Μαίνονται για 4η ημέρα οι μάχες Ουκρανών και Ρώσων στο Κούρσκ, με τη Μόσχα να ανακοινώνει πως άρχισε να διεξάγεται «αντιτρομοκρατική επιχείρηση» σε τρεις περιφέρειες οι οποίες γειτονεύουν με την Ουκρανία, μερικές ημέρες μετά τη μεγαλύτερη εισβολή ουκρανικών στρατευμάτων στη ρωσική επικράτεια από το ξέσπασμα του πολέμου, στα τέλη Φεβρουαρίου του 2022.
Η εθνική αντιτρομοκρατική επιτροπή ανακοίνωσε την έναρξη «αντιτρομοκρατικών επιχειρήσεων στις περιφέρειες Μπιέλγκοροντ, Μπριάνσκ και Κουρσκ Ουκρανική εισβολή στο Κουρσκ.
Η ανησυχία για τις εξελίξεις στην περιοχή εντείνεται και οι φόβοι μεγαλώνουν στο ενδεχόμενο να κλείσει ο αγωγός που μεταφέρει φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις υπάρχει κίνδυνος η Gazprom να μειώσει τις ροές ή η Ουκρανία να κηρύξει κατάσταση ανωτέρας βίας και να τις διακόψει εντελώς.
Ανησυχία στην Ευρώπη για την ομαλή ροή φυσικού αερίου - ανοιχτό το ενδεχόμενο να κλείσει ο αγωγός
Οι σφοδρές μάχες στη ρωσική πόλη Σούντζα, απ’ όπου περνά ο αγωγός που μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στη Δυτική Ευρώπη μέσω Ουκρανίας, εγείρουν ανησυχίες για μια ξαφνική διακοπή της ροής του αερίου πριν τη λήξη της πενταετούς συμφωνίας με τη Gazprom στο τέλος του έτους, την οποία, ούτως ή άλλως, το Κίεβο έχει δηλώσει ότι δεν σκοπεύει να ανανεώσει ή να παρατείνει.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, η ποσότητα ρωσικού φυσικού αερίου που διαμετακομίστηκε στην Ευρώπη μέσω Ουκρανίας την περασμένη χρονιά μειώθηκε στα 14,65 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) από 20,5 bcm που ήταν το 2022.
Επί του παρόντος, η Gazprom ανακοίνωσε ότι θα συνεχίσει να διοχετεύει αέριο στον αγωγό, ενώ ο δημόσιος φορέας διαμετακόμισης φυσικού αερίου της Ουκρανίας από την πλευρά του επίσης επιβεβαίωσε ότι οι εργασίες συνεχίζονται κανονικά.
Ωστόσο, αναλυτές της ενεργειακής αγοράς επισημαίνουν ότι υπάρχει κίνδυνος η Gazprom να χρησιμοποιήσει τις μάχες ως δικαιολγία για να μειώσει τις ροές ή από την άλλη πλευρά ο διαχειριστής του συστήματος φυσικού αερίου της Ουκρανίας να κηρύξει κατάσταση ανωτέρας βίας, όπως άλλωστε είχε γίνει σε άλλο σημείο εισόδου της διαμετακομιστικού αγωγού αερίου στη Σοκρανίβσκα το 2022 και να διακόψει τη ροή επικαλούμενος τότε «την παρέμβαση των δυνάμεων κατοχής σε τεχνικές διαδικασίες».
Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, τα περισσότερα κράτη της ΕΕ έχουν μειώσει την εξάρτησή τους από το ρωσικό φυσικό αέριο. Οι κύριοι αποδέκτες του ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας ήταν η Αυστρία, η Σλοβακία, η Ιταλία, η Ουγγαρία, η Κροατία, η Σλοβενία και η Μολδαβία.
Η Αυστρία εξακολουθεί να προμηθεύεται το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου που χρειάζεται μέσω της Ουκρανίας, όμως έχει ανακοινώσει ότι έχει τη δυνατότητα να εισάγει αέριο από την Ιταλία και τη Γερμανία, ενώ οι επιχειρήσεις κοινής ωφελείας της χώρας διαβεβαιώνουν ότι έχουν λάβει προληπτικά μέτρα, αν σταματήσει η παροχή του ρωσικού φυσικού αερίου.
Η Μολδαβία πέρυσι προμηθεύτηκε όλο της το φυσικό αέριο από τις ευρωπαϊκές αγορές, αφήνοντας το αέριο από την Gazprom για την Υπερδνειστερία, την ντε φάκτο αποσχισθείσα ανατολική περιοχή της χώρας.
Οι εισαγωγές ρωσικού αερίου στην Κροατία είναι πλέον ελάχιστες και στη Σλοβενία επίσης έχουν πέσει σχεδόν στο μηδέν μετά τη λήξη των συμβάσεων με την Gazprom. Οι δύο χώρες έχουν στραφεί κυρίως προς την Αλγερία ως εναλλακτική πηγή προμήθειας φυσικού αερίου.
Η Ουγγαρία βασίζεται μεν στο ρωσικό αέριο, αλλά από μια εναλλακτική οδό: τον αγωγό TurkStream, ενώ η Ιταλία προμηθεύεται το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου που καταναλώνει από το Αζερμπαϊτζάν και την Αλγερία.
Σε περίπτωση που κλείσει ο αγωγός στη Σούντζα, η Gazprom είναι πολύ πιθανό να επιλέξει να προμηθεύει φυσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω άλλης διαδρομής, για παράδειγμα μέσω του TurkStream ή της Βουλγαρίας, της Σερβίας και της Ουγγαρίας. Ωστόσο, από τεχνική άποψη οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η χωρητικότητα αυτών των αγωγών είναι περιορισμένη.
Η Ρωσία υπολογίζεται ότι θα χάνει περίπου 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως αν σταματήσουν οι εξαγωγές, με βάση την αναμενόμενη μέση τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη για το 2025. Σήμερα, οι ημερήσιες εξαγωγές αερίου στην Ευρώπη μέσω Ουκρανίας ανέρχονται σε περίπου 40 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, σύμφωνα με στοιχεία του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού.
