Η Τουρκία και η Συρία έχουν χτυπηθεί από δύο φρικτούς σεισμούς , οι μετασεισμοί των οποίων συνεχίζονται. Χιλιάδες έχουν αναφερθεί νεκροί ή τραυματίες. πολλοί άλλοι παραμένουν κάτω από τα ερείπια, και το μέγεθος της τραγωδίας θα γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο όσο περνούν οι ώρες.
Όλα αυτά συμβαίνουν καθώς η Τουρκία προετοιμάζεται για εκλογές αυτή την άνοιξη — και ο τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση, η αντιπολίτευση και η διεθνής κοινότητα ανταποκρίνονται στις καταστροφικές συνέπειες των σεισμών πιθανότατα θα επιβαρύνει πολύ την έκβασή της. Αυτό εγείρει το ερώτημα πώς η Ευρώπη θα πρέπει να διαχειριστεί τις σχέσεις με την Άγκυρα τους δύσκολους μήνες που έρχονται και να προετοιμαστεί να την επαναλάβει στη συνέχεια.
Oι τουρκικές εκόγές
Αυτή την άνοιξη, πιθανότατα στις 14 Μαΐου 2023, οι Τούρκοι ψηφοφόροι θα κατευθυνθούν στις κάλπες για να εκλέξουν τον νέο πρόεδρο και το κοινοβούλιο. Δεδομένης της στρατηγικής σημασίας της Τουρκίας, που ενισχύθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία, το αποτέλεσμα αυτών των εκλογών είναι εξαιρετικά σημαντικό. Συμπίπτει με την 100η επέτειο της δημοκρατίας, είναι επίσης μια από αυτές που ο Ερντογάν, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία για δύο δεκαετίες, είναι αποφασισμένος να κερδίσει — και ο συμβολισμός είναι τεράστιος.
Εκτός από την εκατονταετηρίδα, η ημερομηνία εκλογών της 14ης Μαΐου συμπίπτει επίσης με την επέτειο των πρώτων ανταγωνιστικών εκλογών στην Τουρκία που διεξήχθησαν το 1950, οι οποίες (ειρωνικά) έφεραν τέλος στη μονοκομματική διακυβέρνηση της Τουρκίας, με τον Αντνάν Μεντερές να επικρατεί του κυβερνώντος Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος τότε — που είναι τώρα το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης της χώρας.
Το αποτέλεσμα των εκλογών, ωστόσο, δεν ήταν ποτέ τόσο αβέβαιο. Και σε αντίθεση με όλα τα άλλα από τότε που το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) ανέβηκε στην εξουσία το 2002, αυτό είναι για να χάσουν ο Ερντογάν και το ΑΚΡ.
Πριν από ένα χρόνο, ο Ερντογάν έκανε δημοσκοπήσεις κάτω από το 40 τοις εκατό — και δεν ήταν καθόλου έκπληξη. Με την οικονομία να βρίσκεται σε στασιμότητα, τη διψήφια ανεργία και τον πληθωρισμό στα ύψη, που τροφοδοτούνται από την περίεργη εμμονή του Ερντογάν στα επιτόκια, η δημοτικότητα του Τούρκου ηγέτη έπεσε κατακόρυφα.
Τώρα σκύβει προς τα πίσω για να αντιστρέψει αυτή την τάση και, ως ένα βαθμό, τα καταφέρνει τόσο με δίκαιες όσο και με φάουλ κινήσεις.
Μέχρι στιγμής, ο Τούρκος ηγέτης έχει αξιοποιήσει εξαιρετικά καλά τα γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα της χώρας. Αντί να στριμώχνεται μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας, η Άγκυρα έχει αποσπάσει οφέλη και από τις δύο πλευρές.
Πουλάει drones στην Ουκρανία ενώ τριπλασιάζει το εμπόριο με τη Ρωσία. αυτοπαρουσιάζεται ως ο μόνος μεσολαβητής μεταξύ Κίεβου και Μόσχας, υπερηφανευόμενος ότι μεσολαβεί για συμφωνίες ανταλλαγής σιτηρών και κρατουμένων. και αξιοποιεί τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ για να παραλάβει F16 από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ κάνει παραχωρήσεις από τη Σουηδία και τη Φινλανδία καθώς περιμένουν στην πόρτα της Συμμαχίας. Το ίδιο κάνει και με τη Ρωσία, χρησιμοποιώντας τη στρατηγική υποβάθμιση της Μόσχας για να την πείσει να δώσει το πράσινο φως στις δραστηριότητές της στη Συρία.
Ορισμένες από αυτές τις κινήσεις στοχεύουν στην αποθάρρυνση των Κούρδων ψηφοφόρων στην Τουρκία και στη δημιουργία ενός υπερεθνικιστικού περιβάλλοντος για την υπονόμευση της αντιπολίτευσης. Στο εσωτερικό, ο Ερντογάν έχει σταθεροποιήσει την οικονομία προς το παρόν μέσω των ταμειακών ροών από τη Ρωσία και τον Κόλπο. Και αυτά, με τη σειρά τους, χρησιμοποιήθηκαν για τη χρηματοδότηση λαϊκιστικών κινήσεων, όπως ένα τεράστιο στεγαστικό πρόγραμμα, αυξήσεις κατώτατου μισθού και πρόωρη συνταξιοδότηση για εκατομμύρια πολίτες.
Η μεταφορά των εκλογών στον Μάιο από την αρχικά προγραμματισμένη ημερομηνία τον Ιούνιο δίνει στην αντιπολίτευση, η οποία δεν έχει επιλέξει ακόμη τον προεδρικό υποψήφιο της, λιγότερο χρόνο για να οργανώσει την εκστρατεία της.
Πολύ χειρότερα, ένα ολοένα πιο υποτελές δικαστικό σώμα έχει κινηθεί για να απαγορεύσει τους κύριους πολιτικούς αντιπάλους του Ερντογάν. Τον Δεκέμβριο, τουρκικό δικαστήριο καταδίκασε τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης Ekrem Imamoğlu σε σχεδόν τρία χρόνια φυλάκιση.
Εν αναμονή της προσφυγής του, ο Imamoğlu παραμένει στο αξίωμα και μπορεί ακόμα να είναι υποψήφιος εάν γίνει υποψήφιος της αντιπολίτευσης — αλλά η κίνηση δεν είναι τυχαία. Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης είναι ο μόνος πολιτικός που έχει εντυπωσιακό ιστορικό όσον αφορά την νίκη του ΑΚΡ, αφού το έκανε όταν επικράτησε το 2019, παρά την επανάληψη των εκλογών στην Κωνσταντινούπολη με πολιτικά κίνητρα.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, το δικαστικό σώμα αποφάνθηκε επίσης υπέρ της δέσμευσης των τραπεζικών λογαριασμών του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών. Αυτό, παράλληλα με τη συρρίκνωση του χώρου για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και την κοινωνία των πολιτών, σημαίνει ότι οι εκλογές στην Τουρκία θα διεξαχθούν σε ένα ολοένα και πιο αντιδημοκρατικό περιβάλλον — ένα περιβάλλον που μπορεί να γίνει περισσότερο αν ο Ερντογάν κάνει κατάχρηση της τρίμηνης κήρυξης έκτακτης ανάγκης που έχει ανακοινώσει σε 10 περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο από οι δονήσεις.
Πράγματι, ο σεισμός περιπλέκει ακόμη περισσότερο την εικόνα.
Πόσο πιθανό είναι να αλλάξουν οι σχέσεις στην Ανατολική Μεσόγειο μετά τον σεισμό στην Τουρκία;
Μια φυσική καταστροφή θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως τέτοια, αλλά η Τουρκία βρίσκεται σε μια άκρως σεισμική περιοχή και οι γεωλόγοι έχουν προειδοποιήσει για τους κινδύνους ενός νέου μεγάλου σεισμού εδώ και πολύ καιρό. Μετά τον τελευταίο καταστροφικό σεισμό της χώρας το 1999, ήταν σαφές ότι η Τουρκία είχε τεράστια ανάγκη από μια σημαντική ανατροπή των οικοδομικών κανόνων και προτύπων της. Όμως χρειάστηκε το 2018 για να ψηφιστεί αυτός ο νόμος για τον σεισμό και ένα ερώτημα που αναπόφευκτα θα τεθεί όταν τα ερείπια καθιζάνουν είναι πόσα από τα πάνω από 6.000 κτίρια που καταστράφηκαν και οι ζωές που χάθηκαν θα μπορούσαν να είχαν σωθεί, αν οι αρχές το είχαν αντιμετωπίσει ως υψηλότερη πολιτική προτεραιότητα;
Εξίσου σημαντικό είναι το πώς ο σεισμός θα επηρεάσει τις διεθνείς σχέσεις. Βλέπουμε τώρα μια έκρηξη διεθνούς αλληλεγγύης, μεταξύ άλλων από χώρες που έχουν περίπλοκες, αν όχι συγκρουσιακές σχέσεις με την Άγκυρα. Η Ελλάδα και η Κύπρος είναι κρίσιμες από αυτή την άποψη, καθώς το 1999, οι δίδυμοι σεισμοί στην Ελλάδα και την Τουρκία είχαν πυροδοτήσει μια ιστορική συμφιλίωση μεταξύ των δύο χωρών, ανοίγοντας το δρόμο για την πιο πολλά υποσχόμενη φάση της ειρηνευτικής διαδικασίας στην Κύπρο που κορυφώθηκε στο Ανάν το 2004. Σχέδιο.
Φυσικά, είναι απίθανο να δούμε μια άμεση αλλαγή σελίδας στην Ανατολική Μεσόγειο ή μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας. Ωστόσο, ο σεισμός και οι επερχόμενες εκλογές εγείρουν το ερώτημα πώς θα πρέπει να αντιδράσουν τώρα η Ευρώπη και η Δύση — και, όπως συμβαίνει πάντα με την Τουρκία, θα απαιτηθεί μια λεπτή πράξη εξισορρόπησης.
Από τη μία πλευρά, θα πρέπει να υπάρξει πλήρης και άνευ όρων υποστήριξη για την Τουρκία και τη Συρία μετά τον σεισμό — η πολιτική και η γεωπολιτική πρέπει να παραμεριστούν. Ταυτόχρονα, καθώς οι όροι πολιτικού ανταγωνισμού της χώρας γίνονται ολοένα και πιο άνισοι, με παραβιάσεις των δημοκρατικών αρχών και του κράτους δικαίου, οι ευρωπαίοι ηγέτες και θεσμοί θα πρέπει να μιλήσουν. Τούτου λεχθέντος, όχι μόνο η επιρροή τους πριν από τις εκλογές είναι πρακτικά μηδενική, αλλά ο κίνδυνος είναι ότι η κατακραυγή της Τουρκίας μπορεί να έχει αποτέλεσμα μπούμερανγκ, με την ευρωπαϊκή κριτική να χρησιμοποιείται και να καταχράται για να υποδαυλίσει τον εθνικιστικό θέρμη.
Μετά τις εκλογές, ωστόσο, είναι μια εντελώς διαφορετική ιστορία, ειδικά αν επικρατούσε η αντιπολίτευση — πιθανότατα στις βουλευτικές εκλογές, οι οποίες είναι πολύ πιο αβέβαιες από την προεδρική κούρσα.
Εάν συνέβαινε αυτό, η ΕΕ θα πρέπει να είναι έτοιμη να επαναεμπλακεί αμέσως, ξεσκονίζοντας ιδέες που έχουν συζητηθεί επανειλημμένα αλλά δεν εφαρμόστηκαν ποτέ λόγω του επιδεινούμενου πολιτικού κλίματος μεταξύ των πλευρών. Θέματα όπως ο εκσυγχρονισμός της τελωνειακής ένωσης, η απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων, η ενεργειακή μετάβαση, η μετανάστευση και η συνεργασία στην εξωτερική πολιτική — δεν χρειάζεται να εφεύρουμε ξανά τον τροχό.
Αυτό που θα απαιτούσε, ωστόσο, είναι η πεποίθηση σε όλες τις πρωτεύουσες της ηπείρου ότι εάν συνέβαινε η αλλαγή, η Ευρώπη θα πηδούσε να την αγκαλιάσει.
Ακόμη και σε αυτό το ρόδινο σενάριο, όμως, η Τουρκία θα παραμείνει στρατηγική πρόκληση.
Ενώ η νίκη της αντιπολίτευσης θα σταματούσε και θα αναστρέψει τη δημοκρατική παρακμή της Τουρκίας, δεν θα άλλαζε απαραίτητα ριζικά την εξωτερική της πολιτική έναντι της Συρίας, της Ανατολικής Μεσογείου, της Ρωσίας ή της Κίνας. Ωστόσο, η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας θα γίνει λιγότερο εξατομικευμένη και πιο θεσμική, καθιστώντας την πιο προβλέψιμη και επιδεκτική αλλαγής.
Αλλά για να συμβεί αυτό, η ΕΕ θα πρέπει να κάνει ένα άλμα πίστης και να γυρίσει σελίδα στη δέσμευσή της με την Τουρκία.
Πηγή: Politico
