Αλλη μία μπλόφα ή άλλο ένα βήμα προς τον τερματισμό του πολέμου; Τι είναι πραγματικά αυτό που βρίσκεται πίσω από τις δηλώσεις του Βολοντίμιρ Ζελένσκι πως είναι έτοιμος να βάλει τέλος στις συγκρούσεις;
Γράφει η Έρση Παπαδάκη
Μια πρώτη ανάγνωση, πάντως, των δηλώσεων του Ουκρανού προέδρου δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας, δεδομένου ότι ο όρος που αξιώνει για εγγυήσεις προστασίας από το ΝΑΤΟ ή ένταξη της χώρας του στη συμμαχία έχει απορριφθεί a priori από τη Μόσχα. Ομως, η τοποθέτησή του επιβεβαιώνει αυτό που γενικότερα πλανάται στην ατμόσφαιρα το τελευταίο διάστημα: ότι οι πιέσεις προς όλες τις πλευρές για μια μορφή διαπραγματεύσεων που μπορούν υπό προϋποθέσεις να οδηγήσουν στην παύση των εχθροπραξιών ύστερα από δυόμισι και πλέον χρόνια εντείνονται.
Ο Ζελένσκι, βέβαια, στην επίμαχη συνέντευξή του στο Sky News, είπε και κάτι ακόμα: ότι προτίθεται «να διεκδικήσει αργότερα» τις περιοχές της Ανατολικής Ουκρανίας που έχει καταλάβει και μονομερώς προσαρτήσει η Ρωσία, επιβεβαιώνοντας επί της ουσίας ότι ο πόλεμος μπορεί να συνεχιστεί με μια μορφή διαφορετική από τη σημερινή. Η χρήση άλλωστε των πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς από την Ουκρανία με το πράσινο φως των ΗΠΑ για πλήγματα σε στόχους εντός της ρωσικής επικράτειας πριν από μερικές εβδομάδες ήταν αυτή που άλλαξε τη μορφή του πολέμου, αλλά και ενέτεινε τις απειλές εκ μέρους της Μόσχας με τη χρήση εκ μέρους της των διηπειρωτικών πυραύλων που δεν αποκλείει να χρησιμοποιήσει η Ρωσία τώρα και κατά στόχων χωρών-μελών του ΝΑΤΟ εκτός Ουκρανίας, γενικεύοντας τη σύρραξη.
Ρωσική αντεπίθεση
Οι ρωσικές δυνάμεις υπολογίζεται ότι ελέγχουν αυτήν τη στιγμή περίπου το 1/5 της ουκρανικής επικράτειας και το τελευταίο διάστημα έχουν εκμεταλλευτεί την κόπωση και την αδυναμία των ουκρανικών δυνάμεων ν’ αντισταθούν. Τούτο έχει ως αποτέλεσμα να σημειώνουν διαρκώς κέρδη στο πεδίο της μάχης και να καταφέρνουν ακόμη και να ανακτήσουν εδάφη που η Ουκρανία είχε καταλάβει στην περιοχή του Κουρσκ από τον περασμένο Αύγουστο, όταν επιχείρησε αιφνιδιαστικά και ιδιαίτερα επιτυχημένα τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή αντεπίθεση σε βάρος της Ρωσίας.
Μία ερμηνεία συνεπώς των δηλώσεων Ζελένσκι είναι η εξής: η πρόταση για ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα πρέπει ν’ αφορά το σύνολο των εδαφών της. Αυτό σημαίνει λοιπόν πως σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί να ενεργοποιηθεί το άρθρο 5 του καταστατικού χάρτη της Συμμαχίας, το οποίο προβλέπει πως η επίθεση εναντίον μιας χώρας-μέλους της αποτελεί επίθεση εναντίον όλης της συμμαχίας. Ετσι, εάν θεωρηθεί πως η κατοχή των εδαφών στην Ανατολική Ουκρανία από τη Ρωσία συνιστά επίθεση κατά της Ουκρανίας, τότε αυτομάτως με τη χώρα ενταγμένη στο ΝΑΤΟ θα πρέπει να εμπλακούν όλες οι υπόλοιπες χώρες-μέλη της Συμμαχίας στον πόλεμο και να πολεμήσουν στο πλευρό του Κιέβου.
Μπορεί όμως ν’ αναρωτηθεί ευλόγως κάποιος: δεν συμβαίνει αυτό σήμερα; Η πραγματικότητα είναι πως οι χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, σχεδόν στο σύνολό τους, έχουν προσφέρει στρατιωτική και οικονομική βοήθεια στην Ουκρανία, αλλά δεν έχουν εμπλακεί άμεσα στις εχθροπραξίες, π.χ. με την αποστολή στρατευμάτων. Κάτι τέτοιο θα δικαίωνε στην πράξη τους ισχυρισμούς της Ρωσίας ότι βρίσκεται σε πόλεμο με ολόκληρη τη Δύση και θα μπορούσε να νομιμοποιήσει χτυπήματα από την πλευρά της εναντίον χωρών-μελών του ΝΑΤΟ είτε στη Βαλτική είτε στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη, ήτοι από τη Λιθουανία, την Εσθονία, τη Λετονία, τη Φιλανδία και την Πολωνία και Τσεχία ή Ουγγαρία έως τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία ή ακόμη και την Ελλάδα.
Ο «φόβος» του Τραμπ
Αρκετοί πάντως βλέπουν μια άλλη ερμηνεία πίσω από αυτά που είπε ο Ζελένσκι, όπως ο πρώην πρέσβης της Μεγάλης Βρετανίας στη Ρωσία. Εκτιμούν δηλαδή ότι κάνει παραχωρήσεις βλέποντας στο βάθος τον Ντόναλντ Τραμπ και τη βούληση του νέου προέδρου των ΗΠΑ να τερματίσει τον πόλεμο, ασκώντας πιέσεις και προς τις δύο πλευρές. «Γνωρίζει ότι ο Τραμπ πρόκειται να πέσει πάνω σ’ αυτόν και τη Ρωσία και ήδη φροντίζει να έχει κάτι να προσφέρει στον Τραμπ», δήλωσε χαρακτηριστικά, επίσης στο Sky News, ο σερ Τόνι Μπρέντον, εκτιμώντας μάλιστα ότι είναι και μια παραχώρηση που μπορεί να δελεάσει τον Πούτιν. Ποια είναι αυτή; Σύμφωνα με τον ίδιο, το «πάγωμα» των μαχών στις περιοχές που έχει καταλάβει η Ρωσία και σε επόμενο στάδιο μια διαπραγμάτευση για το ποιος θα διατηρήσει ποιο κομμάτι εδάφους, παράλληλα με την εξασφάλιση εγγυήσεων για την ασφάλεια και ακεραιότητα των υπολοίπων εδαφών της Ουκρανίας, ήτοι των 4/5 που δεν έχει «αγγίξει» μέχρι στιγμής η Ρωσία στον πόλεμο που βρίσκεται σε εξέλιξη.
