Σημάδια από σφαίρες είναι ακόμη ορατά στην πρόσοψη του σπιτιού στο Μεξικό όπου ο ρώσος επαναστάτης Λέον Τρότσκι δολοφονήθηκε πριν από 80 χρόνια. Αν και αυτή η πρώτη απόπειρα δολοφονίας του απέτυχε, η δεύτερη, στις 20 Αυγούστου 1940, έφερε σε πέρας τον στόχο του Στάλιν.
«Είμαι ήδη εξοικειωμένος» με τον θάνατο, έλεγε ο Λέον Τρότσκι στη μεξικανική εφημερίδα El Universal αφού επέζησε από την πρώτη επίθεση που πραγματοποιήθηκε στις 24 Μαΐου 1940 στο σπίτι του στη μεξικανική πρωτεύουσα, όπου είχε αυτοεξοριστεί.
«Το μαύρο μίσος του Στάλιν με καταδίωξε στον μισό κόσμο», δήλωνε.
Μερικούς μήνες αργότερα, στις 20 Αυγούστου, ο θάνατος τον πρόλαβε. Ένας ισπανός κομμουνιστής, ο Ραμόν Μερκαντέρ, ο οποίος έδρασε με διαταγή του σοβιετικού ηγέτη, θα τον τραυματίσει τότε θανάσιμα με μια ορειβατική αξίνα.
«Ήταν ένα έγκλημα ιδεολογικό, συμβολικό», υπενθυμίζει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο κουβανός συγγραφέας Λεονάρντο Παδούρα, ο οποίος έκανε έρευνες για το θέμα για το βιβλίο του «Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά», που εκδόθηκε το 2009.
Στο μυθιστόρημα αυτό μπλέκει τις ζωές του Τρότσκι και του Μερκαντέρ μέσω του προσώπου ενός συγγραφέα ο οποίος συναντά τον δολοφόνο στην Αβάνα, όπου έζησε πραγματικά ο Ραμόν Μερκαντέρ (1913-1978).
Το σπίτι του Λέον Τρότσκι βρίσκεται στην πράσινη συνοικία Κογιοακάν. Μετατράπηκε σε μουσείο και εκεί βρίσκεται ο τάφος του, στον οποίο είναι χαραγμένο ένα σφυροδρέπανο.
Τα παρατηρητήρια, οι ψηλοί τοίχοι και τα σημάδια από τις σφαίρες που άφησε η ομάδα του Στάλιν επιτρέπουν να καταλάβει κανείς πώς αυτό το πρόσωπο-κλειδί της μπολσεβικικής επανάστασης πέρασε τις τελευταίες ημέρες της ζωής του.
Ο Λέον Τρότσκι γεννήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1879 στην Ουκρανία, το πραγματικό του όνομα ήταν Λεβ Νταβίντοβιτς Μπρονστάιν και υπήρξε ο ιδρυτής του Κόκκινου Στρατού. Μαζί με τον Βλαντίμιρ Ίλιτς Ουλιάνοφ, γνωστό με το ψευδώνυμο Λένιν, ήταν ένας από τους υποκινητές της εξέγερσης των μπολσεβίκων του Οκτωβρίου 1917 που οδήγησε στην ανατροπή του τσάρου Νικολάου 2ου.
Μετά τη ρήξη του με τον Στάλιν, ο οποίος τον έδιωξε το 1929 από την ΕΣΣΔ, υποχρεώθηκε να εξοριστεί. Πήγε στην Τουρκία, έζησε στη Γαλλία και μετά στη Νορβηγία, πριν καταφύγει το 1937 στο Μεξικό.
Μια φυσιογνωμία που διχάζει
Εκεί ο μεξικανός ζωγράφος Ντιέγκο Ριβέρα βοηθάει να πειστεί η κυβέρνηση του στρατηγού Λάσαρο Κάρντενας να του χορηγήσει άσυλο. Τον Λέον Τρότσκι, που συνοδεύεται από την σύζυγό του Ναταλία Σέντοβα, υποδέχεται στο αεροδρόμιο του Ταμπίκο η ζωγράφος Φρίντα Κάλο.
«Όταν έφθασε, συνάντησε μια ομάδα ανθρώπων που συμμετείχαν τότε στον αναβρασμό που επικρατούσε στο Μεξικό, με πρώτους τον Ριβέρα και την Κάλο», υπογραμμίζει ο Λεονάρντο Παδούρα.
Όμως ακόμη και σε απόσταση χιλιάδων χιλιομέτρων, ο ρώσος επαναστάτης δεν ήταν ασφαλής από το καθεστώς του Στάλιν.
Ο Λέον Τρότσκι και η γυναίκα του επέζησαν της πρώτης απόπειρας δολοφονίας πέφτοντας στο πάτωμα κάτω από το κρεβάτι τους. Η επίθεση υποχρέωσε το ζευγάρι να ενισχύσει την ασφάλεια του χώρου, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για να σταματήσει τον Ραμόν Μερκαντέρ.
Αυτός ο ισπανός κομμουνιστής, που έγινε πράκτορας των σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών (NKVD), καταφέρνει να διεισδύσει στο περιβάλλον του Τρότσκι προσποιούμενος τον ερωτευμένο με μια νεοϋορκέζα τροτσκίστρια.
Για να δράσει χωρίς να προσελκύσει την προσοχή, θα επιλέξει να σκοτώσει τον ρώσο επαναστάτη χρησιμοποιώντας μια αξίνα. Ωστόσο αυτός ο τελευταίος, αν και σοβαρά τραυματισμένος στο κεφάλι, καλεί σε βοήθεια και ο δολοφόνος συλλαμβάνεται.
Όμως την επομένη ο πατέρας της «διαρκούς επανάστασης» υποκύπτει στα τραύματά του σε ηλικία 60 ετών.
Οκτώ δεκαετίες μετά τον θάνατό του, η φυσιογνωμία του ρώσου πολιτικού εξακολουθεί να διχάζει.
Η σειρά «Τρότσκι» που διανεμήθηκε το 2019 από το Netflix, αλλά η παραγωγή της έγινε από το κύριο κανάλι της ρωσικής κρατικής τηλεόρασης, τον εμφανίζει ως κακό. Η οικογένεια εξάλλου αρνήθηκε να γυριστεί η σειρά στο σπίτι-μουσείο.
Στη διάρκεια των περιοδειών που έκανε για να παρουσιάσει το μυθιστόρημά του, ο κουβανός συγγραφέας λέει πως αισθάνθηκε ποια είναι η λαϊκή ετυμηγορία γι’ αυτή την ιστορική μάχη.
«Επειδή δεν ήταν πια στην εξουσία, η φυσιογνωμία του Τρότσκι πήρε τις διαστάσεις που εξακολουθεί να έχει και βρίσκονται σήμερα άνθρωποι που σου λένε, ‘Είμαι τροτσκιστής’ ή ‘Συμπαθώ τον τροτσκισμό’· όμως είναι πολύ δύσκολο να βρεις κάποιον που να σου πεί ότι είναι σταλινικός ή ότι συμπαθεί τον σταλινισμό», καταλήγει ο μυθιστοριογράφος.
