Υπεραμύνθηκε του στόχου που έχει θέσει η Ε.Ε. για εμβολιασμό του 70% του ενήλικου πληθυσμού ως το τέλος του καλοκαιριού η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Σε συνέντευξη που παραχώρησε σε ομάδα ανταποκριτριών από όλη την ΕΕ, αποκάλυψε πως κάτω του 10% των δόσεων για τις οποίες είχε δεσμευτεί αναμένεται να παραδώσει στην Ευρώπη η AstraZeneca κατά το πρώτο τρίμηνο. Εξήγησε πως η Κομισιόν έχει στραφεί στη συνεργασία με τις ΗΠΑ προκειμένου να επιτραπούν οι εξαγωγές των εμβολίων της AstraZeneca που παράγονται εκεί, αλλά παράλληλα προαναγγέλλει περαιτέρω απαγορεύσεις εξαγωγών των εμβολίων της εταιρείας σε τρίτες χώρες από την Ευρώπη. Η πρόεδρος της Κομισιόν, σύμφωνα με τη Μαρία Ψαρά και την ΕΦΣΥΝ απάντησε επίσης για το «ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό» που θα παρουσιάσει στις 17 Μαρτίου και επιβεβαίωσε ότι αυτό είναι απλώς η αρχή μιας διαδικασίας που θα κρατήσει 3-4 μήνες.
Σε πολλές χώρες υπάρχει ένα παιχνίδι κατηγοριών (blame game) σε βάρος της Κομισιόν. Τι απαντάτε σε όσους μιλούν για φιάσκο στο θέμα των εμβολίων;
Εχουμε κουραστεί η Επιτροπή να είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος. Παρόλο που ο αριθμός των κρουσμάτων αυξάνεται σε πολλές χώρες, το ποσοστό θνησιμότητας μειώνεται. Αυτό δείχνει ότι η στρατηγική εμβολιασμού της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της ιεράρχησης των ηλικιωμένων και των ευάλωτων ατόμων, είναι η σωστή. Μας λένε γιατί δεν κάναμε συμβόλαια ήδη από τον Μάρτιο του 2020 με τις εταιρείες. Μα λάβαμε την εντολή από τα κράτη-μέλη να κινηθούμε εκ μέρους των 27 μόλις τον Ιούνιο του 2020! Και νομίζω ότι ήταν επιτυχία να συνεργαστούμε με 6 εταιρείες από τις 150 που ήταν στην αρχή. Από τις 6, οι πέντε έχουν ήδη καταλήξει σε εμβόλιο. Επίσης, πράγματι, ήμασταν γρήγοροι! Η σύμβαση μεταξύ AstraZeneca και Επιτροπής υπογράφηκε μία ημέρα πριν από την υπογραφή της σύμβασης από το Ηνωμένο Βασίλειο. Επίσης, όλα τα κράτη-μέλη βρίσκονται στο διοικητικό συμβούλιο, συνεδριάζουν 5-7 φορές την εβδομάδα, οπότε γνωρίζουν όλες τις αποφάσεις και λαμβάνουν όλες τις αποφάσεις μαζί. Η δουλειά μου είναι να διατηρώ την Ε.Ε. ενωμένη, να δουλεύω σκληρά για να αποδεικνύω κάθε μέρα ότι υπάρχει βελτίωση και ότι δεν χάνουμε τον στόχο μας. Αυτό είναι το σημείο αναφοράς για μένα. Προχωράμε. Αν κοιτάξετε τον υπόλοιπο κόσμο, είμαστε καλά σε ό,τι αφορά τον εμβολιασμό και τα ποσοστά αυξάνονται. Θα επιτύχουμε τον στόχο μας, να έχει εμβολιαστεί το 70% του ενήλικου πληθυσμού ως το τέλος του καλοκαιριού.
Κάποιοι λένε ότι πέφτουμε στην παγίδα της Ρωσίας και της Κίνας όταν τα κράτη-μέλη στρέφονται στα δικά τους εμβόλια. Κι επίσης, Αυστρία και Δανία επιχείρησαν διμερή συμφωνία με το Ισραήλ. Θα ήθελα να σχολιάσετε τη γεωπολιτική πτυχή των εμβολίων.
Η συντριπτική πλειονότητα των κρατών-μελών εμμένει στα εγκεκριμένα εμβόλια από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων. Ωστόσο, υποστηρίζω κάθε είδους διαδικασία εκμάθησης από καλά παραδείγματα. Μία από τις επιτυχίες του Ισραήλ είναι το πλήρως ψηφιοποιημένο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Δεδομένου ότι το Ισραήλ δεν διαθέτει εγκαταστάσεις παραγωγής, οι πολίτες του έχουν εμβολιαστεί από ευρωπαϊκά εμβόλια. Επίσης, εστιάζουμε στο πρόγραμμα «Ηρα» (Hera Incubator) για να ετοιμαστούμε για πιθανές παραλλαγές του εμβολίου και η πρωθυπουργός της Δανίας ήταν πολύ υποστηρικτική από την αρχή. Στην Ευρώπη συμβαίνει η παραγωγή εμβολίων που εξάγονται παγκοσμίως και πρέπει να ενισχύσουμε αυτή τη δύναμη.
Η Ουγγαρία έχει ξεκινήσει εμβολιασμούς και με το ρωσικό και με το κινεζικό εμβόλιο. Τι λέτε γι’ αυτές τις κινήσεις των χωρών; Τι προβλέπεται με το Sputnik V;
Το πιο σημαντικό μέρος του εμβολιασμού είναι ότι ένα εμβόλιο είναι αποτελεσματικό και ασφαλές. Και υπάρχουν διαδικασίες ελέγχου από τον ΕΜΑ για να βεβαιωθούμε όχι η αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου υποδεικνύεται με κλινικές δοκιμές και ασφαλή δεδομένα. To Sputnik ξεκίνησε τώρα κυλιόμενες δοκιμές αλλά πρέπει (σ.σ. οι ρωσικές Αρχές) να παραδώσουν τα απαραίτητα δεδομένα και φυσικά πρέπει να καταθέσουν την αίτηση για έγκριση. Υπάρχει ένα δεύτερο σημείο σε αυτές τις διαδικασίες, ότι οι χώροι παραγωγής ελέγχονται. Κάθε εμβόλιο στην ευρωπαϊκή αγορά έχει περάσει από αυτήν τη διαδικασία. Πέρα δηλαδή από το ίδιο το εμβόλιο, ελέγχονται επίσης οι συνθήκες παραγωγής που είναι ζωτικής σημασίας για την ποιότητα και την ασφάλεια ενός εμβολίου. To Sputnik δεν παράγεται στην Ευρώπη, επομένως θα δούμε ποιους χώρους παραγωγής σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν. Το τονίζω αυτό, διότι βλέπουμε ανακοινώσεις για αποστολή εκατομμυρίων δόσεων σε πολλά μέρη του κόσμου, αλλά το ποσοστό εμβολιασμού του ρωσικού πληθυσμού παραμένει πολύ χαμηλό σε σύγκριση με άλλες χώρες που παράγουν εμβόλια. Και επομένως θέλουμε σαφήνεια για το πώς εξελίσσεται η διαδικασία παραγωγής όπως για οποιοδήποτε άλλο εμβόλιο που υπάρχει στην ευρωπαϊκή αγορά.
Είπατε ότι στις 17 Μαρτίου θα παρουσιάσετε τη νομοθετική σας πρόταση για το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό. Πώς θα εξασφαλίσετε ότι δεν θα υπάρξουν διακρίσεις;
Ο μοναδικός σκοπός του πιστοποιητικού θα είναι να εξισορροπήσει τα θέματα δημόσιας υγείας με την ελεύθερη διασυνοριακή κυκλοφορία. Δεν δημιουργεί διακρίσεις επειδή υπάρχει δυνατότητα να αποδείξει κανείς με πολλούς τρόπους (σ.σ. όχι μόνο με τον εμβολιασμό) ότι δεν είναι μολυσματικός. Θα είναι πολιτικά ουδέτερο. Από εκεί και πέρα, για το τι άλλο θα μπορούν να κάνουν οι εμβολιασμένοι είναι μια πολιτική απόφαση. Και αυτό πρέπει να συζητηθεί με τα κράτη-μέλη, αλλά είναι πολύ νωρίς αυτή τη στιγμή, διότι πολλοί άνθρωποι δεν έχουν δίκαιη πρόσβαση σε έναν εμβολιασμό. Πρέπει τώρα να κάνουμε όλη τη δουλειά σε τεχνικό και νομικό επίπεδο και θα χρειαστούν τουλάχιστον τρεις μήνες – μην την υποτιμάτε, είναι πολλή δουλειά. Επίσης, τα κράτη-μέλη πρέπει να προετοιμαστούν για να μπορούν να το εφαρμόσουν. Και στο μεταξύ, θα προχωρήσουμε πολύ με τα ποσοστά εμβολιασμού. Ωστόσο, είναι πολλά τα αναπάντητα ερωτήματα. Για παράδειγμα, δεν έχουμε συμφωνήσει ποια εμβόλια θα θεωρούμε ότι θα μπορούν να ενταχθούν στο πιστοποιητικό – μέχρι στιγμής, σκεφτόμαστε ότι μόνο όσα έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό και τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων θα μπορούν, αλλά θα το ξανασυζητήσουμε.
Βλέπουμε αποφάσεις τώρα για κλείσιμο συνόρων που εμποδίζουν την ελεύθερη μετακίνηση. Πώς θα διασφαλίσετε ότι το πιστοποιητικό δεν θα είναι ακόμα ένα εμπόδιο;
Αυτό που θέλω να αποφύγω είναι μια κατάσταση, σε 3 ή 4 μήνες, όταν η μεγάλη πλειονότητα θα έχει εμβολιαστεί, να έχουμε 27 διαφορετικές προσεγγίσεις στην Ευρώπη: κατακερματισμένες και μη συντονισμένες. Και επομένως είναι σημαντικό να υπάρξουν οι τεχνικές προϋποθέσεις και η νομική βάση για μια κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση.
Τη στιγμή που αρχίζουμε να χρησιμοποιούμε το πιστοποιητικό, πρέπει να υπάρχουν επιλογές, να περιλαμβάνονται κι άλλες επιλογές πέραν του εμβολιασμού. Στα σύνορα, κανονικά δεν υπάρχει έλεγχος. Αυτό που βλέπετε τώρα είναι μια πολύ κατακερματισμένη προσέγγιση και μας ανησυχεί πώς θα το αντιμετωπίσουμε αυτό το καλοκαίρι όταν τα ποσοστά εμβολιασμού θα είναι υψηλότερα. Βρισκόμαστε στην αρχή αυτής της διαδικασίας. Υπάρχουν κρίσιμα ερωτήματα, αλλά πρέπει να ξεκινήσουμε τη διαδικασία γιατί διαφορετικά δεν πρόκειται να έχουμε φτάσει σε απαντήσεις ως το καλοκαίρι.
Για τις πατέντες, έχετε πει ότι υποστηρίζετε την εθελοντική ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των εταιρειών, αλλά θα σας ρωτούσα εάν η κοινή χρήση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας θα μπορούσε να είναι μια λύση για τη διάθεση εμβολίων στην Ε.Ε. Και, τελικά, το εμβόλιο είναι ή δεν είναι δημόσιο αγαθό;
Η εθελοντική αδειοδότηση και η ένωση δυνάμεων σε εθελοντικό επίπεδο μεταξύ εταιρειών είναι απολύτως εντάξει, αυτό συμβαίνει και είναι καλό. Για υποχρεωτική ή αναγκαστική διάθεση της πατέντας δεν είμαι καθόλου πεπεισμένη ότι είναι ο σωστός τρόπος να προχωρήσουμε γιατί χρειαζόμαστε στις εταιρείες το εξειδικευμένο προσωπικό, τους λαμπρούς επιστήμονες. Για παράδειγμα τώρα, εάν χρειαστεί να υιοθετήσουμε ένα εμβόλιο για τις μεταλλάξεις, χρειαζόμαστε αυτούς τους λαμπρούς επιστήμονες στις εταιρείες να συνεργαστούν μαζί μας. Είμαι βαθιά πεπεισμένη ότι η συνεργασία για την αύξηση των ικανοτήτων παραγωγής είναι ο σωστός τρόπος να προχωρήσει κανείς. Αυτό είναι επίσης το γενικό πνεύμα που αισθάνομαι και στις εταιρείες. Κατά τα άλλα, έχετε δίκιο, ο εμβολιασμός είναι δημόσιο κοινό αγαθό, αλλά το ερώτημα για το πώς το προσφέρουμε αφορά το ζήτημα των επενδύσεων και απαιτεί συνεργασία δημόσιου-ιδιωτικού τομέα. Μιλάω με τις εταιρείες για το πώς μπορούμε να επενδύσουμε με τρόπο ώστε να έχουμε εγγυήσεις ότι η παραγωγή μπορεί να εξυπηρετήσει τον κόσμο, αλλά να είναι διαχειρίσιμη και από τις ιδιωτικές εταιρείες.
