Καταθέσεις άνω των 8 δισ. ευρώ μπήκαν φέτος στα ταμεία των ελληνικών τραπεζών, παρά τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος που προκαλεί η ενεργειακή κρίση, η ακρίβεια και ο πρωτοφανής πληθωρισμός και παρά τα μηδενικά επιτόκια που προσφέρουν οι τράπεζες στα καταθετικά προϊόντα.
Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος καταδεικνύουν αύξηση 27% στις συνολικές καταθέσεις τη διετία Σεπτέμβριος 2019 – Σεπτέμβριος 2022, αγγίζοντας πλέον τα 195,5 δισ. ευρώ. Οι επιχειρήσεις σχεδόν διπλασίασαν τις καταθέσεις τους (+92%), ενώ τα νοικοκυριά κατέγραψαν αύξηση 21%.
“Εκπλησσόμαστε και εμείς με τα στοιχεία που λαμβάνουμε κάθε μήνα για την πορεία των καταθέσεων”, παραδέχεται στο Capital.gr υψηλόβαθμο στέλεχος τραπεζικού κλάδου. Όπως αναφέρει, ο Σεπτέμβριος ήταν ο καλύτερος μήνας των (πολλών) τελευταίων ετών, γεγονός που αποδίδεται κυρίως στον τουρισμό αλλά και στις άμεσες ξένες επενδύσεις που καταγράφουν επίπεδα-ρεκόρ το 2022.
Το βέβαιο, πάντως, είναι ότι η εκτίναξη των καταθέσεων δεν οφείλεται στα επιτοκιακά κίνητρα που παρέχουν τα πιστωτικά ιδρύματα, τα οποία ισχυρίζονται ότι “δεν υπάρχει ανάγκη για προσέλκυση καταθέσεων”. Πράγματι, παρά την αύξηση των επιτοκίων του ευρώ κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες το τελευταίο 4μηνο, τα επιτόκια καταθέσεων δεν έχουν ακολουθήσει τα επιτόκια δανεισμού.
Προσφάτως, τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων αυξήθηκαν στα επίπεδα του 0,2% από μηδενικά (0,03%) που ήταν πρότερα στις περισσότερες ελληνικές τράπεζες, ενώ δεν αναμένεται άμεσα περαιτέρω άνοδος, παρά την προτροπή του επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του Πρωθυπουργού Αλέξη Πατέλη προς τις τράπεζες να αυξήσουν τις αποδόσεις προς τους αποταμιευτές σε συνέντευξη που μπαραχώρησε στο capital.gr.
Πού οφείλεται το άλμα των καταθέσεων
Οκτώ είναι οι βασικοί λόγοι που ωθούν τις καταθέσεις διαρκώς σε υψηλότερα επίπεδα τα τελευταία έτη, σύμφωνα με πηγές του κλάδου:
1. Πανδημία: Οι κρατικές ενισχύσεις που δόθηκαν από το κράτος για την αντιμετώπιση της πανδημικής κρίσης ευνόησαν κυρίως τις επιχειρήσεις αλλά, σε μικρότερο βαθμό, και τα φυσικά πρόσωπα. Ιδίως οι επιστρεπτέες προκαταβολές -οι οποίες ουσιαστικά δεν έχουν επιστραφεί- είναι ένας βασικός λόγος για το “φούσκωμα” των καταθέσεων. Ταυτόχρονα, λόγω των lockdown και των περιορισμών στις μετακινήσεις, μειώθηκε η καταναλωτική και ταξιδιωτική δαπάνη και ένα μέρος του πληθυσμού αποταμίευσε τα χρήματα που σε κανονικές συνθήκες θα δαπανούσε.
2. Εμπιστοσύνη: Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην εγχώρια οικονομία και η σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού κλάδου έχουν ως αποτέλεσμα την επιστροφή καταθέσεων από τράπεζες του εξωτερικού όπου είχαν “φυγαδευτεί” στη διάρκεια της 10ετούς κρίσης.
3. Ακίνητα: Η εκτίναξη που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στο εγχώριο real estate έχει ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση πλούτου από μια μερίδια ιδιοκτητών που ρευστοποίησαν ακίνητα σε πολύ υψηλές τιμές, χωρίς να επανεπενδύσουν τα κεφάλαια αυτά.
4. Πληθωρισμός: Η διατήρηση του δείκτη τιμών σε πολύ χαμηλά επίπεδα τα προηγούμενα χρόνια συνεισφέρει στη διατήρηση των αποθεμάτων ρευστότητας. Αντιστρόφως, τα επίπεδα άνω του 12% όπου έχει σκαρφαλώσει σήμερα, έχουν ως αποτέλεσμα να “ροκανίζεται” το εισόδημα αλλά και οι αποταμιεύσεις ιδιωτών και επιχειρήσεων.
5. Αβεβαιότητα: Η αβεβαιότητα που εντάθηκε τα χρόνια της πανδημίας αλλά και, προσφάτως, με την ενεργειακή κρίση αποτρέπει τις επιχειρήσεις, αλλά και τους ιδιώτες, από τη λήψη σημαντικών ή και τολμηρών επενδυτικών αποφάσεων. Αυτός είναι ο λόγος που οι επιχειρήσεις έχουν, ως έναν βαθμό, πατήσει “φρένο” στα επενδυτικά τους σχέδια, λαμβάνοντας βέβαια υπόψη και την εκτίναξη των τιμών στις πρώτες ύλες.
6. “Μαξιλάρι” ρευστότητας: Σε περιόδους υψηλής ανασφάλειας, τα άτομα και οι επιχειρήσεις προτιμούν να δημιουργούν αποθέματα ρευστότητας και για τον λόγο αυτό ενδέχεται να “παγώσουν” ακόμη και πληρωμές προς τις τράπεζες ή το Δημόσιο έναντι υφιστάμενων οφειλών. Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις προτιμούν να εκδίδουν ομολογιακά δάνεια για να αποπληρώσουν ένα μέρος των χρεών τους παρά να μειώνουν τη στάθμη των τραπεζικών τους καταθέσεων.
7. Επενδύσεις: Ισχυρή άνοδο καταγράφουν οι άμεσες ξένες επενδύσεις τα τελευταία έτη, αγγίζοντας τα 6,3 δισ. ευρώ το 2021. Φέτος, αναμένεται να σημειωθεί ιστορικό ρεκόρ, με τις FDI να εκτινάσσονται κατά 4,8 δισ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο.
8. Τουρισμός: Η ατμομηχανή της ανάπτυξης βρίσκεται πίσω από την εκτόξευση των καταθέσεων και το τρέχον έτος, αφού ο τουρισμός δημιουργεί εισοδήματα τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τα νοικοκυριά. Το πρώτο οκτάμηνο του 2022 έχουν καταγραφεί ήδη έσοδα 12,7 δισ. ευρώ, σύμφωνα με το υπουργείο Τουρισμού.
Η πορεία των καταθέσεων συναρτάται, επίσης, από σειρά εποχιακών παραγόντων. Το πρώτο τρίμηνο του 2023, οι καταθέσεις σημείωσαν πτώση καθώς είχαν αρχίσει να γίνονται αισθητές οι επιπτώσεις του πληθωρισμού και της ακρίβειας, αναφέρουν πηγές του κλάδου. Όπως εξηγούν, την εκτίναξη των καταθέσεων του Σεπτεμβρίου είναι πιθανό να διαδεχθεί ακόμη και μείωση σε απόλυτους όρους τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο.
Ο λόγος είναι ότι, αφενός ο Σεπτέμβριος ήταν ένας ιδιαίτερα ενεργός μήνας για την τουριστική βιομηχανία, αφετέρου ο Οκτώβριος και ο Νοέμβριος είναι μήνες πληρωμής υποχρεώσεων για τα νοικοκυριά και λογαριασμών ενέργειας τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους ιδιώτες. Τον Δεκέμβριο, αντιθέτως, αναμένεται ανάκαμψη λόγω της καταβολής επιδομάτων και δώρων Χριστουγέννων.
Πηγή: capital.gr
