όχι μέσα από μεγαλοϊδεατισμούς, αυτά ανήκουν στην Ιστορία. Δε μπορούμε να ζούμε με τέτοιου είδους φαντασιώσεις. Αλλά πρέπει να κρατάμε μέσα μας για τις επόμενες γενιές, βαθιά στην ψυχή μας, το ποιοί είμαστε. Τι οφείλει ο παγκόσμιος πολιτισμός σε εμάς. Ποιά είναι η Θεσσαλονίκη, τι εκφράζει, ιδίως σήμερα, με τα μνημεία της» είπε ο κ. Παυλόπουλος και συνέχισε: «Είπε η Ελένη Αρβελέρ και το σέβομαι, για σύμβολο (της Θεσσαλονίκης) , την Αψίδα του Γαλερίου, ή π.χ. τη Ροτόντα. Θα πρότεινα κάτι άλλο. Όχι, σας είπα, με όρους μεγαλοϊδεατισμού. Αλλά για να κρατάμε τα σύμβολα μας. Θα πρότεινα την Αγία Σοφία. Γιατί αυτήν κανείς δεν μπορεί να την αγγίξει. Για αυτό που είναι, για αυτό που συμβολίζει».
Ο κ. Παυλόπουλος σημείωσε ότι το ελεύθερο πνεύμα της αρχαίας Ελλάδας, που «απομάγευσε» τον κόσμο , σύμφωνα με το Μαξ Βέμπερ και η επίδραση του στη Ρώμη, που αναπτύσσοντας την αυτοκρατορία της εξασφάλισε την ενιαία κρατική και νομική οντότητα της (res publica) δέχθηκε την επίδραση του χριστιανισμού και διαμόρφωσε το χαρακτήρα του Βυζαντινού πολιτισμού. Αναφέρθηκε, επίσης, στην μεγάλη συνεισφορά του Βυζαντίου στο σύγχρονο πολιτισμό, μέσω της διάσωσης της αρχαίας ελληνικής γραμματολογίας, και κυρίως της διδασκαλίας του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.
«Και βεβαίως κάποιοι προσπάθησαν να τοποθετήσουν το Βυζάντιο στο Μεσαίωνα. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ιστορική ανακρίβεια, που αγγίζει τα όρια της συκοφαντίας. Η Δύση ήταν εκείνη που διαμόρφωσε το Μεσαίωνα. Η Δύση είχε την Ιερά Εξέταση. Η Δύση έπλεε σε πελάγη αμάθειας, εκβαρβαρισμένης, έως ότου ανθίσει το Βυζάντιο, το οποίο ευθύς εξ αρχής, από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ήταν Φως. Φως το οποίο καταύγαζε και τη Βασιλεύουσα και τη Συμβασιλεύουσα» είπε ο κ. Παυλόπουλος και πρόσθεσε:
«Αν δεν υπήρχε ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, η γνώση η βαθιά του Αριστοτελικού έργου, ο 'Αγιος Θωμάς ο Ακινάτης δε θα είχε γνωρίσει ποτέ τον Αριστοτέλη. Αυτά που λέγονται περί Αράβων για τη διάσωση του Αριστοτέλη, ναι, προσέφεραν ορισμένα πράγματα, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του Αριστοτελικού έργου, αλλά και του Πλατωνικού, η διάσωση τους οφείλεται στο Βυζάντιο».
Στη συνέχεια ο κ. Παυλόπουλος εξήγησε ότι ανέκαθεν ο ελληνικός πολιτισμός είχε ως τρόπο οργάνωσης τον κοινοτισμό. Από την αρχαιότητα ακόμη, όπου άνθισε η πόλη- κράτος και η άμεση δημοκρατία και αργότερα στην εποχή του Μ. Αλεξάνδρου η επέκταση δεν επηρέασε τον αυτοδιοικητικό τρόπο, τον κοινοτικό χαρακτήρα, λειτουργίας των πόλεων. Σημείωσε, ότι άλλοι πολιτισμοί , μικρότερης πολιτιστικής εμβέλειας, βασίστηκαν στην κατάκτηση και στην κυριαρχία, ως μέσο επιβολής και δικαίωσης της ιστορικής τους ύπαρξης.
Υπογραφή μνημονίου συνεργασίας δήμου και «Βυζαντινής Οικουμένης» για τη φιλοξενία του βυζαντινολογικού αρχείου
Το ιστορικό βυζαντινολογικό αρχείο του σωματείου «Βυζαντινή Οικουμένη» περιέχει διαφάνειες, χάρτες, αρχιτεκτονικά σχέδια, φωτογραφίες, βιβλία, σημειώσεις, που θα φιλοξενούνται πλέον στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη της Θεσσαλονίκης και θα είναι προσβάσιμα σε κάθε ερευνητή του Βυζαντινού Πολιτισμού. Το σχετικό μνημόνιο για τους δύο φορείς υπέγραψαν στο πλαίσιο της εκδήλωσης, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας και η πρόεδρος του σωματείου Φλώρα Καραγιάννη.
Ο κ. Ζέρβας αναφέρθηκε στη συνεργασία με το σωματείο «Βυζαντινή Οικουμένη» και υπογράμμισε τη συμβολή του στην έρευνα και στην ανάδειξη της μελέτης του βυζαντινού κόσμου, ενώ η Φλώρα Καραγιάννη αναφέρθηκε στους δωρητές του αρχείου και στις ενέργειες που έγιναν για να στεγαστεί αρχικά στο κτίριο του ΚΕΔΑΚ και τώρα στο δημοτική βιβλιοθήκη. Χαιρέτισε, επίσης, η αντιδήμαρχος Πολιτισμού του δήμου Θεσσαλονίκης, Μαρία Καραγιάννη.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα «Παύλος Ζάννας» του κινηματογράφου «Ολύμπιον».
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης προσωπικότητες εγνωσμένου κύρους, μη Βυζαντινολόγοι, ανέδειξαν, ο καθένας από τον τομέα του, και μέσα από την προσωπική τους σκοπιά, διάφορες πτυχές της σημασίας του Βυζαντίου.
Ο επίτιμος αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού και τ. υπουργός Προστασίας του Πολίτη στρατηγός Χαράλαμπος Λαλούσης αναφέρθηκε στον «αμυντικό» χαρακτήρα που είχε η οργάνωση του βυζαντινού στρατεύματος, στις καινοτομίες όπως το υγρό πυρ, στην οργάνωση του στρατού προκάλυψη, κυρίως στράτευμα, εφεδρεία, που εφαρμόζεται και σε σύγχρονους στρατούς, συνδυασμένη χρήση όπλων π.χ. πεζικού και ιππικού, οχυρώσεις, κ.α.
Ο κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ καθηγητής Χρυσόστομος Σταμούλης εξήγησε ότι το βυζάντιο «δεν είναι ιδέα», αλλά τρόπος ζωής, μέσα από τη χριστιανική διδασκαλία και τον τρόπο οργάνωσης του, ενώ η μουσική του οι ήχοι του φτάνουν στο σήμερα και μέσα από την εκκλησιαστική ψαλμωδία, αλλά και από μουσικά ρεύματα, όπως το ρεμπέτικο, η παραδοσιακή μουσική, που φέρουν αυτούς τους ήχους στην τεχνοτροπία τους.
Ο πρώην πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, ομότιμος καθηγητής Αστέριος Καραγιάννης αναφέρθηκε στα ιατρικά επιτεύγματα και στην παρακαταθήκη που άφησαν στην ιατρική επιστήμη, τέσσερις διακριτές προσωπικότητες του βυζαντινού κόσμου που έζησαν σε διαφορετικές εποχές. Σημείωσε, ότι ακόμη από την εποχή του Ιουστινιανού προβλέπονταν με νόμο, η υγειονομική περίθαλψη του στρατεύματος, από γιατρούς και νοσηλευτές, ενώ συγγράμματα των βυζαντινών γιατρών επηρέασαν και άλλους πολιτισμούς, τον δυτικό, τον αραβικό πολιτισμό, κ.α.
Ο διευθυντής Νέων Τεχνολογιών και Εναλλακτικών Πηγών Ενέργειας στον Όμιλο «Ελληνικά Πετρέλαια» Σπύρος Κιαρτζής αναφέρθηκε στην «Τετρακτίδα» που ήταν ο τομέας σπουδών των θετικών επιστημών στο Βυζάντιο , η οποία βασίζονταν στην αρχαία ελληνική παιδεία και διδάσκονταν σε όλη την περίοδο του Βυζαντίου, στις τεχνολογικές ανακαλύψεις της εποχής, όπως π.χ. στις επικοινωνίες με τις φρυκτωρίες που μέσω επτά πύργων η φωτιά μετέδιδε μηνύματα από την Κωνσταντινούπολη ως την Ταρσό της Κιλικίας, την εξαιρετική ναοδομία, την αρχιτεκτονική και την εφαρμογή της στις κατασκευές.
Στη διάρκεια της εκδήλωσης προβλήθηκε βίντεο με τοποθετήσεις της διακεκριμένης ιστορικού, βυζαντινολόγου, Ελένης Γλυκατζή - Αρβελέρ για το βυζαντινό πολιτισμό, τη συμβολή του στα γράμματα και τις τέχνες, στο δυτικό πολιτισμό και στο σύγχρονο κόσμο.
