Αν ζητούσες από τον Παύλο Παυλίδη να χαρακτηρίσει τον εαυτό του , θα σου έλεγε απλά «δάσκαλος». Αν ζητούσες από τον Μακάριο να χαρακτηρίσει τον Παύλο Παυλίδη, θα σου έλεγε «φίλος», «αγωνιστής», «άριστος συμβουλάτορας» «αδελφός».
Ο Παύλος Παυλίδης υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες μορφές του Κυπριακού αγώνα ενάντια στην Βρετανική αποικιοκρατία ,ως ένα από τα ιδρυτικά μέλη της ΕΟΚΑ, συμμετείχε στη διάσκεψη στο Λονδίνο που κατέληξε στη Συμφωνία του Λονδίνου μαζί με Σπύρο Κυπριανου, Βάσσο Λυσσαρίδη, ήταν στέλεχος της Νεολαίας των Φιλελεύθερων του Βενιζέλου, ήταν εκπαιδευτικός, διετέλεσε Γυμνασιάρχης…ήταν Δάσκαλος! Ήταν Κύπριος από την Πάφο.
Εκπαιδευτικός- Γυμνασιάρχης. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο σε εκπαιδευτικό, πολιτικό, κοινωνικό, πολιτιστικό επίπεδο κατά τον 20ό αιώνα. Γεννήθηκε στην Πάφο στις 9 Νοεμβρίου του 1903 και πέθανε στις 24 Μαρτίου 2004.
Τέλειωσε με υποτροφία το πεντατάξιο Γυμνάσιο Πάφου και συμπλήρωσε την έκτη τάξη, πάλι με υποτροφία, στο Γυμνάσιο Λεμεσού. Αποφοίτησε δεύτερος στη σειρά προόδου με πρώτο τον Αιμίλιο Χουρμούζιο. Παρά το γεγονός ότι ήθελε να σπουδάσει φιλόλογος, δεν είχε τα οικονομικά μέσα και έτσι δέχτηκε το διορισμό του ως δάσκαλος στο χωριό Λάσα της Πάφου. Εκεί εργάστηκε μόνο ένα χρόνο και με τις δώδεκα λίρες που εξοικονόμησε αναχώρησε τον Νοέμβριο του 1922 για τον Πειραιά. Σημειώνει ο ίδιος: «Έφτασα με πλήθος προσφύγων από τη Μικρά Ασία την 21η Νοεμβρίου, 1922 στον Πειραιά. Αφήνω στην φαντασία εκάστου να συλλάβει τις τραγικές στιγμές που συνάντησα. Μόνο η θεία πρόνοια ολοφάνερα με έσωσε. Την ένιωθα ολοζώντανα να οδηγεί τα βήματά μου».
Έκανε εγγραφή στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών τον Ιανουάριο του 1923 και αμέσως έδωσε εξετάσεις και πέρασε το πρώτο έτος. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους έδωσε εξετάσεις για το δεύτερο έτος το οποίο πέρασε και αμέσως έκανε εγγραφή στο τρίτο έτος. Παρέμεινε στην Αθήνα το καλοκαίρι όπου δούλεψε για τον Λοϊζο Φιλίππου για την συγγραφή του έργου του «Τα ελληνικά γράμματα επί Τουρκοκρατίας» μαζεύοντας πληροφορίες από τη βιβλιογραφία του Έλληνα ιστορικού Κωνσταντίνου Σάθα και Γάλλου ελληνιστή, ακαδημαϊκού, φιλόλογου και συγγραφέα Αιμίλιου Λεγκράν.
Το 1925 επέστρεψε στην Κύπρο με πτυχίο της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών και αμέσως διορίστηκε καθηγητής στο Ελληνικό Γυμνάσιο Πάφου, το οποίο τον ίδιο χρόνο είχε αναβαθμιστεί σε εξατάξιο γυμνάσιο. Γυμνασιάρχης ήταν ο Πασχάλης Πασχαλίδης.
Πρωτοστάτησε σε πολλές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Μια από τις τραγωδιες του Ευριπίδη ανεβάστηκε από τους μαθητές του Ελληνικού Γυμνασίου Πάφου το 1945 σε διδασκαλία των Παυλίδη και Άντυ Περνάρη. Εκτός από το εκπαιδευτικό του έργο, είχε στον ενεργητικό του και δημοσιογραφικό έργο. Συνεργάστηκε με τις εφημερίδες “Ελευθερία”, “Λαϊκή” και “Χρόνος”.
Δράση κατά της αποικιοκρατίας
Ο Παυλίδης δεν περιορίστηκε στα εκπαιδευτικά του καθήκοντα αλλά είχε ενεργό δράση στον αγώνα της Κύπρου για απελευθέρωση από την αγγλική αποικιοκρατία. Συμμετείχε ενεργά στην εξέγερση του Οκτωβρίου 1931 (Οκτωβριανά). Επισκεπτόταν τα χωριά της Πάφου και μετέφερε το μήνυμα του ξεσηκωμού, δράση για την οποία καταδικάστηκε σε φυλάκιση. Μετά από διαμαρτυρίες του ότι δεν του δόθηκε η ευκαιρία να υπερασπιστεί τον εαυτό του η ποινή του μετατράπηκε σε χρηματικό πρόστιμο. Ο αστυνόμος Πάφου τον παρουσίασε στο δικαστήριο ως ιπτάμενο πουλί, που «πετούσε από χωριό σε χωριό (was the flying bird), εξήρε τον λαό και κατέλυε τας νομίμους αρχάς».
‘ Ελεγχος στην Εκπαίδευση
Οι αποικιοκράτες θέσπισαν το 1935 νομοθεσία για την υπαγωγή της εκπαίδευσης στο Βρετανικό Γραφείο Παιδείας (Παλμεροκρατία). Ο Παυλίδης, υποδιευθυντής τότε του Ελληνικού Γυμνασίου Πάφου, πρωτοστάτησε μαζί με τον διευθυντή Πασχάλη Πασχαλίδη, στην απόρριψη των βρετανικών μεθοδεύσεων . Όπως αναφέρει ο ίδιος στην εφημερίδα “Ελευθερία” 18/11/1960 «δια να κρατήσωμεν το Γυμνάσιο όχι μόνο ειργάσθημεν επί σειρά ετών με μισθόν πείνης, αλλά και εξαντλητικήν εργασίαν φθάνουσαν ενίοτε μέχρι και 40 ωρών διδασκαλίας εβδομαδιαίως ελλείψει επαρκούς προσωπικού». Αξίζει να σημειωθεί ότι η μισθοδοσία των καθηγητών γινόταν από τις Σχολικές Εφορίες που συγκέντρωναν τα χρήματα από επιχορήγηση της Εκκλησίας και τα δίδακτρα των μαθητών. Έτσι η μισθοδοσία των καθηγητών εξαρτιόταν από την ευημερία των κατοίκων της κάθε περιοχής και το ύψος των διδάκτρων των μαθητών ανάλογα με την οικονομική κατάσταση της οικογένειάς τους. Αν και η Πάφος ήταν μια από τις φτωχότερες επαρχίες και ο μισθός των καθηγητών ήταν από τις φτωχότερες, το Γυμνάσιο της Πάφου με επικεφαλής τον Πασχάλη Πασχαλίδη και τον Παύλο Παυλίδη αποφάσισαν την ανεξαρτησία του και απέρριψαν την οικονομική επιχορήγηση της κυβέρνησης και δέχτηκαν να εργάζονται με μειωμένους μισθούς.
Γυμνασιάρχης
Στις 27 Ιανουαρίου 1943 όταν πέθανε ο Πασχάλης Πασχαλίδης τη θέση του ανέλαβε ο Παυλίδης, ο οποίος παράλληλα ανέλαβε και άλλες διδακτικές ώρες και τις γραφειακές εργασίες, καθώς τα οικονομικά του σχολείου δεν επέτρεπαν την πρόσληψη προσωπικού.
Στη λογοδοσία του για το σχολικό έτος 1947-48, ο Γυμνασιάρχης Παύλος Παυλίδης θα τονίσει:
“η εθνική δράσις του Γυμνασίου το φέρει πρώτον μεταξύ των εν Κύπρω Ελληνικών Γυμνασίων εις τους εθνικούς αγώνας εις εθνικάς συνεισφοράς και εθνικούς παλμούς. Οι καθηγηταί του ωδηγήθησαν εις τα δικαστήρια και κατεδικάσθησαν δια πράξεις καθαρώς πατριωτικάς. Δεν εφοβήθησαν την εξορίαν και την φυλάκισιν και εδέχθησαν την πείναν αυτών και των οικογενειών των δια να το κρατήσουν καθαρώς ελληνικόν Γυμνάσιον”
Την 1η Ιουνίου 1953 όταν θα γίνονταν σε όλο το νησί εορτασμοί για τη στέψη της Βασίλισσας Ελισάβετ, οι μαθητές του Γυμνασίου Πάφου πρωτοστάτησαν στην καταστροφή του διακόσμου με τον οποίο οι Άγγλοι στόλισαν τους δρόμους της Πάφου. Ο μαθητής στην τρίτη τάξη του γυμνασίου Ευαγόρας Παλληκαρίδης κατέβασε την αγγλική σημαία από τα προπύλαια του γυμναστηρίου στο οποίο θα γίνονταν οι εορτασμοί , ακολούθησε πετροπόλεμος με την αστυνομία και το στρατό και οι εορτασμοί ματαιώθηκαν . Μαθητές και άλλοι πολίτες συνελήφθηκαν ενώ στον γυμνασιάρχη Παύλο Παυλίδη στέρησαν την άδεια εξάσκησης επαγγέλματος για ένα χρόνο. Έτσι τον επόμενο χρόνο διορίστηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο διευθυντής της Βιβλιοθήκης Φανερωμένης στη Λευκωσία. Η Βιβλιοθήκη Φανερωμένης ιδρύθηκε από τον Ιερό Ναό Παναγίας Φανερωμένης Λευκωσίας το 1933, δύο μόνο χρόνια από τα Οκτωβριανά του 1931, για στήριξη της ελληνικής ταυτότητας και παιδείας του Ελληνικού πληθυσμού της Κύπρου μετά τα μέτρα της Αγγλικής Κυβέρνησης (Βλέπε Παλμεροκρατία) που σκόπευαν στο να υποτάξουν πλήρως την ελληνική εκπαίδευση στην αγγλική διακυβέρνηση.
Το 1954 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’ του ανέθεσε να ιδρύσει Ελληνικό Γυμνάσιο στην Πόλη της Χρυσοχούς. Αναφέρει στο σημείωμα του «Θα πας στην Πόλιν- Χρυσοχούς και εκεί θα ιδρύσεις Γυμνάσιον. Το δικό μας το πήραν οι Άγγλοι. Σε στέλνω εκεί διότι είσαι ο μόνος που μπορεί να κάνει αυτό το έργο. Σου έχω πλήρη εμπιστοσύνη και θέλω να το κρατήσεις μυστικό. Άκουσε λοιπόν και σου ξαναλέω δεν θα βγει μιλιά από τον στόμα σου. Πιστεύω ότι σε λίγο θα έχωμεν κάποιο αγώνα απελευθερωτικόν και τα σχολεία θα αποτελούν την καρδιά του αγώνα. Πήγαινε με την ευχή μου και ότι μου ζητήσεις θα το έχεις αμέσως». Το Γυμνάσιο της Πόλις στελέχωσαν αξιόλογα στελέχη του αγώνα και όσοι καθηγητές αυτόβουλα εγκατέλειψαν το αγγλοκρατούμενο γυμνάσιο της Πάφου. Το σχολικό έτος 1956-57 επανήλθε στο Γυμνάσιο Πάφου και στη συνέχεια συνελήφθηκε από τους Άγγλους και μεταφέρθηκε στα κρατητήρια Ομορφίτας, χωρίς όμως να προκύψει ενοχοποιητικό στοιχείο εναντίον του και αφέθηκε ελεύθερος.
Ανεξαρτησία
Μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου, το 1962 ιδρύθηκε δεύτερο γυμνάσιο Πάφου και ο Παύλος Παυλίδης παρέμεινε γυμνασιάρχης του Α’ Γυμνασίου ως την αφυπηρέτηση του το 1967. Σε αναγνώριση της πολύπλευρης εκπαιδευτικής και εθνικής και πολιτιστικής του δράσης η Ελληνική Κυβέρνηση του απένειμε το 1967 το Μεγαλόσταυρο του Φοίνικος. Το 2003 του απονεμήθηκε από το υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού το μετάλλιο Ευαγόρας. Ο Δήμος Πάφου τον τίμησε με το χρυσό βραβείο Αφροδίτη, το 1997.
Με αφορμή τους εορτασμούς για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Ελληνικού Γυμνασίου Πάφου, τοποθετήθηκε προτομή του Παύλου Παυλίδη στο Λύκειο Μακαρίου Γ ‘ Πάφου. Η αποκάλυψη της προτομής, έργο του γλύπτη Λεωνίδα Σπανού, πραγματοποιήθηκε στις 4 Μαρτίου 2007. Η αποκάλυψη έγινε από τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Β’ ο οποίος διετέλεσε μαθητής του Παυλίδη.
Συνδικαλιστική δράση
Η παύση του από το Γυμνάσιο Πάφου ήταν αφορμή για να αρχίσει δράση για τα δικαιώματα των λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης και σε συνάντηση με τον γυμνασιάρχη του Παγκυπρίου Γυμνασίου Κωνσταντίνο Σπυριδάκι, συμφώνησαν στην ίδρυση μιας οργάνωσης καθηγητών, η οποία αποτέλεσε πρόδρομο της ΟΕΛΜΕΚ Οργάνωση Ελλήνων Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης Κύπρου). Τον Δεκέμβριο του 1953 έγινε η γενική συνέλευση και η εκλογή του πρώτου διοικητικού συμβουλίου με πρόεδρο τον Σπυριδάκι και αντιπρόεδρο τον Παυλίδη, ο οποίος το 1960 εξελέγη πρόεδρος της ΟΕΛΜΕΚ θέση στην οποία παρέμεινε για τρία χρόνια, θέση από την οποία συνέβαλε στην ίδρυση του Συνεργατικού της Ταμιευτηρίου (ΣΤΕΛΜΕΚ).
Η σχέση του με τον Στρατή Μυριβήλη
Σε μια από τις εκπαιδευτικές εκδρομές στην Ελλάδα γνωρίστηκε με τον συγγραφέα Στρατή Μυριβήλη. Συγκεκριμένα όταν επισκέφτηκαν την Τήνο ο Μυριβήλης έγινε μάρτυρας μιας παλμώδους ομιλίας του Παυλίδη για αυτό και τον προσέγγισε. Για ένα μεγάλο διάστημα αλληλογραφούσαν ως δύο πολύ στενοί και αγαπημένοι φίλοι. Ο Μυριβήλης επισκέφτηκε την Κύπρο στις αρχές της δεκαετίας του 1950 και πήρε μέρος στις Παλαμικές Γιορτές.
