Από τις 24 Φεβρουαρίου, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι είναι το πρόσωπο της ουκρανικής αντίστασης. Πίσω όμως, από τον αναπάντεχα ικανό πρόεδρο του πολέμου βρίσκεται ο άνθρωπος που συνένωσε τον ουκρανικό στρατό, πέτυχε την σθεναρή αντίσταση που ανέτρεψε τα ρωσικά σχέδια για έναν “πόλεμο αστραπή” και, μετά το καλοκαίρι, κατόρθωσε τη μεγάλη ανατροπή με τις σημαντικές νίκες και ανακαταλήψεις εδαφών στη βορειονατολική Ουκρανία.
Το περιοδικό Time, σε ένα εκτενέστατο αφιέρωμα στον στρατηγό Βαλέρι Ζαλούζνι παρουσίαζει τον αρχιτέκτονα της αντίστασης και των στρατιωτικών επιτυχιών της Ουκρανίας αποκαλύπτοντας ότι το μυστικό της επιτυχίας κρύβεται στο πόσο καλά έχει μελετήσει τη σχολή πολέμου που υπηρετεί ο Ρώσος αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, ο κραταιός στρατηγός του Πούτιν, Βαλέρι Γερασίμοφ, παρά τις πολλές διακυμάνσεις που περνούν οι σχέσεις του με τον Ρώσο πρόεδρο, όταν “δεν βγαίνουν” οι στρατηγικές που έχουν χαραχθεί.
Ο Βαλέρι Ζαλούζνι ανέλαβε τα καθήκοντά του στα τέλη Ιουλίου 2021. Ήταν μια προσωπική επιλογή του Ζελένσκι που ξάφνιασε ακόμα και τον ίδιο, όπως λέει στην πρώτη του συνέντευξη μετά την έναρξη του πολέμου.
Πριν αναλάβει την επιτελική θέση, ο Ζαλούζνι είχε περάσει πολλά χρόνια υπηρετώντας σε νευραλγικά πόστα, “χτίζοντας” ουσιαστικά τον νέο ουκρανικό στρατό στην μετάβασή του από το σοβιετικό μοντέλο σε μια σύγχρονη δύναμη πυρός. Από το 2013 υπηρετούσε στο ανατολικό μέτωπο και ήταν ανάμεσα στους Ουκρανούς αξιωματικούς που επί χρόνια αναμετρώντουσαν με τους Ρώσους στον διαρκή, βουβό πόλεμο στην ανατολική Ουκρανία.
Το 2019, όταν ο Ζελένσκι εξελέγη πρόεδρος με σύνθημα την πάταξη της διαφθοράς, ο Ζαλούζνι ήταν εκείνος που ανέλαβε να κάνει μάθημα στον άβγαλτο στην πολιτική πρόεδρο, εξηγώντας του τι ακριβώς συνέβαινε στο πεδίο της συνεχιζόμενης σύγκρουσης μεταξύ ουκρανικών δυνάμεων φιλορώσων στην πυριτιδαποθήκη του Ντονμπάς.
Έπειτα από επτά μήνες πολέμου, οι ΗΠΑ βλέπουν στον Ζαλούζνι τον επιτελικό νου που κράτησε όρθιο τον ουκρανικό στρατό: “Ο Ζαλούζνι αναδείχθηκε το στρατιωτικό μυαλό που χρειαζόταν η χώρα του”, είπε στο Time για το αφιέρωμά του, ο Αμερικανός στρατηγός Μαρκ Μίλι.
“Η ηγεσία της χώρας έδωσε τη δυνατότητα στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις να προσαρμοστούν γρήγορα και αναλάβουν πρωτοβουλία στο πεδίο της μάχης κατά των Ρώσων”.
Η ανατροπή του Σεπτεμβρίου και η ανακατάληψη 6.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων
Μετά την ηρωϊκή αντίσταση των πρώτων εβδομάδων που έδειξε στους Ρώσους ότι έπρεπε να αλλάξουν σχέδια, η πρώτη μεγάλη νίκη ήταν η ανατροπή του Σεπτεμβρίου και η ανακατάληψη 6.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων από τον ρωσικό έλεγχο μέσα σε διάστημα δύο εβδομάδων.
Οι Ουκρανοί παραπλάνησαν και τελικά έπιασαν στον ύπνο τους Ρώσους, καθώς έμοιαζαν να προετοιμάζονται για αντεπίθεση στα νότια της χώρας ενώ μεθοδικά και κάτω από τα ρωσικά ραντάρ ετοίμαζαν τη μεγάλη επίθεση στα βορειοανατολικά.
Οι επιτυχίες αυτές οδήγησαν τον Πούτιν στην απόφαση για επίσπευση των “ψευδοδημοψηφισμάτων” σε τέσσερις περιοχές – Λουγκάνσκ, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα – καθώς και για “μερική επιστράτευση”, ενώ άρχισε να “εκτοξεύει” απειλές για χρήση πυρηνικών.
Για να αντιμετωπίσει την εμμονή του Πούτιν που είναι πρόθυμος να θυσιάσει τα στρατεύματά του και να διαπράξει φρικαλεότητες για να εξουθενώσει τον αντίπαλό του, ο Ζαλούζνι έχει στο πλευρό του και έναν πολύτιμο σύμβουλο στο πρόσωπο ενός βετεράνου του αμερικανικού στρατού. Ο Νταν Ράις, ηγετικό στέλεχος στο Γουέστ Πόιντ, υπηρετεί ως ειδικός σύμβουλος του Ζαλούζνι.
Στα ουκρανικά κοινωνικά δίκτυα τον αποκαλούν “Σιδερένιο Στρατηγό” και τον εξαίρουν για την ανθρώπινη στάση του απέναντι στις οικογένειες των Ουκρανών στρατιωτών που πέφτουν νεκροί στις μάχες.
“Όταν ο Ζαλούζνι μπαίνει σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, δεν ανάβει το φως, σβήνει το σκοτάδι”, γράφουν χαρακτηριστικά.
Ο 50χρονος Ζαλούζνι, δεν ξεχάσει το τηλεφώνημα που έλαβε το καλοκαίρι του 2019 όταν ανέμελα διασκέδαζε για τα γενέθλια της γυναίκας του. Ο βαθμός του στον ουκρανικό στρατό δεν του επέτρεπε να σκεφτεί μια τέτοια προαγωγή. Κι όμως, με απόφαση του Ζελένσκι, βρέθηκε να είναι ο ανώτατος διοικητής των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας, παίρνοντας τον κορυφαίο στρατιωτικό τίτλο της χώρας, πίσω από τον πρόεδρο.
Σε κάποιους, η επιλογή φάνηκε βιαστική. Κάποιοι ανέσυραν περιστατικά με τον Ζαλούζνι να μεθάει με τους άντρες του και μίλησαν για έλλειψη πυγμής υποστηρίζοντας ότι δεν θα μπορούσε να εμπνεύσει πειθαρχία.
Γεννημένος σε μια σοβιετική στρατιωτική φρουρά στη βόρεια Ουκρανία το 1973, λέει ότι ονειρευόταν να γίνει κωμικός, όπως και ο ίδιος ο Ζελένσκι. Αντίθετα, ακολούθησε τα βήματα της στρατιωτικής οικογένειάς του, μπαίνοντας στην ακαδημία της Οδησσού τη δεκαετία του 1990, καθώς η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε και η Ουκρανία βυθιζόταν σε κρίση.
Ο Ζαλούζνι ανήκει σε μια γενιά που γεφύρωσε πολύ διαφορετικές εποχές: μεγάλωσε στη Σοβιετική Ουκρανία και ως φοιτητής στη στρατιωτική ακαδημία επέλεξε ως θέμα για την πτυχιακή του την ανάλυση της στρατιωτικής δομής των ΗΠΑ.
Βλέποντας πώς οι ουκρανικές δυνάμεις εξακολουθούσαν να επιβαρύνονται από το σοβιετικό μοντέλο που στηριζόταν σε άκαμπτες, βαριές αποφάσεις, που δεν αλλάζουν ακόμα και αν στο μέτωπο έχουν αλλάξει οι συνθήκες, άρχισε να εφαρμόζει αλλαγές που προσάρμοσαν το αμυντικό δόγμα της Ουκρανίας στις σύγχρονες μεθόδους του πολέμου.
Ο Ζαλούζνι ξεκίνησε από τη διοίκηση μιας διμοιρίας κι έφτασε έως την ηγεσία των δυνάμεων της χώρας στο ανατολικό μέτωπο, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014.
Σε αντίθεση με τον ρωσικό στρατό, οι λοχίες δεν θα ήταν “αποδιοπομπαίοι τράγοι”, αλλά μάλλον πραγματικοί ηγέτες που προορίζονταν να δημιουργήσουν έναν αγωγό στρατιωτικών ταλέντων, είπε σε μια συνέντευξη του 2020 που δημοσιεύτηκε από το ουκρανικό υπουργείο Άμυνας. “Δεν υπάρχει επιστροφή στον στρατό του 2013”.
Θαυμαστής του Ρώσου στρατηγού Γερασίμοφ, τον έχει μελετήσει σε βάθος
Ίσως το κλειδί της επιτυχία του Ζαλούζνι να είναι ότι πάντοτε σεβόταν και θαύμαζε τον ρωσικό στρατό. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο γραφείο του φυλάσσει τα συγκεντρωμένα έργα του στρατηγού Βαλέρι Γερασίμοφ, αρχηγού των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων, ο οποίος είναι 17 χρόνια μεγαλύτερός του. “Μεγάλωσα με το ρωσικό στρατιωτικό δόγμα και εξακολουθώ να πιστεύω ότι η επιστήμη του πολέμου βρίσκεται όλη στη Ρωσία”, λέει ο Ζαλούζνι. “Έμαθα από τον Γερασίμοφ. Διάβασα όλα όσα έγραψε ποτέ…
Είναι ο πιο έξυπνος από τους ανθρώπους και οι προσδοκίες μου από αυτόν ήταν τεράστιες”.
