Ο Άλντο Μόρο στην Ιταλία, ο Παύλος Μπακογιάννης στην Ελλάδα. Δύο μαρτυρικές μορφές της δημοκρατίας, με κοινό όραμα την υπέρβαση μιας ανθρώπινης επινόησης που κατατάσσει τις ιδέες σε στρατόπεδα και τους «ιδεολόγους» έτοιμους να σκοτώσουν γι αυτές.
του Χάρη Παυλίδη
Και οι δύο στάθηκαν συνειδητά στη μέση εκφράζοντας με παρρησία την αλληλοκατανόηση μέσα από τη διαφωνία. Την συναίνεση μέσα από τον διάλογο με κοινό παρανομαστή την πίστη στη δημοκρατία και στην ελευθερία. Την αυτοκριτική για τα λάθη που θα οδηγούσαν στον «Ιστορικό Συμβιβασμό» της Αριστεράς και της Δεξιάς με εγγυητή το Κέντρο.
Κατά σύμπτωση, η γέννηση του ενός προηγήθηκε κατά 3 ημέρες της δολοφονίας του άλλου. Ο Άλντο Μόρο γεννήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου και ο Παύλος Μπακογιάννης δολοφονήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου. Δεν έχει καμία σημασία, αλλά αποτελεί ένα στοιχείο που επέλεξε η μοίρα για να συνδέσει στην ιστορική μνήμη αυτές τις σπουδαίες προσωπικότητες.
Έχουν γραφτεί και ειπωθεί τόσα πολλά για τον Άλντο Μόρο και τον Παύλο Μπακογιάννη ώστε η ουσία πολλές φορές να βρίσκεται στη στιγμή. Στην «Ανατομία μιας στιγμής». Δανείζομαι τον τίτλο του εξαιρετικού πολιτικού μυθιστορήματος του Χαβιέ Θέρκας- το οποίο αναφέρεται στον ισπανό πρωθυπουργό Αντόλφο Σουάρεθ και περιέργως ποτέ δεν μεταφράστηκε στα ελληνικά- ώστε να τονίσω τη σημασία της στιγμής.
Στη σημασία που δεν έδωσαν… σημασία οι τρομοκράτες και όσοι σχεδίασαν να σταματήσουν τη ροή των πραγμάτων. Εκείνη η στιγμή, η ανατομία εκείνης της στιγμής, άλλαξε με βαρύ τίμημα πολλά πράγματα που μέχρι εκείνη τη στιγμή πολλοί από μας θεωρούσαμε δεδομένα. Η δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη άλλαξε τα δεδομένα.
Άλλαξε τον τρόπο που βλέπαμε ο ένας τον άλλον, ανακαλύψαμε την έννοια της ενσυναίσθησης, αρχίσαμε να κατανοούμε την διαφορετική άποψη κι ας διαφωνούμε μ’ αυτή, κυρίως όμως μάθαμε να συνυπάρχουμε με τους πολιτικούς μας αντιπάλους ακόμα και όταν κάποιες ακραίες φωνές δοκιμάζουν την ανοχή μας. Η θυσία του Παύλου Μπακογιάννη, και η αντίστοιχη του Άλντο Μόρο, μας έμαθαν ότι χρειάζεται να μάθουμε ακόμα περισσότερα.
Μας έμαθαν όμως το κυριότερο. Ότι στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα, όπως είχε πει ο ίδιος και το «απέδειξε» η δολοφονία του. Ότι εκείνη η στιγμή αποτέλεσε την αφετηρία για την αναζήτηση συναινέσεων και ορόσημο για τη σύνθεση και τη συνεννόηση μεταξύ των πολιτικών σχηματισμών και δυνάμεων.
