Μετά τα κρούσματα φαρυγγίτιδας από μόλυνση στρεπτόκοκκου οι παιδίατροι εξηγούν αναλυτικά, τα πραγματικά δεδομένα που αφορούν τη μετάδοση, την πρόληψη και τη διαχείριση των περιστατικών σε σχολικό περιβάλλον, σε μία προσπάθεια πρόληψης αλλά και καθησυχασμού των γονέων από υπερβολές και αναληθείς πληροφορίες.
Οι παιδίατροι δίνουν απαντήσεις για το πώς και πότε πρέπει να γίνεται η χρήση διαγνωστικών τεστ, τις συνθήκες υγιεινής και τις απολυμάνσεις και πότε είναι απαραίτητες, τα συμπτώματα που πρέπει να προσέξουν οι γονείς και πότε μπορούν να στείλουν ξανά το παιδί τους στο σχολείο εάν νοσήσει από φαρυγγίτιδα στρεπτόκοκκου.
Πώς μεταδίδεται ο στρεπτόκοκκος ομάδας Α
Ο β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος της ομάδας Α (Streptococcus pyogenes) μεταδίδεται κυρίως μέσω σταγονιδίων από το φάρυγγα και τη ρινική κοιλότητα μολυσμένου ατόμου. Η μετάδοση γίνεται είτε με άμεση επαφή (π.χ. φτέρνισμα, βήχας, φιλιά), είτε με έμμεση επαφή, δηλαδή μέσω αντικειμένων ή επιφανειών που έχουν μολυνθεί από βλέννες ή σάλιο.
Αν και ο μικροοργανισμός δεν επιβιώνει για μακρό χρονικό διάστημα στο περιβάλλον, η επιβίωσή του σε υγρές επιφάνειες και αντικείμενα (π.χ. παιχνίδια, μολύβια, θρανία) είναι δυνατό να διαρκέσει ώρες ή και ημέρες, και μπορεί να οδηγήσει σε δευτερογενή μετάδοση, ιδιαίτερα σε συνθήκες συγχρωτισμού και κακής υγιεινής.
Σύμφωνα με τις οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC, 2023) και του Αμερικανικού CDC (2024), η μετάδοση μέσω επιφανειών θεωρείται πιθανή, αλλά όχι ο κύριος μηχανισμός διασποράς. Ο βασικός παράγοντας διασποράς είναι η παραμονή παιδιών με συμπτώματα στο σχολείο και η στενή επαφή χωρίς τήρηση βασικών κανόνων υγιεινής.
Τι μέτρα υγιεινής είναι απαραίτητα
Δεν απαιτείται μαζική απολύμανση των σχολείων με εξειδικευμένα συνεργεία. Ωστόσο, συνιστάται αυξημένη φροντίδα για την τακτική και επιμελή καθαριότητα των επιφανειών που αγγίζονται συχνά (όπως θρανία, πόμολα, βρύσες, τουαλέτες και παιχνίδια).
Ο καθαρισμός με κοινά απορρυπαντικά ή οικιακά απολυμαντικά είναι επαρκής, εφόσον γίνεται καθημερινά, ιδιαίτερα σε περιόδους έξαρσης.
Η υπερβολική χρήση απολυμαντικών ή η «συμβολική» απολύμανση, χωρίς ταυτόχρονα μέτρα πρόληψης και ενημέρωσης, δεν προσφέρει ουσιαστικό όφελος.
Πότε πρέπει να κλείνουν τα σχολεία
Το κλείσιμο σχολείων δεν συνιστάται ως γενικό μέτρο πρόληψης. Μπορεί να εξεταστεί μόνο σε περιπτώσεις επιβεβαιωμένης εκτεταμένης διασποράς, με σημαντικό αριθμό νοσηλειών ή σοβαρών περιστατικών, και αποκλειστικά έπειτα από τεκμηριωμένη εισήγηση των υγειονομικών αρχών.
Η εμπειρία από τη διαχείριση επιδημιών σε σχολικές μονάδες δείχνει ότι η διακοπή λειτουργίας, χωρίς συνδυασμό με έλεγχο κρουσμάτων, ενημέρωση, και τήρηση κανόνων υγιεινής, έχει περιορισμένη επιδημιολογική αξία.
Τι συστήνουν στους γονείς και τους υπεύθυνους των σχολείων
Παιδιά με συμπτώματα όπως πυρετός, πονόλαιμος ή εξάνθημα δεν πρέπει να προσέρχονται στο σχολείο.
Ο παιδίατρος είναι υπεύθυνος για τη διάγνωση και την εκτίμηση της αναγκαιότητας θεραπείας. Η επιβεβαίωση της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης γίνεται με ταχέα τεστ ανίχνευσης αντιγόνου από τον παιδίατρο ή καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος από το εργαστήριο.
Μετά την έναρξη κατάλληλης αντιβιοτικής αγωγής, το παιδί παύει να είναι μεταδοτικό εντός 24 ωρών και μπορεί να επιστρέψει στο σχολείο εφόσον έχει καλή γενική κατάσταση.
Το προσωπικό των σχολείων θα πρέπει να υπενθυμίζει και να ενισχύει τη σωστή υγιεινή χεριών,την αναπνευστική υγιεινή (κάλυψη στόματος - μύτης κατά τον βήχα) και την αποφυγή κοινής χρήσης αντικειμένων.
Είναι αποτελεσματικά τα τεστ διάγνωσης (στρεπ-τεστ);
Οι ταχείες διαγνωστικές δοκιμασίες για στρεπτοκοκκική λοίμωξη (rapid strep tests) πρέπει να διενεργούνται αποκλειστικά σε παιδιά που παρουσιάζουν σαφή κλινική εικόνα συμβατή με στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα. Η σωστή ερμηνεία των αποτελεσμάτων προϋποθέτει κατάλληλη κλινική αξιολόγηση, καθώς και σωστή τεχνική λήψης φαρυγγικού επιχρίσματος, η οποία δεν είναι εφικτή εκτός ιατρικού περιβάλλοντος.
Η χρήση αυτών των τεστ από γονείς στο σπίτι ή η διενέργειά τους σε φαρμακεία, χωρίς ιατρική καθοδήγηση, ενέχει υψηλό κίνδυνο εσφαλμένων αποτελεσμάτων και λανθασμένων συμπερασμάτων, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ασυμπτωματικά παιδιά.
Η αδικαιολόγητη χρήση τους, υπό το βάρος ανησυχίας ή φόβου, δεν συμβάλλει στη δημόσια υγεία και ενδέχεται να οδηγήσει σε αχρείαστες θεραπείες ή σε εφησυχασμό έναντι πραγματικής λοίμωξης.
Συστήνεται στους γονείς για μεγαλύτερη ασφάλεια των παιδιών τους να επαγρυπνούν για την εμφάνιση συμπτωμάτων και να απευθύνονται στον παιδίατρο εγκαίρως για διάγνωση και λήψη θεραπείας όπου ενδείκνυται.
