Κάθε κυβέρνηση κρίνεται από την εισαγωγή δημοσίων πολιτικών που θεραπεύουν παθολογίες και προάγουν μεταρρυθμίσεις. Ατυχώς, στην τρέχουσα διακυβέρνηση, η διαχείριση των απανωτών κρίσεων -υγειονομικής, μεταναστευτικής, εθνικής και οικονομικής- ανάλωσαν ένα σημαντικό κεφάλαιο ενέργειας. Παρά ταύτα, συντελέστηκαν σημαντικές τομές σε κεφάλαια τα οποία ήταν αναγκαία για να πάει μπροστά η χώρα: νέα φορολογική νομοθεσία, αναπτυξιακός νόμος «Επενδύω στην Ελλάδα», ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους με τη «Δεύτερη Ευκαιρία», εξυγίανση του ασφαλιστικού συστήματος, διευκόλυνση της ψήφου των εκτός επικρατείας εκλογέων, αναβάθμιση του σχολείου και της επαγγελματικής εκπαίδευσης, αλλαγή του πλαισίου για τις υπαίθριες δημόσιες συναθροίσεις, εκσυγχρονισμός της χωροταξικής και πολεοδομικής νομοθεσίας, αναμόρφωση των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων, εξορθολογισμός του συστήματος προσλήψεων μέσω ΑΣΕΠ, κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης, εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία.
Μεγάλες αλλαγές συντελέστηκαν και στη λειτουργία του κράτους. Άλλαξε ριζικά η φιλοσοφία της επικοινωνίας του κράτους με τον πολίτη με την εκτενή ψηφιοποίηση των υπηρεσιών του δημοσίου. Ήδη η ενιαία Ψηφιακή Πύλη του Δημοσίου πλησιάζει τις 2.000 ψηφιακές υπηρεσίες, από 500 διάσπαρτες και αποσπασματικες υπηρεσίες πριν τον Ιούλιο του 2019, με ένα συνολικό αριθμό μοναδικών επισκέψεων 94 εκατομμύρια για το 2020, από 8 εκατομμύρια το 2018, και εκθετική αύξηση κατά το τρέχον έτος. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας για τον εκσυγχρονισμό του κράτους υπήρξε εμπροσθοβαρής λόγω της ανάγκης να μην συνωστίζονται οι πολίτες στις δημόσιες υπηρεσίες λόγω του covid-19, ώστε πλέον οι πολίτες να μπορούν, για παράδειγμα, να αντικαταστήσουν ηλεκτρονικά την άδεια οδήγησής τους ή να αποκτήσουν ΑΜΚΑ για το νεογέννητο παιδί τους με SMS αντί να περιμένουν σε πέντε διαφορετικές δημόσιες υπηρεσίες.
Επιπλέον, ενεργοποιήθηκε μια αμιγώς ψηφιακή διαδικασία οργάνωσης του εμβολιασμού, που αποτέλεσε και μια από τις βασικές συνθήκες της επιτυχίας του εγχειρήματος, ενώ σε χρόνο ρεκόρ ολοκληρώθηκαν -εκ του μηδενός- οι διαδικασίες για την εγκατάσταση στη χώρα μας δικτύων πέμπτης γενιάς. Εξάλλου, το κράτος απέκτησε για πρώτη φορά μια δυνατή και αποτελεσματική πολιτική προστασία, με ειδικευμένο προσωπικό και άρτιες υποδομές που ανταπεξήλθαν την περασμένη διετία σε ακραία φαινόμενα, όπως η πανδημία και η σημαντική αύξηση των πλημμυρών και των πυρκαγιών. Και, βεβαίως, μεγάλα έργα αστικών αναπλάσεων και βιώσιμης κινητικότητας, όπως το Ελληνικό, το παραλιακό μέτωπο της Αττικής 70 χλμ., εκ των οποίων 28 χλμ με πεζόδρομο και ποδηλατόδρομο, την ανάπλαση της ΔΕΘ, τα ανάκτορα Τατοΐου, το Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών, τη Γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας και το Μετρό της Θεσσαλονίκης, την αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου και το κυβερνητικό πάρκο στην περιοχή της Δάφνης.
Πέρα όμως από τα προφανή για τους πολίτες, υπήρξε μια συνολική αναδιάρθρωση του μοντέλου οργάνωσης του κράτους. Και αν κάποιος θεωρεί ότι οι αλλαγές αυτές, που είναι πράγματι λιγότερο εμφανείς, δεν αγγίζουν τους πολίτες, η βελτίωση της δημοκρατικής λειτουργίας του πολιτεύματος αποτελεί τη μεγαλύτερη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.
Βελτιώθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό η ποιότητα του νομοθετικού έργου. Εφαρμόζοντας τις καθολικής άξιας αρχές καλής νομοθέτησης, με 3 εγχειρίδια που ενσωματώνουν όλες τις διεθνείς καλές πρακτικές (για τη νομοπαρασκευαστική μεθοδολογία, για την ανάλυση συνεπειών ρυθμίσεις και για τη μεθοδολογία κωδικοποίησης), με δύο επιτροπές αξιολόγησης ποιότητας και κωδικοποίησης, με τη νέα ισχυρή και άρτια τεχνοκρατικά Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων, τα αποτελέσματα είναι πράγματι εντυπωσιακά. Σε 2 έτη ψηφίστηκαν 196 νομοσχέδια, εκ των οποίων παρά τις ρυθμιστικές ανάγκες της πανδημίας, μόνο 3 επείγοντα και 7 κατεπείγοντα. Το 2020, οι υπουργικές τροπολογίες μειώθηκαν έναντι της τριετίας 2016-18 κατά 12%, ενώ οι εκπρόθεσμες τροπολογίες μειώθηκαν κατά 53%.
Αναβαθμίστηκε ουσιωδώς ο κοινοβουλευτικό έλεγχος της Κυβέρνησης. Από τις εκλογές του 2019 δεν συζητήθηκαν λόγω μη προβλεπόμενου κωλύματος των ερωτώμενων Υπουργών μόνο 2 επίκαιρες ερωτήσεις (από 1.934, ήτοι ποσοστό 0,1%), ενώ κατά την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο (2015-2019), δεν συζητήθηκε το 29% λόγω μη προβλεπόμενου κωλύματος των ερωτώμενων Υπουργών (940 επίκαιρες ερωτήσεις στις 3.271). Επιπλέον, κατά τη διετία (2019-2021) προγραμματίσθηκαν και συζητήθηκαν 7 επίκαιρες ερωτήσεις προς τον Πρωθυπουργό (έναντι 10 επίκαιρων ερωτήσεων καθ’ όλη την τετραετία της προηγούμενης διακυβέρνησης).
Η εκτελεστική λειτουργία αποκαθίσταται στη συνταγματική της αποστολή. Οι συνεδριάσεις του υπουργικού συμβουλίου γίνονται εκτός του βουλευτηρίου, ώστε να διασφαλίζεται και συμβολικά η διάκριση των λειτουργιών. Όλα τα νομοσχέδια συζητούνται πριν την κατάθεση τους ώστε να υφίσταται κεντρικός σχεδιασμός. Διεξάγονται, για πρώτη φορά στη μεταπολίτευση, τακτά υπουργικά συμβούλια, τουλάχιστον ένα ανά μήνα, με συγκεκριμένη εκ του νόμου αποστολή κάθε φορά. Η κυβέρνηση λειτουργεί στη βάση ενός εγκεκριμένου και δημοσιοποιημένου Ενοποιημένου Σχεδίου Κυβερνητικής Πολιτικής ώστε να διασφαλίζεται διαφάνεια και λογοδοσία. Έτσι, η αποτελεσματικότητα του κυβερνητικού έργου διασφαλίζεται από την προεδρία της κυβέρνησης με μετρήσιμους δείκτες που αναφέρονται στην παραγωγή των υπουργείων και στην πρόοδο όλων των κυβερνητικών δράσεων, αλλά και οι πολίτες μπορούν άμεσα να ελέγχουν την κυβέρνηση.
Η δημόσια διοίκηση απαγκιστρώνεται από την πολιτική ηγεσία. Όλες οι ατομικές διοικητικές πράξεις έχουν περιέλθει ως αρμοδιότητα στην υπηρεσιακή διοίκηση αντί της πολιτικής ηγεσίας με αποτέλεσμα τη διάρρηξη παραδοσιακών πελατειακών σχέσεων μεταξύ πολιτικής και εκλογικού σώματος αλλά και τη σημαντική μείωση της γραφειοκρατίας, αφού πλέον έχουν ουσιωδώς περισταλεί τα επίπεδα των απαιτούμενων υπογραφών. Επιπλέον, η υπηρεσιακή κατάσταση των δημοσίων υπαλλήλων ων και οι οικονομικές πράξεις των υπουργείων αποτελούν πλέον αρμοδιότητα του νέου θεσμού των υπηρεσιακών γραμματέων, που επιλέγονται επί θητεία μεταξύ των στελεχών της διοίκησης με μεγάλη εμπειρία και δεξιότητες, βάσει αντικειμενικών κριτηρίων από ανεξάρτητη επιτροπή. Τέλος, όλες οι επιτελικές θέσεις σε δημόσιους φορείς, επιχειρήσεις και οργανισμούς επιλέγονται πλέον με αξιοκρατική διαδικασία από επιτροπή κατά πλειοψηφία του ΑΣΕΠ, ώστε να μην αποτελεί ο ευρύτερος δημόσιος τομέας λάφυρο της εκάστοτε κυβέρνησης. Με τον τρόπο αυτό αποδίδεται εμπιστοσύνη προς τη διοίκηση και διασφαλίζεται η συνέχεια του κράτους.
Εξασφαλίζεται αμερόληπτος και ανεξάρτητος εσωτερικός έλεγχος της κυβέρνησης και της διοίκησης. Συγκροτήθηκε η Εθνική Αρχή Διαφάνειας που ήδη έχει επιτελέσει σπουδαίο ελεγκτικό έργο σε όλα τα επίπεδα της κυβέρνησης και της διοίκησης, περιλαμβανομένης και της πανδημίας.
Απομένουν ακόμη δύο φάσεις του επιτελικού κράτους, δηλαδή η εδραίωση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης μέσω της παραχώρησης αρμοδιοτήτων και πόρων στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και η ολοκλήρωση του ψηφιακού μετασχηματισμού του κράτους. Παρά τα όποια λάθη και αστοχίες, που είναι αναπόφευκτα υπό συνθήκες μεγάλης πίεσης, αλλά και αναγκαίο κακό όταν επιχειρείς τεκτονικές αλλαγές σε ένα στατικό επί μακρόν οικοδόμημα, η κυβερνητική θητεία αξιολογείται πιστεύω από τους πολίτες θετικά. Και ανεξάρτητα από τις απρόβλεπτες καταστάσεις που ενσκήπτουν, η πορεία για έναν ριζικό μετασχηματισμό της χώρας θα συνεχιστεί. Είναι δέσμευση στην παρούσα και γενιά και χρέος στις επόμενες.
*O Υπουργός Επικρατείας γράφει στο tomanifesto.gr
