Οι προειδοποιήσεις για το ξέσπασμα μιας πανδημίας και τις καταστροφικές συνέπειες σε ζωές και οικονομίες, υπήρχαν από καιρό. Το ίδιο και η επίγνωση ότι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο τα εθνικά συστήματα υγείας δεν θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες, συντελώντας έτσι σε πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις.
Μάλιστα μπροστά σ’ αυτό το ενδεχόμενο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υείας (ΠΟΥ), στις 13 Ιανουαρίου του 2020, ανέδειξε την σημασία της επένδυσης στην υγεία, ως επένδυσης στο μέλλον, καθώς μια πανδημία θα μπορούσε να γονατίσει τις οικονομίες και τα έθνη.
Οι εξελίξεις αναδεικνύουν αναπόφευκτα το μείζον ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, οι επιπτώσεις της οποίας μπορεί να μην είναι απτές και ορατές, όπως αυτές της πανδημίας του νέου κορωνοϊού, όμως επηρεάζουν δραματικά την υγεία. Η αποψίλωση των δασών, οι αλλαγή στις χρήσεις γης, η καταστροφή της βιοποικιλότητας και η επέκταση των γεωργικών εκτάσεων, αυξάνουν δυνητικά τις πιθανότητες εμφάνισης και εξάπλωσης ζωονόσων, ενώ ασθένειες ευαίσθητες στο κλίμα αναμένεται να επιδεινωθούν καθώς η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε υψηλότερες θερμοκρασίες και σε πιο ακραία καιρικά φαινόμενα.
Εξάλλου, η κλιματική αλλαγή και οι πανδημίες αποτελούν δύο από τις παγκόσμιες προκλήσεις για τα έθνη και τον πλανήτη γενικότερα, με τους επιστήμονες, επιδημιολόγους, συμβούλους, οργανισμούς να έχουν χτυπήσει το καμπανάκι εδώ και καιρό. Ενδεικτική είναι έκθεση ήδη από το 2013, αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών που προειδοποιούσε για το ενδεχόμενο πανδημίας: «Δεν πρόκειται για υποθετική απειλή. Η ιστορία είναι γεμάτη με παραδείγματα παθογόνων που σαρώνουν πληθυσμούς που στερούνται ασυλίας, προκαλώντας πολιτική και οικονομική αναταραχή».
Κρίση υγείας ο κορωνοϊός
Με τις μνήμες, από την πρόσφατη τραγωδία του κορωνοϊού σε Ιταλία και Ισπανία, των γιατρών που αναγκάζονταν να διαλέξουν ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει, η πανδημία του κορωνοϊού αναδεικνύεται σε κρίση υγείας.
«Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η υγεία είναι μια επένδυση στο μέλλον. Οι χώρες επενδύουν σε μεγάλο βαθμό στην προστασία του λαού τους από τρομοκρατικές επιθέσεις, αλλά όχι ενάντια στην επίθεση ενός ιού, ο οποίος θα μπορούσε να είναι πολύ πιο θανατηφόρος και πολύ πιο επιζήμιος από οικονομική και κοινωνική άποψη. Μια πανδημία θα μπορούσε να φέρει τις οικονομίες και τα έθνη στα γόνατά τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ασφάλεια της υγείας δεν μπορεί να είναι θέμα μόνο υπουργείων υγείας», σημειώνει ο ΠΟΥ σε σημείωμά του σχετικά με τις επείγουσες προκλήσεις για την υγεία την επόμενη δεκαετία.
Στο ίδιο σημείωμα καλούσε σε υποστήριξη της εθνικής χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση των κενών στα συστήματα υγείας και στις υποδομές υγείας, καθώς και σε παροχή υποστήριξης στις πιο ευάλωτες χώρες. «Η επένδυση τώρα θα σώσει ζωές – και χρήματα – αργότερα. Το κόστος του να μην κάνεις τίποτα είναι αυτό που δεν μπορούμε να αντέξουμε», επεσήμανε ο ΠΟΥ.
Οι πανδημίες μπορούν να καταστρέψουν τον αμερικανικό τρόπο ζωής
Το 2012 η Rand Coorporation σε έκθεσή της σχετικά με τις παγκόσμιες απειλές και την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μόνο οι πανδημίες ενέχουν υπαρξιακό κίνδυνο, καθώς «ήταν ικανές να καταστρέψουν τον τρόπο ζωής της Αμερικής».
Pixabay
Στην έκθεση υπογραμμίζονται τρία παγκόσμια ζητήματα – κλιματική αλλαγή, λειψυδρία και πανδημίες – ως προκλήσεις εθνικής ασφάλειας με αλληλοσυνδεόμενες απειλές για τα παγκόσμια «κοινά». Όπως σημειώνεται, οι πανδημίες μόνο μπορούν να προκαλέσουν την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. «Στην ουσία, η υπόθεση για την εξέταση των πανδημιών – δηλαδή, η παγκόσμια εξάπλωση μολυσματικών ασθενειών όπως η γρίπη ή το HIV / AIDS – ως θέμα εθνικής ασφάλειας είναι επιτακτική. Οι πανδημίες θα επηρεάσουν άμεσα τις Ηνωμένες Πολιτείες, όχι μόνο έμμεσα. Από τα τρία ζητήματα, μόνο οι πανδημίες διατρέχουν τον κίνδυνο να καταστρέψουν την αμερικανική κοινωνία μέσα σε ένα προβλέψιμο χρόνο. Επιπλέον, ένας ισχυρός λόγος ανησυχίας σχετικά με τις πανδημίες είναι ότι οι τρομοκράτες ή άλλοι μπορεί να χρησιμοποιούν παράγοντες ασθένειας ως όπλα».
Στην έκθεση τονίζεται ακόμα ότι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, η εθνική απάντηση μπορεί να είναι ο περιορισμός των ελευθεριών μέσω καραντίνας, ως ένα προσωρινό μέσο περιορισμού του εξάπλωση της νόσου. Θα μπορούσαν να προκύψουν εξαιρετικά δύσκολες περιπτώσεις, εάν υπήρχε κάποιος νέος ιός, όπως ο HIV μόνιμος και θανατηφόρος για μερικούς που τον «έπιασαν», αλλά άφηνε άλλους που το είχαν, φαινομενικά υγιείς. «Φανταστείτε, επιπλέον, εάν αυτοί που έχουν μολυνθεί αλλά αισθάνονται καλά θα μπορούσαν να το διαδώσουν όχι μέσω συγκεκριμένων πράξεων—όπως σεξ χωρίς προφυλάξεις ή ενέσεις ναρκωτικών – αλλά απλά με τους τρόπους με τους οποίους εξαπλώνεται η συνηθισμένη γρίπη», τονίζεται στην έκθεση. Υπογραμμίζονται επίσης οι πιέσεις που θα ασκούνταν στα έθνη που θεωρούνται ότι δεν κάνουν αρκετά για να περιορίσουν την εξάπλωση στους πολίτες τους.
Προειδοποιήσεις στις ΗΠΑ
«Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποιο θα είναι το επόμενο παθογόνο που θα εξαπλωθεί στους ανθρώπους, οι οποίοι θα συνεχίσουν να είναι ευάλωτοι σε πανδημίες, με τις περισσότερες από τις οποίες πιθανόν να προέρχονται από ζώα. Ένα εύκολα μεταδοτικό, νέο αναπνευστικό παθογόνο που σκοτώνει ή αδυνατεί περισσότερο από ένα τοις εκατό των θυμάτων του είναι ένα από τα πιο ενοχλητικά γεγονότα. Ένα τέτοιο ξέσπασμα θα οδηγούσε σε παγκόσμια πανδημία», σημειώνεται στην έκθεση αξιωματούχων υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ, του 2012. Και φέρνει ως παράδειγμα την πανδημία γρίπης της Ισπανίας το 1918 που προκάλεσε παγκόσμιες οικονομικές αναταραχές.
Pixabay
Στις 13 Ιανουαρίου του 2017 αξιωματούχοι της εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ συγκεντρώθηκαν στον Λευκό Οίκο για να καταγράψουν μια απάντηση σε μια παγκόσμια πανδημία. Γράφει το foreignaffairs.com: «Ένας νέος ιός εξαπλώθηκε με ανησυχητική ταχύτητα, προκαλώντας διακοπή των παγκόσμιων μεταφορών, διακοπές στην αλυσίδα εφοδιασμού και πτώση των τιμών των μετοχών. Με ένα εμβόλιο πολλούς μήνες μακριά, η υποδομή υγειονομικής περίθαλψης των ΗΠΑ υπέστη σοβαρή πίεση. Όχι δεν είναι λάθος η ημερομηνία. Αυτό συνέβη. Ήταν μέρος μιας μεταβατικής άσκησης που κάλεσαν απερχόμενοι αξιωματούχοι από τη διοίκηση του Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα για λογαριασμό της ομάδας του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ».
Η προσομοίωση διερευνούσε πώς η κυβέρνηση των ΗΠΑ μπορεί να ανταποκριθεί σε μια πανδημία γρίπης που σταματά τα διεθνή ταξίδια, ανεβάζει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, πιέζει το χρηματιστήριο και επιβαρύνει τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, όλα αυτά με την προοπτική εμβολίου για πολλούς μήνες μετά.
