Η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης (AI) και οι κίνδυνοι που συνδέονται με αυτή δεν θα πρέπει να εγκαταλειφθούν «στα καπρίτσια» της αγοράς, προειδοποίησαν σήμερα ειδικοί του ΟΗΕ που ζήτησαν να υιοθετηθούν εργαλεία διεθνούς συνεργασίας, χωρίς ωστόσο να φτάσουν στο σημείο να προτείνουν τη σύσταση παγκόσμιας υπηρεσίας εποπτείας.
Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες προχώρησε στη σύσταση πριν έναν χρόνο αυτής της επιτροπής που αποτελείται από περίπου 40 ειδικούς στον τομέα των τεχνολογιών, του δικαίου και της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, οι οποίοι προέρχονται από τον ακαδημαϊκό κόσμο, την πολιτική αλλά και από τον ιδιωτικό τομέα και εταιρείες όπως η Microsoft, η Google-Alphabet και η OpenAI.
Η τελική τους έκθεση - που δόθηκε στη δημοσιότητα μερικές ημέρες πριν τη «Σύνοδο του Μέλλοντος» (Summit of the Future) η οποία θα διεξαχθεί στη Νέα Υόρκη-παρατηρεί «το έλλειμμα παγκόσμιας διακυβέρνησης σε θέματα AI» και τον σχεδόν πλήρη αποκλεισμό των αναπτυσσόμενων χωρών από τις συζητήσεις για το θέμα.
Από τις 193 χώρες μέλη του ΟΗΕ, μόνο επτά έχουν ενταχθεί και στις επτά μεγάλες πρωτοβουλίες για την εποπτεία της AI -που έχουν λάβει η G20, το Συμβούλιο της Ευρώπης και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ)- ενώ 118, κυρίως οι χώρες του νότου, δεν έχουν ενταχθεί σε καμία. Ωστόσο η ίδια η «διασυνοριακή» φύση των τεχνολογικών αυτών «απαιτεί μια παγκόσμια προσέγγιση», υπογράμμισε η επιτροπή.
«Η AI θα πρέπει να εξυπηρετεί την ανθρωπότητα με ίσο και σίγουρο τρόπο», τόνισε αυτή την εβδομάδα ο Γκουτέρες. «Χωρίς έλεγχο, οι κίνδυνοι που εγείρει η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να έχουν σοβαρές επιπλοκές στη δημοκρατία, την ειρήνη και τη σταθερότητα».
Σε αυτό το πλαίσιο η επιτροπή των ειδικών ζητεί από τις χώρες μέλη του ΟΗΕ να υιοθετήσουν εργαλεία για μια καλύτερη παγκόσμια συνεργασία, να ενθαρρύνουν την πρόοδο της ανθρωπότητας και να αποφύγουν τα ολισθήματα. Διότι «κανείς δεν μπορεί σήμερα να προβλέψει την εξέλιξη αυτών των τεχνολογιών».
Υπό αυτές τις συνθήκες, «η ανάπτυξη, η διεύρυνση και η χρήση αυτή της τεχνολογίας δεν μπορούν να αφεθούν μόνο στα καπρίτσια των αγορών», επέμεινε η επιτροπή, υπογραμμίζοντας τον «κρίσιμο» ρόλο των κυβερνήσεων και των περιφερειακών οργανισμών. Το πρώτο εργαλείο που προτείνει η επιτροπή είναι η σύσταση μιας διεθνούς ομάδας ειδικών επιστημόνων επί της AI, βασισμένη στα πρότυπα της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC).
Η πρόταση για τη σύστασης αυτής της επιτροπής αναφέρεται και στο σχέδιο Παγκοσμίου Ψηφιακού Συμφώνου, που βρίσκεται ακόμη υπό συζήτηση, και αναμένεται να υιοθετηθεί την Κυριακή από τις 193 χώρες μέλη του ΟΗΕ στη «Σύνοδο του Μέλλοντος».
Οι ειδικοί συστήνουν εξάλλου να υπάρξει διακυβερνητικός πολιτικός διάλογος με στόχο την υιοθέτηση ρυθμιστικών κανόνων και την ίδρυση ταμείου προκειμένου να βοηθηθούν οι χώρες που έχουν μείνει πίσω. Αντίθετα δεν στηρίζουν την ιδέα μιας διεθνούς υπηρεσίας αρμόδιας για την εποπτεία της AI, εκτιμώντας ότι αυτό ενδέχεται να είναι απαραίτητο «αν οι κίνδυνοι από την τεχνητή νοημοσύνη γίνουν πιο σοβαροί, πιο συγκεκριμένοι».
Αν και θεωρούν «άσκοπο» να καταρτιστεί ένας ολοκληρωμένος κατάλογος με τους κινδύνους της AI, ενός τομέα που αναπτύσσεται πολύ γρήγορα και του οποίου κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την εξέλιξη, αναφέρθηκαν σε κάποιους, όπως η παραπληροφόρηση που απειλεί τη δημοκρατία, τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη χρήση της από εγκληματικές οργανώσεις ή τη δημιουργία deepfake βίντεο, κυρίως σεξουαλικού περιεχομένου.
Meta και άλλες επιχειρήσεις ζητούν «αποσαφήνιση» των κανόνων
Στο μεταξύ, μια τριανταριά επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων η γιγάντια αμερικανική Meta (Facebook, Instagram), αλλά και ερευνητές και ενώσεις, καλούν την Ευρωπαϊκή Ένωση να «αποσαφηνίσει» τις κανονιστικές ρυθμίσεις της για την τεχνητή νοημοσύνη, σε ανοικτή επιστολή τους που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα.
«Η Ευρώπη έχει γίνει λιγότερο ανταγωνιστική και λιγότερο καινοτόμος απ' ό,τι άλλες περιφέρειες και διατρέχει σήμερα τον κίνδυνο να χάσει ακόμα περισσότερο έδαφος την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης λόγω ασυνάρτητων αποφάσεων σε ό,τι αφορά την κανονιστική ρύθμιση του τομέα», αναφέρουν εκφράζοντας την ανησυχία τους οι συνυπογράφοντες την έκκληση αυτή, μεταξύ των οποίων η Meta, οι γαλλικοί διαφημιστικοί όμιλοι Publicis και Criteo, η σουηδική πλατφόρμα streaming Spotify ή ακόμη ο γαλλοϊταλικός όμιλος EssilorLuxottica, πρώτος στον κόσμο στα οπτικά είδη.
«Τον τελευταίο καιρό, οι κανονιστικές ρυθμίσεις έχουν γίνει αποσπασματικές και απρόβλεπτες», αναφέρουν, εκτιμώντας ότι οι παρεμβάσεις των ευρωπαϊκών αρχών «δημιούργησαν τεράστιες αβεβαιότητες αναφορικά με τον τύπο των δεδομένων που μπορούν να χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης».
Αντιμέτωπες με τη διαπίστωση αυτή, οι εν λόγω επιχειρήσεις ζητούν από τους ευρωπαίους πολιτικούς ηγέτες «αποφάσεις εναρμονισμένες, με συνοχή, γρήγορες και ξεκάθαρες σε ό,τι αφορά τις κανονιστικές ρυθμίσεις για τα δεδομένα στο εσωτερικό της ΕΕ».
Οι συντάκτες της επιστολής υποστηρίζουν πως απηχούν την έκθεση του πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι για την οικονομία της ΕΕ, που παρουσιάσθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου στις Βρυξέλλες και προειδοποιεί για μια οικονομική αποσύνδεση των 27 από τις Ηνωμένες Πολιτείες και για την ανάγκη «να επιταχυνθεί η καινοτομία», ιδιαίτερα στον ψηφιακό τομέα.
Στην ανοικτή αποστολή γίνεται επίσης έκκληση για μια «ριζική αλλαγή» προς μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, αλλά επίσης και για λιγότερη γραφειοκρατία.
Στις αρχές Αυγούστου, η νέα νομοθεσία της ΕΕ για την πλαισίωση της τεχνητής νοημοσύνης, πρωτοφανής σε παγκόσμιο επίπεδο, τέθηκε επισήμως σε ισχύ, με στόχο να ευνοήσει την καινοτομία στην Ευρώπη και παράλληλα να περιορίσει ενδεχόμενες παρεκκλίσεις.
Η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία επιβάλλει κυρίως στα διάφορα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης υποχρεώσεις ανάλογες με τους κινδύνους που αντιπροσωπεύουν για την κοινωνία.
Μολονότι η νομοθεσία αυτή δεν πρόκειται να εφαρμοσθεί πραγματικά παρά μόνο μετά το 2026, ορισμένες διατάξεις της θα γίνουν υποχρεωτικές από την ερχόμενη χρονιά.
Στόχος προσφυγών σε οκτώ ευρωπαϊκές χώρες, το μέσο κοινωνικής δικτύωσης X δεσμεύθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου να μην εκμεταλλεύεται πλέον τα προσωπικά δεδομένα των ευρωπαίων χρηστών του για να εκπαιδεύει το πρόγραμμά του τεχνητής νοημοσύνης Grok.
Στο στόχαστρο ένδεκα ευρωπαϊκών χωρών, η Meta αναγκάσθηκε από την πλευρά της να αναστείλει τον Ιούνιο το σχέδιό της να χρησιμοποιήσει προσωπικά δεδομένα των χρηστών της σε ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης.
